Âşık Coşkunî (1)


Ahmet ÖZDEMİR
*************

Çağdaş halk ozanlarımızdan "Coşkunî" Mehmet Coşkun'un şiirlerini temaları açısından tasnif ettiğimizde kişiliğine ilişkin ipuçlarına ulaşabiliriz. Onlarca şiiri vatan ve yurt sevgisine ilişkindir ki, o sözde değil özde vatanseverlerdendir. Yurt topraklarının üzerinde titrer, onu canından azız bilir. Vatan ve yurt sevgisinden nasip almamış aymazları eleştirir: " Böyle vurdum duymazlığa / Yanar içim ağlar özüm.." der. Şiirlerinde "Sıkı sarılalım biz bu vatana / Zira bundan başka vatanımız yok..." düşüncesini aşılamaya ve yaygınlaştırmaya çalışır. "Türk'ün Türk'ten başka yoktur ki dostu / Yeşersin topraklar bu vatan bizim.." dizelerindeki gerçeği çok iyi bilmektedir. Yatanı, yurdu, devleti korumak bir çivisine sahip çıkmakla başlar. Serbest vezinle yazdığı bir şiirinde bu temayı işler:

"Çakma devletin çivisini evine
Eğer gerekliyse
Götür evinden bir çivi
Tamir et devletin dümenini
O bozulmuşsa
Neye yara senin lüks kamaran
....."
Mehmet Coşkun, Vatan sevgisiyle ilgili olarak Avrupa ve Avrupa'nın düşüncesini şiirlerinde işlemiş, uyarıcılık görevi üstlenmiştir. Avrupa Birliği'ne kafa yormuş, Avrupalıların sahtekârlıklarını ve bu üzerindeki tuzakları işaret etmiştir. "Hiç bir şeyimiz yokken, çok şeyler yapmışız; şimdi her şeyimiz varken, neden hiç bir şey yapmayız?" sorusunun yanıtını aramıştır.

Dünya'nın faniliğini dile getiren Coşkunî, şiirlerinin büyük bölümünde dürüstlüğün güzelliğini, ahlaklı olmanın erdemini dile getirmiştir. Ona göre, toplumda güvenilir kişi olmanın ilk ve en önemli koşulu dürüst olmaktır. Sözünde yalan, işinde hile, hal ve gidişatında riya bulunmayan insanı herkes sever; sevmese de takdir eder. Olanlar ise, hiç yaşamasalar daha iyidir:

"Haysiyetli olmak varken
Haysiyetsiz
Şerefli olmak varken
Şerefsiz
Çalmadan olmak var iken
Çalarak
Bir şey olacağına
Hiç olma daha iyi...
..."
Mehmet Coşkun'un dünya görüşüne göre, dürüstlük; fert ve toplum açısından huzurlu, güvenli, düzenli, mutlu ve gönençli bir hayatın sağlanabilmesi için olmazsa olmazdır. Bir şiirinde şöyle söylüyor:

"Etrafımız düşman dolu
Gözü yaşlı Anadolu
Kurtuluşun var tek yolu
Dürüst olup çalmasalar

Coşkun diyor yazık bize
Yaptığımız azık bize
Ne gerek var fazla söze
İnsan olup yapmasalar..."

Dürüstlük kişisel ilişkilerden, toplumsal ilişkilere, ticari ve mesleki faaliyetlerden kamu görevlerine kadar hayatın bütün alanlarını ilgilendiren ve bütün bu alanlarda mutlaka uyulması gereken ahlaki bir erdemdir. Bu erdemi kaybedenlerin yatacak yerinin olmadığını iddia eder:

"İhaleye fesat karıştıranın
Alıp ta rüşveti atıştıranın
Çalıp devlet malı savuşturanın
Yatacak yeri yoktur inan ki..."

Coşkunî'ye göre eğer sen birisinin başı gerçekten sıkıştığında yardımına koşacak ilk insanlardan biriysen ve aynı şekilde onun da öyle olduğunu biliyorsan o kişi senin dostundur; sen de O'nun... Bir şiirinde şöyle diyor:

"Bir zorda kal bak yanına kim gelir
Malın mülkün nerden halini bilir
Dostun varsa gelir her yerde bulur
Mal edinme otur bir de dost edin..."

Hayatta pek çok insanla karşılaşırsın Ama yalnız gerçek dostlar senin kalbinde bir iz bırakır.