ABDULLAH SATOĞLU’NUN HAYATI

Mustafa CEYLAN
****************


Abdullah Satoğlu, 15 Mayıs 1934 te Kayseri’ de doğdu. Babası Mehmet Ali Efendi Hoca, annesi Behiye hanımdır.
Mayıs ayının o en güzel, en çiçekli günlerinden birisinde, ilerde:

Talaş bahçesinde, Gesi bağında Burcu burcu kokan gülün olayım
Tekir yaylasında, Alidağı ’nda Küfül küfül esen yelin olayım.

diye, Kayseri sevdası ile yanıp tutuşacak, inançlı, imanlı, milletine ve devletine bağlı, ağırbaşlı, ciddi, samimi, dost bir insan, dünyaya “Merhaba” diyordu...

Kayseri, bir zamanlar “Dar’ül Feth” ve “Makarr-ı Ulema” yâni âlimlerin beşiği olarak vasıflandırmakta idi. Mevlana’nın ilk hocası Seyyİd Burhaneddin, ünlü hükümdar ve şair Kadı Burhaneddin, büyük mutasavvıf Şeyh İbrahim Tennurî, ilk Osmanlı medresesinin müderrisi Dâvud-ı Kayseri, Hacı Bayram-ı Velî’nin mürşidi olan ve “Somuncu Baba” diye bilmen Şeyh Hâmid-i Velî gibi ulu âlimlerin aydınlattığı bir belde idi.

Mehmet Ali Efendi Hoca’nın, o zaman Hacısaki Mah. Kart Sk. No:37 deki Düvenönü semtinde bulunan evi de, Kayseri’nin kültür merkezlerinden biri durumundaydı.
Belirli günlerde ilim erbabı bir araya gelir, sohbet toplantılarında; Şeyh Sadi Şirazî, Gazalî, İbn-i Sînâ, Mevlâna Celâleddin-i Rûmî ve Yunus Emre gibi şair ve şahsiyetlerin eserleriyle, Kaside-i Bürde okunur, tefsir ve tahlilleri yapılarak, bugünkü topluma bile ışık tutan ve yön veren görüşleri üzerinde durulurdu.

1876 yılında dünyaya gelen ve 18 Aralık 1968 Kadir gecesinde, 92 yaşında Hakk’a yürüyen Mehmet Ali Efendi Hoca, fıkıh, edebiyat, tarih ve tıp gibi her türlü ilimlerde mümtaz idi. Dokuz yaşında iken Kur’an-1 Kerim’i hıfzederek hiç hatasız okuyan ve 7 saatte hatmeden, nâdide din adamlarımızdan biriydi.

15 Mayıs 1934 günü dünaya gelen oğluna “Abdullah” ismini özellikle koymuştu. Abdullah, yâni Allah’ın kulu.... Allah’a dost olacak, İslama, vatana hizmet edecek bir evlât...

Kadirî tarikatına mensup olan ve Şeyh İbrahim Tennurî’ye kadar uzanan şeceresi (soy kütüğü) tesbit edilebilen Mehmet Ali Efendi’nin, ilk eşinden iki erkek, iki kız, ikinci eşinden de iki erkek çocuğu olmuştur. Abdullah Satoğlu bunların en küçüğüdür.


OKUL YILLARI:

Mehmet Ali Efendi Hocanın evinde yapılan İlmî, dinî sohbetlerden yararlanan Abdullah, o sohbetlerden aldığı feyzle büyümeye başlamış ve daha Gazipaşa ilkokuluna başladığı yıllardan itibaren gönül gözünü açmıştı bile...

Evdeki kütüphane, onun yetişmesinde etkili olmuştur.

Babasının vefatı üzerine yayınladığı broşür’de, kütüphane için Satoğlu bakınız ne diyor:

“Oldukça zengin ve nâdide eserlerle müzeyyen bir kütüphanesi vardı ki, büyük sofanın iki duvarını kaplardı.
Her sayfasını satır satır okuduğu kitaplarının, bir resmî kütüphaneye devredilmesi teklif edildiği zaman:
- Onların her yaprağı birer altundur, demişti....”

Satoğlu, kendisiyle yapılan bir röportajda ise: “Ben, o zaman yaygın olan Leyla ile Mecnun, Kerem ile Aslı, Karacaoğlan, Sümmanî gibi kitapları satın alır, elime geçen her şiiri mutlaka okuyup ezberlemeye çalışırdım...

Ortaokul sıralarındayken, evimizde, ayrı bir çalışma odası ve elektrik bulunmadığı için, o zaman Halkevi kütüphanesine gider, orada ders çalışırdık. Kütüphaneye yurdun her tarafından kitap ve dergiler gelir, biz onları sıcağı-sıcağına okuma imkânını bulurduk.
İşte bu atmosfer içerisinde, bir yandan okurken, bir yandan da, birşeyler yazmaya özeniyordum....”

