24/10/2013, 12:24
Can sağ iken yurt vermeyiz düşmana
Ahmet ÖZDEMİR
**************
1877-1878 Osmanlı-Rus savaşının olduğu dönemde Aşık Şenlik kahramanlık destanlarıyla, koçaklamalarıyla yöredeki milis kuvvetlerin direnç kaynağı olmuştu. Can sağ iken yurdun düşmana verilemeyeceğini belirtiyordu:
Ehl-i islam olan işitsin bilsin,
Can sağ iken yurt vermeniz düşmana
İsterse Uruset ne ki var gelsin
Can sağ iken yurt vermeniz düşmana.
Guşanın kılıcı geyinin donu
Gavga bulutları sardı her yanı
Dağda goç yiğidin şan alma günü
Can sağ iken yurt vermeniz düşmana
Gavga günü namert sapa yer arar
Er olan göğsünü düşmana gerer
Cemi ervah bizden meydana girer
Can sağ iken yurt vermeniz düşmana
Asker olan bölük bölük bölünür
Sandınız mı Kars kalası galınır
Boz atlar üstünde gılıç çalınır
Can sağ iken yurt vermeniz düşmana
Hele Alosman'ın görmemiş zorun
Din gayreti olan tedarik görün
Al tepip baş kesin Kazak'ı kırın
Can sağ iken yurt vermeniz düşmana
.....
Şenlik durursuz atlara minin
Sıyra gılıç düşman üstüne sürün
Artacaktır şanı bu Al'osmanın
Can sağ iken yurt vermeniz düşmana
Deyimlerimiz var vatan üzerine: Vatan için üzülmek, merak etmek, anlamında "İçine vatan kaygısı çökmek" deriz. Kendine vatan edinmeye "Vatan tutmak" derler. Kendine bir vatan tutamayanların hali yamandır. Radyo repertuarından bir Rumeli türküsü var. Sözleri şöyle:
Tutamadım ben bir yerlerde bir vatan
Yastığım gül olmuş yorganım diken
Yaktı beni üç günlük gelin iken
Ayrı düştüm ben vatanımdan evimden
Bir mektup yazdırdım dört bir yanı kareli
Hem okudum hem ağladım yareli
Sordum yâre memleketin nereli
Ayrı düştüm ben vatanımdan evimden
Vatan tutamayanların acıklı halini bir Van Erciş türküsü anlatır:
"Garibem vatanım yoktur
Elimden tutanım yoktur
Düşmüşem gurbet ellere
Arayıp soranım yoktur"
Vatansız kalmak, Türlerin en büyük üzüntü kaynağıdır, denilse yeridir. Öyle olma-saydı, kuşların bile en acı ötüşünü n nedenini vatansız kalmakla özdeşleştirmezdi. Bakınız bir Afyonkarahisar türküsünde ne deniyor:
" ..Karataşa benzer senin yatışın
Vatansız kuşlara benzer ötüşün
Yuvamıza yılan aktı yetişin"
Anneler bizi büyütmek için büyük zorluklara katlanırlar, yemez yedirir, giymez giydirir, uyumaz uyuturlar. Acımızla ağlarlar, sevincimiz sevinçleri olur. Bizim için onlardan değerli varlık yoktur.
Yurdumuza anayurt, anavatan demiş, analar gibi kutsal bir değer biçmişiz "Ana gibi yâr, vatan gibi diyâr olmaz," demişiz. Bu atasözünün Ana gibi yâr, Bağdat gibi diyâr olmaz biçiminde olanı da vardır. Bir zamanlar Bağdat dillere destan bir kentmiş.
Atalarımızın, "Bülbülü altın kafese koymuşlar, 'Âh vatanım!' demiş," sözünü yaratmalarının nedeni de budur. Kutsal değerlerin başında yurt gelir. Her canlı doğup büyüdüğü, birçok acı tatlı anılar yaşadığı, içerisinde var olduğu yerlerden uzak kalmak istemez. Yeni yerinde ne kadar varlık içinde ve rahat olsa da, çoğu zaman o toprakların ve zamanların özlemini duyar.
