ATATÜRK’ÜN TELGRAFLARINDA TÜRK DİLİ


Dolmabahçe Sarayı önünde öğrenci Mustafa ve öğretmenine iltifatı - 19 Eylül 1930


1) İNGİLİZCE HECEYİ SADELEŞTİRME CEMİYETİNİN TEBRİKİNE VERİLEN CEVAP

(28. II. 1929)

Heceyi Sadeleştirme Cemiyeti Glascow Şubesi Azalarına

Aziz Efendiler,
Türk alfabesinin sadeleştirilmesi hakkındaki tebrikinizi memnuniyetle aldım. Şurasını tecrübe ile zikredeyim ki, hece ve alfabe ıslahı, hakikaten çocukları müşkülâttan kurtaran onlara küçük yasta muvaffakiyet lezzetini tattıran en müessir vasıtadır. Yaşlı adamların sevinçleri ise daha aşikârdır. İnsanlar arasında kolay ve hevesli okumak vasıtasının temin edilmesi hem milli inkişafa hem de milletler arasında anlaşmağa çok hâdimdir.
Centilmen hareket ve hissiyatınız beni çok mütehassis etti. Teşekkürlerimi ve yolunuzda muvaffakiyet temennilerimi beyan ederim Aziz centilmen Efendiler.

Türkiye Reisicumhuru
Gazi Mustafa Kemal

H.M: 1 Mart 1929

2) YENİ TÜRK HARFLERİNİN KABULÜNÜN ONUNCU YILDÖNÜMÜ DOLAYISİLE ÇEKİLEN TELGRAF

(9. VIII. 1938)

Saffet Arıkan
Kültür Bakanı Ankara

Türkün kültür sahasındaki kabiliyetinin inkişafına temel olan harf inkılâbının onuncu yıl dönümü münasebetile gönderdiğiniz telgrafı memnuniyetle aldım. Teşekkür eder ve milletimize kültür sahasında sonsuz başarılar dilerim.

K. Atatürk

Ulus: 11 Ağustos 1938

3) TÜRK DİLİ ARAŞTIRMA KURUMUNUN 3. KURULUŞ YILDÖNÜMÜ MÜNASEBETİYLE GÖNDERİLEN SAYGI VE TEŞEKKÜR TELGRAFINA CEVAP

12 Temmuz 1935

Türk Dili Araştırma Kurumu Genel Sekreterliğine,

Türk Dili Araştırma Kurumu’nun üç sene içinde yaptığı işler çok büyüktür. Kurum içinde çalışan arkadaşlar bununla öğünebilirler. Kamunuzu kutlular, tam başarılar dilerim.

Reisicumhur
K. Atatürk

Ayın Tarihi, sayı: 20, 1935, s.7

4) HARF İNKILÂBINDAN SONRA KARADENİZ HAVALİSİ MEBUSLARININ VAPURLA, YENİ HARFLERİ VATANDAŞLARA ÖĞRETMEK ÜZERE SEÇİM BÖLGELERİNE GİTMELERİ ESNASINDA ÇEKTİKLERİ TELGRAFA, CEVAP

(14. IX. 1928)

Refit Paşa vapuru.
Rize Mebusu Ali
Karahisar Mebusu Mehmet Emin
Kars Mebusu Ahmet
Artvin Mebusu Mehmet Ali
Giresun Mebusu Kâzım
Samsun Mebusu Râna
Tokat Mebusu Bekir Lütfü
Ordu Mebusu Recai
Samsun Mebusu Âdil.

İdealist arkadaşlarım, Büyük milletimizi irşat için Karadenizin dalgaları sinesinde beni, aciz arkadaşlarınızı hatırladığınızdan çok müte-hassis oldum. Cümleniz için millete nafi olmanızı temenni ederim. Aynı dalgalar içinde sizi de karanlık gecenin milletimiz için nur saçan rehberleri olarak takip ediyorum. Muvaffakiyet.