SANAT VE EDEBİYATLA TANIŞMASI:

Abdullah Satoğlu diyor ki: “1949’un yaz aylarından birgün, Kayseri’nin Hisarcık kasabasında gezerken, bir gazete parçası gözüme ilişmişti.
Günlerdir gazete yüzü görmediğim için olacak ki, hemen yerden alarak her satırını okumaya koyuldum. Bu arada:

Değirmenci dostum boşa bekleme
Dallar kıpırdamaz yel yorgun yorgun
Bir derdin var biliyorum saklama
Söyle maceramı gel yorgun yorgun.

Gençlik hayâl meyal sisler içinden
Elini kaldırır tutar saçından
Bugün daha meraklısın geçenden
Söylemeye varmaz dil yorgun yorgun.

mısralarını ve altında, sonradan Kayseri’li olduğunu öğrendiğim Mustafa Necati Karaer imzasını okuyorum.

Gazete parçasının alt köşesinde ise: ŞADIRVAN 15 Nisan 1949 yazılıydı.... Şehire iner inmez ilk işim, kitapçılardan Şadırvan dergisinin o güne kadar çıkmış bütün sayılarını temin etmek olmuştu...

Şiir ve sanata karşı, metodlu bir şekilde merak sarmama; o zaman (1948’de) Bakkal Yirmidokuzun Mehmet Ağa’nın dükkânına paket yapılmak üzere getirilmiş, eski dergi ve gazete yığınlarının arasından seçip aldığım, Nihat Sami Banarlı' nın “EDEBİ BİLGİLER” isimli kitabı ile, halen kitaplığımın nadide eserlerinden biri olarak sakladığım ve 35 sayı çıkan “Şadırvan” dergisi imkân vermiştir.

Yazdıklarım, demek tâ o zamanlarda birşeye benziyor olmalıydı ki, gönderdiğim gazete ve dergilerde yer almaya başlamıştı. 1949 yılında henüz 15 yaşında iken, yazmış olduğum şiirler Halkevi Dergisi, “Erciyes” ve mahallî gazetelerde yayınlanmıştı,..,”

1950 li yılların “yaygın ütopyası içinde filizlenen mefkure ve milliyetçilik” duygularıyla, henüz 15-16 yaşlarında iken kaleme aldığı şiirler büyük ilgi görüyordu. Nitekim:

Nerde Fatih, nerde Yavuz
Nerde Bozkurt, nerde Oğuz?
Marşımızı çalsın kopuz
Turancıyız, Turancıyız!

Kalblerimiz viran bizim
Hedefimiz Turan bizim
Budur ülküm, budur söziim
Turancıyız, Turancıyız!

mısralarıyla başlayan “Turancıyız” isimli şiiri o zaman Türkçülük ülküsünün önderi durumunda olan Nihal Atsız’ın İstanbul’da çıkardığı “Orkun” dergisinin, 12 Ekim 1951 tarihli sayısında yayınlanınca, âdeta dünyalar onun olmuştu...

Şiirlerindeki islâmi semboller, kelimelerin zenginliği ve doğduğu şehre tutkunluğunda, babasının küçük yaşlarda aşıladığı kültür hâzinesinin esintileri, olaylara ve insanlara yaklaşımında yine onun etkisiyle şekillenen bir kişilik vardır.

SATOĞLU SOYADI NEREDEN GELİYOR :

Abdullah Satoğlu’nun babası Mehmet Ali Efendi gibi, dedeleri de çok iyi bir hattat imişler. Yazdıkları güzel levhalardan dolayı, bâb-ı hümâyûn tarafından (üç tuğ) ile taltif edilmişlerdir.

Bu sebeple de kendilerine farsça (üç) karşılığı olan (SE TUĞLU) denilmiş ve bu ifade zamanla (SATOĞLU)na dönüşmüştür.

GAZETECİLİĞİ:

Muharrir merhum Muin Feyzioğlu’nun dediği gibi;

“Gazetecilik, yazarlık, şairlik ve hatiplik, Abdullah Satoğlu ’nun hep sevdiği ve başardığı şeylerdir. ”

1951 yılında, Kayseri’de çıkmakta olan günlük siyasî “Hakimiyet” gazetesine, “Alfabe” müellifi merhum Ahmet Hilmi Güçlü Hoca’mn tavassutu ile musahhih ve muhabir olarak girdi.

O yıllarda, İstanbul’daki Yıldız Teknik Okulu”nun Harita ve Kadastro Mühendisliği Bölümüne devam eden Ağabeyi Mehmet Satoğlu’nun, aldığı burs ve harçlığını bölüşerek, 1953 te girdiği İstanbul Gazetecilik Yüksek Okulu’nu ve Sarıkamış’ta Yedek Subay olarak vatanî görevini ikmal ettikten sonra, 18 Haziran 1956 da, Şaban SarıyıIdız’dan gazetenin imtiyazını devraldı.

