Kibirlenme Eşeğim

Ne dediysem o vallahi! .. / lâf ağızdan bir kez çıkar! / şahidimdir ki ilâhî / “sahi” beni fena yakar, / fena yakar beni “sahi”! ..


ahırı ev, dengi yük... kuru topraktan döşek
altından semer vursan, eşek yine de eşek!
nışadır sürmeye gör, sanırsın deli fişek:

kibirlenme boz eşek, önünde at var daha,
develere aldanıp ‘adam oldum’ sanma ha!


bir iki anırmayla söz söyledim belleme,
her gördüğün desteyi senin sanıp elleme,
sahibinin sesisin; bilmez miyim dallama? ! .

caka neyine senin? .. hâyâl, gördüğün vâha...
o, gölgende yürüyen uyuz ite kanma ha! ..


‘dallama’ demiştim ya, ‘cuk’ oturdu yerine,
deve’ ye, at’ a, it’ e... bir de bak değerine,
sorsalar: ‘bu kervanda boz eşeğin yeri ne? ..’

‘çüş! ’ deyince durursan, deve atar kahkaha,
kervana bön / bön bakıp, hicabından yanma ha! .


hey sen kervancı başı! eşeğine az saman,
az da arpa kırması – ölçek taşmasın aman! –
gör, nasıl akıllanır; bekleyiver bir zaman...

gidişat iyi değil; kalırsın aha / vaha,
terbiye etmeyi bil; sonradan utanma ha!

he mi ho? ! .

21.04.2006 / Güdül / Ankara
Ahmet Turan Altunsu

hey sen kervancı başı! eşeğine az saman,
az da arpa kırması – ölçek taşmasın aman! –
gör, nasıl akıllanır; bekleyiver bir zaman...

gidişat iyi değil; kalırsın aha / vaha,
terbiye etmeyi bil; sonradan utanma ha!

Hicivlere aba altından sopa gösterildiği, ustaların hicivden adeta kaçtığı günümüzde ayakta alkışladım üstadım. Saygı ve selamlarımla.

Hiciv denilen yergi sanatında neyi ne kadar, nasıl anladığımız önemlidir. Günümüzde hiciv-Taşlama-Yergi sanatı yazık ki , küfür ve hakaretten, isme yönelik kişiselleştirilmiş öfkeden öteye gitmiyor. Oysa olagelen olumsuzluklara, yolunda gitmeyen işlere ve kişilere güçlü vurgu ve nakış gibi işlenmiş ince söz dizimleriyle anlatılmak istenenin anlatımıdır hiciv..Küfür ve hakarete gitmeden akılcı , irdeleyici,düşündürücü, sorgulayıcı, sarsıcı, bilgilendirici ve yön verici , yapıcı paylaşımlardır hicivler..İnce ve dokunduran söz dizimi, estetizm ve yaratıcı zekanın ustaca harmanlanarak sanatsal bir söyleme dönüştürülme becerisidir.

Burada değerli şairimiz eşeğe dokundurarak aslında insana ya da mesajına konu olan kişiye göndermelerde bulunuyor. Hem de inanılmaz bir kıvraklık ve anlatımın yer aldığı zekice söylemlerle.Ne küfür var, ne hakaret ne de kişiyi karşısına alan öznel bir hesaplaşma..Mesaj tekil olabildiği gibi çoğulda olabiliyor. Kişiye özel olabildiği gibi toplumsal da olabiliyor.
Nişadır bilindiği gibi yakıcı, zararlı bir sıvı..Burada eşeğe nişadır sürüldüğünde o sessiz sakin hayvanın nasılda kudurmuş deli fişeğe benzeyebileceği, yani bir anda tepkisinin ne ölçülere varabileceği vurgulanmak isteniyor. İnsanda böyledir. Damarına basınca o efendi , ya da hanım hanımcık görünümün ne hal alacağı bilinir mi?
Eşeğin önünde anatomik ve değerlilik anlamında büyüğü at var.Daha sonra deve..Ama adı üstünde işte..eşek kibirlenince kendini deve sanır. Oysa at kadar bile olamamıştır henüz. İşte insan da böyledir. Nice kibirlilerimiz vardır ki kendini deve kadar büyük ve önemli sanır; oysa at’ın seviyesine bile gelememişken..Adam olma sanatı..!
Hiciv yoluyla insana hayat dersi veren şiirde , kendini bir şey sanıp da aslında birşey olamayanlara..Herşeye, heryere burnunu sokanlara..Kendi olamayan, başkalarının gölgesinde bir şey yapmaya çalışan, bir şey yaptığını sananlara..Yanımızda yöremizde dost diye aldandıklarımızın aslında beş para etmez sığıntılar olduğu (gölgemize sığınmış ) .. Bizi -bizim sırtımızdan- kendi içlerindeki olumsuzluklarına alet edenlere göndermelerle dolu bir şiir..
Başkalarının yönlendirmeleriyle kendini dev aynasında gören eşeğe değeri kadar konuşmasını( anırmasını) ..Devenin ve atın yük taşımadaki önemi kadar it’ in koruyucu özelliğini göz önüne getirerek “ değerlilik- önem- önemsenmek” anlamında vurgularla insana göndermelerde bulunuluyor. Şair, eşeğin sahibine seslenerek, onu terbiye etmenin yolunun önce önüne koyduğu arpa kırması ve samanın azaltılmasıyla olanaklı olacağını..Böyle yapmadığı halde günü gelince ah-ı vah edip pişmanlık, utanç duyacağını, şimdiden önlem alması gerektiği uyarısıyla insanlara, güç sahibi olanlara uyarıda bulunuyor.
A.Turan Altunsu’ nun hiciv konusundaki ustalığı ( bu konuda otorite olmasam da ) tartışmasız seviyede bir güzellikle kendini gösteriyor. Herzaman kıvrak bir zeka ve edebi kurgu ürünü hicivleriyle insanı düşündüren, düşündürürken güldüren usta kalem değerli dost A.Turan ALTUNSU’ ya incelik ve derinlik dolu paylaşımları dolayısıyle teşekkür ediyorum. Refika Doğan