Ahmet ÖZDEMİR
**************
1877-1878 Osmanlı-Rus savaşının olduğu dönemde Aşık Şenlik kahramanlık destanlarıyla, koçaklamalarıyla yöredeki milis kuvvetlerin direnç kaynağı olmuştu. Can sağ iken yurdun düşmana verilemeyeceğini belirtiyordu:
Ehl-i islam olan işitsin bilsin,
Can sağ iken yurt vermeniz düşmana
İsterse Uruset ne ki var gelsin
Can sağ iken yurt vermeniz düşmana.
Guşanın kılıcı geyinin donu
Gavga bulutları sardı her yanı
Dağda goç yiğidin şan alma günü
Can sağ iken yurt vermeniz düşmana
Gavga günü namert sapa yer arar
Er olan göğsünü düşmana gerer
Cemi ervah bizden meydana girer
Can sağ iken yurt vermeniz düşmana
Asker olan bölük bölük bölünür
Sandınız mı Kars kalası galınır
Boz atlar üstünde gılıç çalınır
Can sağ iken yurt vermeniz düşmana
Hele Alosman'ın görmemiş zorun
Din gayreti olan tedarik görün
Al tepip baş kesin Kazak'ı kırın
Can sağ iken yurt vermeniz düşmana
.....
Şenlik durursuz atlara minin
Sıyra gılıç düşman üstüne sürün
Artacaktır şanı bu Al'osmanın
Can sağ iken yurt vermeniz düşmana
Deyimlerimiz var vatan üzerine: Vatan için üzülmek, merak etmek, anlamında "İçine vatan kaygısı çökmek" deriz. Kendine vatan edinmeye "Vatan tutmak" derler. Kendine bir vatan tutamayanların hali yamandır. Radyo repertuarından bir Rumeli türküsü var. Sözleri şöyle:
Tutamadım ben bir yerlerde bir vatan
Yastığım gül olmuş yorganım diken
Yaktı beni üç günlük gelin iken
Ayrı düştüm ben vatanımdan evimden
Bir mektup yazdırdım dört bir yanı kareli
Hem okudum hem ağladım yareli
Sordum yâre memleketin nereli
Ayrı düştüm ben vatanımdan evimden
Vatan tutamayanların acıklı halini bir Van Erciş türküsü anlatır:
"Garibem vatanım yoktur
Elimden tutanım yoktur
Düşmüşem gurbet ellere
Arayıp soranım yoktur"
Vatansız kalmak, Türlerin en büyük üzüntü kaynağıdır, denilse yeridir. Öyle olma-saydı, kuşların bile en acı ötüşünü n nedenini vatansız kalmakla özdeşleştirmezdi. Bakınız bir Afyonkarahisar türküsünde ne deniyor:
" ..Karataşa benzer senin yatışın
Vatansız kuşlara benzer ötüşün
Yuvamıza yılan aktı yetişin"
Anneler bizi büyütmek için büyük zorluklara katlanırlar, yemez yedirir, giymez giydirir, uyumaz uyuturlar. Acımızla ağlarlar, sevincimiz sevinçleri olur. Bizim için onlardan değerli varlık yoktur.
Yurdumuza anayurt, anavatan demiş, analar gibi kutsal bir değer biçmişiz "Ana gibi yâr, vatan gibi diyâr olmaz," demişiz. Bu atasözünün Ana gibi yâr, Bağdat gibi diyâr olmaz biçiminde olanı da vardır. Bir zamanlar Bağdat dillere destan bir kentmiş.
Atalarımızın, "Bülbülü altın kafese koymuşlar, 'Âh vatanım!' demiş," sözünü yaratmalarının nedeni de budur. Kutsal değerlerin başında yurt gelir. Her canlı doğup büyüdüğü, birçok acı tatlı anılar yaşadığı, içerisinde var olduğu yerlerden uzak kalmak istemez. Yeni yerinde ne kadar varlık içinde ve rahat olsa da, çoğu zaman o toprakların ve zamanların özlemini duyar.