Adım adım SarıkamıŞ Harekatı…


Sobada yemek yaparken Rus birlikleri
Kar altından keven söküp ısınır
Ve
Yemeklerini yapmaya çalışır
Türk Askeri...

Harekât;
Mükemmel hazırlanmış
Kâğıt üstünde...
ve bu harekât
Komutanların beceriksizliği yüzünden
Kaybedilmiş bir savaş asla değildir.

Oysa bu,
Evet bu :
Tarihte eşi-benzeri görülmemiş
Subaylarına güvenmeyen
Püsküllü bir Başkomutanın
Alman tokmağıyla
Davul çalmasıdır.

Bu milletin boynuna takılmış bir kez yular
Suyun başında it var, durulmaz artık sular
Bu nasıl iştir Mehmet, Paşa sana da düşman
Anan doğurduğuna, sen doğduğuna pişman

*
Sarıkamış Dağlarında açan çiçeğim
Ben sana vurgunum, sen kime vurgun?
Yârin mendilini saklayan göğsüm
Buz kesen havada sıcacık yâr kucağı sanki oy!..

Bardız yaylasında bir seher vakti
Işım ışım ışıyan yıldız mısın ey bahtım?
Ülkemin kağnılı yollarından çıkıp gelmişim
Alaca kilimler üstüne anamın duasını
Ve yavuklumun umudunu bıraktım
Bıraktım oy!!!

Yaman olur beyaz gecelerin ortası ay balam
Ötede bir kuş kanadı buz kesmiş, donup kalmış
Beride ağzında memleket türküsü
Beride sessizliğin korkunç gürültüsü
Kar üstünde ayak izi sanki oy
Hem uzamış, hem kısalmış…

*

Yıl 1914
Aylardan Kasım
Köprüköy’de başlar
Savaşın sıcak yüzü.
Rus’lar inatla savunmada
Püskürtür Türk hücumunu
Birinci Köprüköy
İkinci Köprüköy savaşları
Mehmet de inatçı
Vurdukça vurur Rus’a
Bu savaşta
Sıcak iklimin çocukları
Bağdatlı Araplar
Türklerle omuz omuza
Takdire şayandı fedakârlıkları.

Büyük kayıplar veren Ruslar
Terk ettiler Köprüköy’ü
Azap mevkiine yerleşip
Başladılar kuvvet takviyesine

Sevincinden komutanlar oynadı
‘’Rus’lar çekildi’’ diyerek
Cesaret aldı askerimiz
Düşman yıkıldı diyerek

Sandılar ki Ruslar astı eleği
O anda Enver’in oldu dileği
Azılı rakibin orda bileği
Çabuk büküldü diyerek

Mermisi tükenmiş piyadeler
Süngü takıp yürüdüler
Dişe diş
Kana kan
Yardılar kurşunlara karşı zor cepheyi
Kimileri buna
‘’Dadaş Kahramanlığı’’ dediler
Dadaş ki ne dadaş
Ölümü bile ortak eylemiş
Vuruşmuş vurmuş
Omuz omuza
Sırt sırta
Ölüme meydan okuyup
Yiğitçe durmuş

*
Iğdırlı Ali Çavuş
Yazlık giysiler içinde Yemenden nakil gelmiş
Titreye titreye yazar mektubunu
Der ki :

“Bu yaz, iki alayımızla
Yemen’den buraya naklonulduk.
Yola koyulmamızdan dört ay sonra
Buraya ulastık ki,
Arabistan’ın cehennemî sıcağı
Köprüköy’deki ayaz yanında
Nimet-i ilâhi imis.

Burada çadırın perdesi
Buza kesmiş oğlak kulağı gibi
Kırılmakta ve kopmakta.
Bölük kumandanım,
Beni sıhhiyeye nakletmiş ise de,
Tabip ve ilaç yokluğundan ,
Çaresiz kalıp tekraren
Takımıma döndüm.

Aksam yaklaşınca Köprüköy’e
Civar dağlardan tipi boşanır.
Kumandanımız, gelecek cuma
Başkumandan Enver Pasa Hazretleri’nin
Teftiş ve hücum için
Geleceğini müjdeledi.

O gelinceye kadar da
Yün içlik, çorap ve paltoların verileceğini
Ve Yemen yazlıklarını
Atacağımızı müjdeledi.