Gazi Mustafa Kemal

Yücel Dergisi, cilt: VIII, sayı: 46, 1938, s. 233

5) YENİ HARFLERİN TATBİKİ MÜNASEBETİYLE BAŞBAKANLIĞA GÖNDERİLEN YAZI

(21. IX. 1928)

Başvekâlete
Yeni harflerin tatbikatını memleketin pek çok yerinde gördüm. Şehirlerde, köylerde, her yerde halk yeni harflerle okuyup yazmaya geçmiştir. Halk yeni yazının kolaylığından memnundur. Yalnız her yerde, şehirde ve köyde, memurda ve muallimde zihinleri karıştırıp şaşırtan, bağlama çizgisinin doğru olarak kullanılmasındaki endişe vaziyetidir.
Bu sıkıntı harflerin kolaylığına, sevk ve neşeye dokunacak derecede kendini hissettirmektedir.
Encümen esasen yeni harflerle yazıya başlanırken uzun kelimemizin hecelenmesini, seçilmesini kolaylaştıracak bir çare olmak üzere bağlamayı düşünmüş ve bağlamanın kalkmasını ileriye bırakmıştı. Yeni harflerin kabul ve taammümündeki tehalük ve sürat bu zamanın geldiğini gösteriyor. Bilâkis bağlama çizgisinin kalkması halkın öğrenmesini pek çok kolaylaştıracak ve şevklendirecektir. Bu sebeple ve halk içinde müşahedelerime güvenerek atideki esasları kabul etmek faydalı ve lâzım görülmüştür.

1. İstifham edatı olan “mi, mı, mu, mü” umumiyetle ayrı yazılır. Meselâ: geldi mi? gibi fakat kendinden sonra gelen her türlü lahikalarla beraber yazılır, meselâ geliyor musunuz? ben miydim? gibi.

2. Rabt edatı olan “ki” ve dahi manasına olan “de, da” müstakil kelime olarak ayrı ayrı yazılır meselâ: Görüyorum ki sen de iyisin, gibi.

3. Türk gramerinde bağlama işareti olan (-) kalkmıştır. Binaenaleyh fiillerin tasriflerinde ve isim ve sıfatların fiil gibi tasriflerinde lahikalar çizgi (-) ile ayrılmazlar, beraber yazılırlar. Meselâ: geliyorum, gideceksiniz, görecekler, yapmalıyım, gideyim, gidebilirim, söyleyesin, güzeldir, demirdir, gibi.
Kezalik ile, ise, için, iken kelimelerinin muhaffetleri olan le, se, çin, ken şekilleri kendinden evvelki kelimeyle bitişik yazılır. Çizgi ile ayrılmaz meselâ: Ahmetle, buysa, seninçin, gelirken, gibi. Meselâ: mertçe, benimki, yarinki, hasta iyicedir, iyice anladım.

4. Türkçede henüz mevcut olan farisi terkiplerden dahi bağlama çizgisi yoktur. Terkip işareti olan sadalı harfler (i) ilk kelimenin sonuna eklenir, meselâ: hüsnü nazar gibi.
Şimdiye kadar tabı ve neşolunmuş muhtelif vesaitler bu esaslara göre derhal en seri bir surette tashih olunmak lazımdır.

Gazi M. Kemal

H.M: 22 Eylül 1928

6) ÜÇÜNCÜ DİL BAYRAMI MÜNASEBETİYLE TEBRİK TELGRAFI

21. IX. 1935

İbrahim Necmi Dilmen
Türk Dil Kurumu Genel Sekreteri, Dolmabahçe

Üçüncü Dil Bayramını kutlayan telgrafınızı aldım. Türk Dil Kurumunun verimli çalışmasını ve bütün yurttaşların dil işlerine gösterdiği büyük ilgiyi sevinçle anarım. Bayramınız kutlu olsun.

Kemal Atatürk

Türk Dili T. D. K, sayı: 13. 1935, s. 1

7) ÖZ TÜRKÇE YOLUNDA BAŞARILARINDAN DOLAYI İSTANBULDA MİLLİ TÜRK TALEBE BİRLİĞİNE GÖNDERİLEN TELGRAF

(27.III.1933)

İstanbul’da Milli Türk Talebe Birliğine
Milli ülküye ulaştıran öz dil yolunda durmadan, şaşmaz büyük adımlarla yürümeğe verdiğiniz değerden dolayı sizi överim. Yürekten sevgiler çocuklarım.

Reisicumhur
Gazi Mustafa Kemal

H.M: 28 Mart 1933

8- DİL BAYRAMINI TEBRİK

(27. IX. I938)

Dolmabahçe, 27. IX. 1938

Bay İbrahim Necmi Dilmen
Türk Dil Kurumu Genel Sekreteri,
Dil Bayramı münasebetiyle bana karşı gösterilen temiz duygulardan çok mütehassis oldum. Teşekkür eder, verimli çalışmalarınızda sürekli başarılar dilerim.