“Hakimiyet” gazetesi, 15 yıl aralıksız olarak, Satoğlu’nun elleriyle vücut buldu ve Kayseri’nin ufuklarına, siyasî ve ekonomik konuların dışında, edebiyat ve kültür ışıklan da saçmaya devam etti.

“Diplomalı bir Gazeteci” olarak tarafsız ve seviyeli gazetecilik anlayışı ve bu prensiplere bağlı davranışı dolayısıyladır ki; 27 Mayıs 1960 İhtilâliyle birlikte, “kuyruk- düşük” gibi yaygaraların koparıldığı ve Necip Fazıl' ın ifadesiyle:

“Yoğurttan bir iktidara, mukavvadan bir hançer saplandığı” dönemde, yayınlanmakta olan dört mahallî gazetenin üçü, kapatılmak ve kapanmak durumunda kaldığı halde, yalnız Abdullah Satoğlu’nun sahibi bulunduğu “Hakimiyet” gazetesi, yayınını pervasızca sürdüregelmiştir.

Satoğlu, 1958 den itibaren aylık olarak, fikir ve sanat alanında muhteşem izler bırakan “Filiz” dergisini de çıkarmağa başladı.

“Filiz” dergisi, kısa zamanda “Satoğlu” ismini, sanat ve edebiyat dünyasının mihverine oturttu ve ülkenin dörtbir yanında yankılanmaya başladı.

Bu arada, İstanbul’da çıkan “Son Posta”. “Tercüman”, “Milliyet” ve bir ara günlük olarak yayınlanan “Büyük Doğu” gazeteleri ile “Anadolu Ajansı”nm Kayseri muhabirliklerini deruhte etti.

1965 yılında, Basın İlan Kurumu’nca İstanbul’da düzenlenen ve Ahmet Emin Yalman’la Yusuf Ziya Ortaç’ın da konuşmacı olduğu “Anadolu Basın Semineri”ne katıldı.

1967 yılında Genel Kurmay Başkanlığı’nın daveti üzerine, Türkiye’den seçilen 20 gazeteci arasında, “özel” bir geziye katılmış ve kahraman Silahlı Kuvvetlerimizle ilgili intibalarını, o zaman: “Kara-Hava ve Deniz Kuvvetlerimizle On Gün” başlığı altında, serî bir röportaj halinde yayınlamıştır.

Abdullah Satoğlu, son derece titiz ve metodlu bir derîemeci ve araştırmacıdır. Onun sahip olduğu, ülke çapındaki şair ve edebiyatçılarla ilgili dokümanın dışında, Kayseri’de ilk gazetenin çıkış tarihi olan 29 Ağustos 1910 dan bu yana, yayınlanmış bütün gazete ve dergilerin ilk sayılarından müteşekkil bir kolleksiyonu bulunmaktadır.

İlk defa, Kayseri Basınının 50. yılı dolayısıyla, 1960 yılında Kayseri Orduevi salonunda, sonra da 1965 te Kız Enstitüsü salonunda düzenlediği , ilk sayıları ihtiva eden “Basın Sergisi”, devlet ricali ve halkın büyük ilgisini görmüş ve takdir toplamıştır.

1970 yılına gelindiğinde, Satoğlu, nakl-i mekân etmiş ve Ankara’ya yerleşmiştir.

Kızılay’daki Karanfil Sokakta “As Matbaasının kurmuş ve “Filiz” dergisinin yayınına yeniden başlayarak 26 sayı daha sürdürmüştür.

Daha sonra “Son Havadis”, “Hür Anadolu” ve “Başkent” gazetelerinde makaleler yazmış, “Sanat-Edebiyat” sayfalan düzenlemiştir. Nisan 1975 den itibaren de, Erdoğan Ünver ve Hüseyin Yurdabak’la birlikte, aylık edebiyat dergisi “Bahçe”yi çıkarmış, “Bahçe” yayınına 29 sayı devam etmiştir.

“Sürekli Basın Kartı” sahibi bulunan Abdullah Satoğlu, 50 yılı aşan meslek hayatını, şiir ve araştırma kitaplarının yanında, başta Türk Edebiyatı, Çağrı, Erciyes ve Türk Dili gibi dergilerde yer alan yazılarıyla sürdürmektedir.

SATOĞLU’NUN MAHLÂS VE MÜSTE AR İSİMLERİ:

Abdullah Satoğlu, divan ve halk edebiyatımızdaki “mahlas” kullanma geleneğine uyarak kimi şiirlerinde “Bülent Müşker ve “Aşık İsmet” mahlâsını kullanmıştır.

Çeşitli röportaj ve inceleme yazılarıyla makalelerini de kimi zaman “Bülent Müşker” ve 'İsmet Turan" müstear isimleriyle yayınlamıştır.

Hâkimiyet gazetesindeki, “İ.A.Sve “İslâh” rumuzunu taşıyan fıkralar da, Abdullah Satoğlu’ııa aittir.


----------------DEVAM EDECEK---------------