Allah, devlete ve millete zeval vermesin.
Başkumandan
Pasa Hazretleri’nin gelmesi ile,
Moskof’un kahrolacağından
Ve kâfirin, karsımızdaki tepelerde
Geceleri seyrettiğimiz ocaklı
Ve mutfaklı karargâhlarını
Ele geçireceğimizden
Subaylarımız çok emin.

Şafak söktüğünde
2059 rakımlı Kızkulağı Tepesi’nden
Moskof obüs yağdırır ama
Şükrolsun, zafer bizim olacak.

Gece bastırdığında,
Tepelerdeki Moskof ocaklarının ateşi
Gözlerimizdeki ayazı
Tandır közüne tebdil eyler.
Başkumandan Pasa Hazretleri
Acele gelse ki,
Ateşe kavuşsak...”

*
Kayıp verse de Ruslar
Geri çekilişleri bile düzenli

*
Çekilen Rus takip edilmeyince
Namlunun ucunda avı kaçırdı
Ordu kurmayları düştü sevince
Tarihi fırsatta tavı kaçırdı
Mevsim karakış
Havada uçmuyor kuş
Askerler aç
Askerler yorgun
Kimi halâ
Bu mevsimde görüyor düş

Zafer sarhoşluğu bürüdü şarkı
Tersine çevirmek için bu çarkı
Düşmanın içine düşmüşken korku
Beceriksiz paşalar şovu kaçırdı
Çeliği ateşe sürmek
Döverken suyunu vermek
Hüner ister elbet
Düşünerek önün görmek

Hatalar zinciri peş peşe geldi
Durmadan yağan kar izleri sildi
Nefes alan düşman sonunda güldü
Türkler elindeki devi kaçırdı
Kaçan fırsat geri gelmez
Bu dağlarda
Çakal, asla kuzu olmaz

Bu dağlarda kaçan geri gelmez
Bu dağlar, dağı dağlar bilemezsin aslanım

Kar ayazı böyledir, iliğini dondurur
Emir bir kez gelince değişmez kara yazı
Bu yazgıyı bozalım, birlik olmaya gelin
Gelin olur şu dağlar, ak örtünün altında

Dilim varmaz söylesem, ağzımda buza döndü
Acımaz ki bedenim, kesseler dilim dilim
Başka yerde arama, kurtuluşta çare siz
Çaresiz son haykırış, ölüm düşer üstüne

*
Trenler gelir geçer Batı’dan Doğu’ya
Kara, simsiyah dumanlar içinde
Bir alman düdüğü öter akşam üstü
“Enverland” a gidecekmiş yükü
Enverland da ne ki demeyin
Bizim Anadolu’muzun o devirde
Alman dilindeki adıdır…

Kim benzetir, haddine mi paşamı Napolyan’a
Kim benzetir, kim, kim?
Olur mu benzeyerek
İkinci adam olur mu paşamız
Bre gafiller breh!

*
Hafız Hakkı
Telgrafın başında
Hafız Hakkı
Yarbaylıktan albaylığa
Terfi etmiş 8 gün önce
Enver Paşa’ya çekiyor telgraf
Diyor ki :

“Dağlar üzerindeki yolları keşfettim. Bu mevsimde bu yollardan hareketin mümkün olduğuna inandım. Buradaki kolordu ve ordu komutanları yeterli ölçüde inançlı ve kararlı olmadıklarından böyle bir saldırıya samimiyetle taraftar olmuyorlar. Bu saldırı vazifesi rütbem düzeltilerek bana verilirse ben bu işi yaparım.”
Enver Pasa,
Hocası Hasan İzzet Pasa’yı
Azlederek
Görevi verdi düşünmeden
Sekiz gün önce yarbaylıktan albaylığa
Terfi eden
Hafız Hakki Paşa’ya
Verdi ki gayri
Hafız Hakki Pasa
Tümen komutanı…
Ama gözü
Ordu komutanlığında asıl...

Niçin olmasındı?
Orduyu politikalarına alet eden
Bu darbecilerin başı Enver,
18 gün içinde
Yarbaylıktan paşalığa yükselmemiş miydi?
Bunun yanı sıra
Harbiye Nazırı (Savunma Bakanı)
Olmamış mıydı?
Ondan neyi eksikti?