K. Atatürk

Türk Dili, T. D. K.,sayı: 31-32, 1938

9) YENİ TÜRK HARFLERİNİN KABULÜ MÜNASEBETİYLE MAARİF VEKİLİNE VERİLEN CEVAP

(28. VIII. 1928)

Ankarada Maarif Vekili Necati Beyefendiye cevaptır.
Yeni Türk yazısını öğrenmek ve öğretmek hususunda memleketin her tarafında sarf edilen hummalı faaliyet ve mesaiye derin bir haz, ve memnuniyetle müşahede ediyorum. Bu işde herkesten büyük vazife ve mesuliyeti deruhte eden fedakâr ve çalışkan muallim arkadaşlarımızın işar buyurulun azimkâr kararları ayrıca baisi memnuniyet oldu. Muvaffakiyetler temenni ve cümlesine teşekkürler ve selamlarımın iblağını rica ederim.

Reisicumhur
Gazi Mustafa Kemal

Ayın Tarihi: 1928, 53, s.3669

10) YENİ HARFLERİN KABULÜ DOLAYISIYLA GEMLİK’TEN BİR KESİM ESNAFIN MEKTUPLARINA VERİLEN CEVAP

(28.IX.1928)

Gemlikte: Gazozcu Haydar, Tuhafiyeci Yahya, Zahireci İsmail, Bekir, Ali, Adil ve Hüseyin, zürradan Ethem, zeytinci Mustafa, Sait, bakkal Osman ve Halit Efendilere

C:

Okuma ve yazmayı bir haftada öğrenmek gayretini gösterdiğinizden memnun oldum, tebrik ederim.
Arabî ve Farisi kelimelerde (k) ve (g) nin önlerine (h) gelmesi meselesiyle zihinlerinizi işgal ve teşviş etmeyiniz.
Tesbit edilmekte olan lügat bunu arzınız veçhile halledecektir efendim.

Reisicumhur
Gazi Mustafa Kemal

H.M.: 29 Eylül 1928

11) DİL BAYRAMINI TEBRİK

29. IX. 1936

Bay İ. N. Dilmen
Türk Dil Kurumu Genel Sekreteri,
Dil Bayramını mesai arkadaşlarınızla birlikte kutluladığınızı bildiren telgrafı teşekkürle aldım. Ben de sizi tebrik eder ve Türk Dil Kurumuna bundan sonraki çalışmalarında da muvaffakiyetler dilerim.
K. Atatürk

Türk Dili, T. D. K.,sayı: 20, 1936,s

12) DİL BAYRAMINI KUTLAMA TELGRAFI

(29. IX. 1937)

Bay İbrahim Necmi Dilmen
Türk Dil Kurumu Genel Sekreteri,

Dil Bayramı münasebetiyle Türk Dil Kurumunun hakkımdaki duygularını bildiren telgrafınızdan çok mütehassıs oldum. Teşekkür eder, değerli çalışmalarınızda muvaffakiyetlerinizin temadisini dilerim.

K. Atatürk

Türk Dili (Belleten) T. D. K. Sayı: 23-24


TÜRKÇE ÖĞRETMENLERİNİN ATATÜRK’E SAYGI TELGRAFI

Reisicumhur Gazi Mustafa Kemal Hazretleri’ne

İnkılâp Türkiye’sini kuran Büyük Dâhi’nin medeniyet ve kültürümüzün dönüm noktasını teşkil eden Harf ve Dil İnkılâbımızın bütün icaplarını mekteplerde tamamen tatbik edebilmek çarelerini aramak için bugün Ankara’da toplanan bütün memleket Türkçe muallimleri ilk vazife olarak kalblerinden gelen en derin tazimlerinin Büyük Kurtarıcı’ya iblâğı şerefini bendenize tevdi ettiler. En büyük tazimlerimizle arza müsaraat eylerim, Efendim Hazretleri.

2.8.1930
Maarif Vekili
Cemal Hüsnü

(Cumhuriyet : 3.8.1930, s.3)

ATATÜRK’ÜN TÜRKÇE ÖĞRETMENLERİNE TEŞEKKÜRÜ

Maarif Vekili Cemal Hüsnü Beyefendi’ye

C. Ankara’da toplanan Türkçe muallimlerimizin iblağ buyurulan hislerinden mütehassis oldum. Pek yüksek ve vatanî vazifelerinde muvaffakiyet temenni ederim, efendim.

3.8.1930
Reisicumhur
Gazi M. Kemal

(Cumhuriyet : 6.8.1930, s.3)

NOT: Bu Belgeler, http://www.dilimiz.gen.tr’ den alınmıştır. Teşekkür ederiz.

YILMAZ KARAHAN