*
Erken açan bademleri vurduğunda soğuklar
Çiçekler nasıl dökülürse dal uçlarından
Doyamadan ışığa, güneşe, sıcağa
Aynen öyle işte
Haksız ve gerekçesiz terfi
Aynen öyle…

*

Bir galibiyetle
Hayâl dünyasına
Daldılar ha daldılar
Enver Paşa, Hafız Hakkı
Hakikatten uzak
Kendilerini
Bulutların üzerinde
Buldular ha buldular
Uç babam uç.
Savaşçılar aç
Savaşçılar yorgun
Savaşçılar yarı çıplak
Kardan görünmez oldu toprak
Paşalar, kapıldılar yine hayâle
‘’Rusları kısa zamanda yeneriz’’ diye
Hesap yaptılar düşman erzakıyla.
Bu hesaplar yapılırken
Boş durur mu içimizdeki hainler?
Hamur yöresinde aşiret atlılarının
Silahlarıyla birlikte
Düşmana sığınacakları haberi geldi
Bir taraftan
İhtiyar süvari alaylarının dağılmaları
Bir taraftan
Birtakım aşiretlerin Ruslara sığınmaları
Bunlar yetmezmiş
Bedirhanilerden Abdürrezzak
Birde Haydaranlı Mustafa
Topladıkları silahlı kişilerle
Anbağa düzündeki halkı
Kışkırttılar ayaklanmaya
Aşiretler olur da başıbozukluk olmaz mı?
Otoriteyi kendinde sananlar
Keyiflerince karar alanlar
Bölgeyi zaafa uğratır.
Elini kuvvetlendirdi düşmanın
Altıyüzbin Kürt’ün
Ermenilerce katledilmesine
Hazırlamıştır zemin
Zemin öyle kayganlaşmış ki
Havada uçuşur oldu yemin

*
İstanbul’dan plan yapıp yolluyordu Enver Paşa
Manşet manşet birçok yalan kolluyordu Enver Paşa

Uyduruksu haberlere madalyalar takılıyor
Bol keseden palavrayı sallıyordu Enver Paşa

Asker düşmanlardan hesap sordu da Batum Türk evi
‘’Olsun artık’’ larla hayal solluyordu Enver Paşa

Trabzon’u bombalayan Rus’ları görmezden gelmiş
Hezimeti allayıp da pulluyordu Enver Paşa

Deniz deniz Kara Deniz, yüreğimde yara deniz
Namertlerin yüzü güler, beni hakta ara deniz
Tarih boyu silinemez, bırakırsa yarada iz
Ne söylenirse boşuna, taşırız bu lekeyi biz
Vurun be, kan ile yazın değişen bu tarihi siz
İşit, kulaklarını aç, bide kurşuna beni diz
Donanların şahidiyim, beni gör, yüzümü süz
Seni beyaz gidi ölüm, yine geçti eline koz

Bir yanım kan bir yanım buz, dili olsaydı dağların
Saklasın destanlaşırken, eli bağrında çağların
Dil neden lâl oldu sustu, buza kesmiş bu sağların

Bir yanımız zemheride, bir yanımız ateşlerde
Bu dağlarda kar altında, ölüm çare oldu derde
Bir gece öldük binlerce, düşman girmesin bu yurda
Dedik
Dedik de geriye dönüp bakamadık
Bakamadık ülkenin kurtuluşuna
Kurtuluşa kavuştuğunu görseydik
Görseydik bu nazlı
Bu nazlı vatanın…


İstanbul hırslı
İstanbul
Birkaç düşman mevzisi
Birkaç tepenin ele geçmesi
Haberlerden tatmin değil.
Türk askerini önemsemez Alaman
‘’Saldırı gücünden yoksun’’ der.
Biraz da bıyık altından güler.
Alman ne bilir Vatan sevgisini
Alman ne bilir iman gücünü
Alman ne bilir
Ölüme meydan okumayı

Ve
Emir
Yağdırdı
Enver Paşa
Telgraf çekti
Saraydan cepheye
Hasan İzzet Paşa’ya
‘’Herşeye rağmen ilerle
Düşmanı püskürtme, imha et.
Kars yönünden Rus topraklarına
Girerek hemen kesin yollarını’’
Emir emir üstüne geliyor
Devam ediyordu Enver Paşa;
‘’Araç bulamazsan
Halka sırtında taşıt malzemeyi’’
Dahası vardı emirlerin,
‘’Girin düşman topraklarına
Bulabildiklerinizle karnınızı doyurun’’
Diyerekten.

Emirlerin
Neresinden tutacağını şaşırdı Hasan İzzet Paşa
Emirler aldığı öğrencisi olan
Enver Paşa için söyleniyordu;
‘’Demek ki iyi öğretememişim.
Kurmaylık eğitimi görmüş bir subay
Böyle bir emri nasıl verebilir?’’
Biryandan da utanıyordu
‘’Ben böyle öğrenci mi yetiştirmişim’’ diyerek.

Esip gürlemekle düşman bozulmaz
Yanlış bilgi ile tarih yazılmaz

Karanlıkta kör dövüşü yapıldı
Komutanlar serüvene kapıldı
Mesela, keşgeyle yoldan sapıldı
Esip gürlemekle düşman bozulmaz

Hazırlıksız taarruza geçenler
Hoyratça canları döküp saçanlar
Daha vurulmadan donup göçenler
Yanlış bilgi ile tarih yazılmaz.


Üçbin metre yükseklikte dağlar
Keskin yarlarıyla
Sarp kayalıklar
Issız ve dar vadiler
Yol vermez geçitler
Donmuş,
Buzlu dereler
Karmakarışık arazide
Çevirme harekâtı istiyor Paşa
Paşa Paşa
Paşa olmuş da düşmüş düşe
Düşe kalka alınır mı yol
Yollar karlı buzluyken

Hayaller, gerçeğe giden yol olsa da
Serüvendir olup biten
Hırslandıkça Enver Paşa
Göründü aklın dibi.
Bir zafer ki, sarhoş etti en başı
‘’Yürüyün’’ dedi Kars Kalesi’ne
Bunlar da yetmez
‘’Varın girin
Kafkas Azerbaycan’ının
Karabağ bölgesine.’’
Ufuklarında sınır yoktu Enver Paşa’nın


Canlı cenazeydik can alıp can verirken
Bu dağlarda kar erimiyor can erirken
Yandım, buz üstünde yalınayak yürürken
Bir yanda vatan bir yanda yatan görünür
……Sağ kalan Mehmetler göğsü açık sürünür
……İlikleri üşüdükçe karlar bürünür
……Gözlerinde buzlu gözyaşları görünür

Ayaklara yapışan beş okka çamur
Tarlada yürütülen erler perişan
Sanırsın kırk bin elle yoğrulan hamur
Utancından kan içinde karlar perişan
……Kalk, ne yatarsın Mehmed, fişeklik kuşan
……Kuşan, cesedin yürüsün senindir şan
……Şanına şayandır ölüm, bayraktır nişan

Fikirsiz beyinler böyle şaşırdı
İhtiras tarihe leke düşürdü
Gönlümün güneyi bile üşüdü
Toprağın üstünde buzlar ağladı
……Analar, gelinler, kızlar ağladı
……Dört mevsim içinde yazlar ağladı
……Ozanın elinde sazlar ağladı.
Ağlar
Ağlar
Tarlada, çamur içinde yürüyen askere
Yer ağlar
Gök ağlar
Sanor sırtlarında
Badıcivan köyünde
Rus tuzağına düşen savaşçılara
Gözü olan gözler ağlar.

*
Köprüköy’ün üst tarafı ak ölüm
Sarıkamış dağlarında ölmem mi?
Geçen bana name yazmış vay gülüm
Yüreğimden hasretini bilmem mi?

Köprüköy’de onbaşılar uykusuz
Mataramın içi dışı sanki buz
Bir edalı gelin gider oğulsuz
Peşin sıra ağıt yakıp gelmem mi?

Harun YİĞİT

Gerçek tarihin içinden alınmış ve yine gerçek duygu ve düşüncelerle mısralara dökülmüş bu muazzam manzum eser karşısında gözyaşlarıma hakim olamadım Harun can! Nutuk' a kaynak aldığım o kalın detaylı kitapta okuduğum ve yeterince özümü kanatan bilgilerin, bin bir emek dolu bu değerli eserinizde etkili ve derinlikli mısralarla ve Gülce başlıklarında manzum hale getirilmiş olmasıyla ayrıca gurur duydum ve; gerek tarihe gerek içinde bulunulan an' a ve kültürümüze ışık olup nesilleri aydınlatacak ve daima yaşayacak miras addettiğim bu özveri ve emek ürünü eserinizle gurur duydum güzel arkadaşım, kardeşim, kalemdaşım...

Aldığı projeleri alnının akıyla yerine getiren ve GÜLCE' miz kadar edebiyata da kalıcı bir değer, bir kültür mirası bırakan bütün Gülce' ci dostlarıma, canlarıma teşekkür ediyor; her birinizle ayrı ayrı onur ve gurur duyduğumun bilinmesini istiyorum! İyi ki varsınız güzel insanlarım! Değerli kaleminize saygımla, yolunuz açık ve aydınlık olsun!