Dergiler

24 Ağustos 2015 Pazartesi
Ahmet ÖZDEMİR
*************************

Hangilerini anlatmalı? Siyasi dergileri mi, edebiyat dergilerini, tarih dergilerini mi, magazin dergilerini mi, yalnızca kültür dergilerini mi, mizah dergileri mi, çocuk dergileri mi, eğitim dergilerini mi, spor dergilerini mi, meslek dergilerini mi, sinema dergilerini mi? Onlarca konuda çıkan yüzlerce dergi.

Babıali dönemi dergiciliğinin zaman dilimi de oldukça uzun.  Osmanlılarda ilk matbaanın kuruluşundan Tanzimat dönemine kadar, Tanzimat döneminden Cumhuriyet dönemine kadar, Cumhuriyet döneminin başlangıcından günümüze kadar yüzlerce dergi Babıali'den geldi geçti.

Büyük çoğunluğu heveskâr ve amatörler tarafından bin bir hayal ve heyecanla çıkarılır.  Üçte biri hemen batar. Yıl:1, Sayı:1 diye başlar bir türlü ikinci sayısı çıkmaz. Üçte birin içinde çok azı altı sayıya ulaşır. Diğer üçte biri ancak bir iki yıl ya da çıkaranların maddi varlıkları tükenince kapanır giderler. Son üçte birine gelince çıkaranların ömürleri bitince derginin de ömrü biter. Onlarca örnek verebiliriz. Türkiye'nin ilk köy, halk edebiyatı ve folklor dergilerinden olan ve idarehanesi bir sanat mahfili işlevi gören Tarla dergisi Tahir Kutsi Makal rahmetli olunca kapandı. Nuşin Kavukçuoğlu'nun Eflatun'u, Ferit Ragıp Tuncor'un Defnesi, Gülten Çiçek'in Size dergisi, İbrahim Aslanoğlu'nun Türk Folkloru dergisi, Şemsi Belli'nin Şiir Defteri gibi örnekler aklıma geldi.

Bazı dergiler var ki bir kamu kuruluşu ve kamu kurum niteliğinde özel bütçeli kuruluşlar tarafından, çoğunluğu Ankara'da yayınlanmakta, finans sorunu bulunmamakta... Örneğin, Türk Dili, Türk tarihi gibi dergilerin maddi problemi olmasa gerek.

Babıali'de çıkmış ve Türk Edebiyatında saygın yeri olan dergilerden söz edecek olursak, ilk aklımıza 27 Mart 1891'de çıkan Servet-i Fünun Dergisi: gelmekte. Bu dergi 1944'e kadar 2461 sayı çıktı. Tevfik Fikret'ten, Cenap Şahabettin'den Halit Ziya'ya kadar bir döneme damgasını vuran şairlerimiz yazarlarımız bu dergide vücut bulmuşlardı.

Cumhuriyet sonrasında ise, 1927'de Orhan Seyfi Orhon'un Güneş'ni ve 1933'de Edebiyat Gazetesi'ni,  1928'de Kenan Hulusi Koroy'un Meşalesi'ni, 1936'da Necip Fazıl Kısakürek'in Ağaç'ını, Faruk Nafiz Çamlıbel'in Anayurt'unu, 1939'da Cahit Tanyol'un Aramak'ını, 1931'de  Hüseyin Nihal Atsız'ın Atsız Mecmuasını ve 1933'de Orhun'unu, Orhon Seyfi Orhon'un Aydabir'ini, 1933'de Hıfzı Oğuz Bekata'nın Çığır'ını,  1936'da Peyami Safa'nın Kültür Haftası'nı,  1933'de Hüseyin Cahit'in Fikir Hareketleri gibi onlarca dergiyi sayabiliriz.

30'lu yıllarda çıkan Görüş, Varlık, Ülkü, Yücel, Yeni Adam, Gündüz, Adımlar, Ant, Büyük Doğu, Çınaraltı, Edebiyat Dünyası, Fikirler, Kovan, Yaprak, Yeni Edebiyat, Yenilikler, İnsan, Yirminci Asır, Yedi Tepe. İstanbul, gibi yüzlerce dergi Babıali'den geldi geçti.

Her biri bir veya iki yıl yayınlanmış ama, adları kaynak olarak çeşitli eserlerde geçen dergilerden bir kaçını tanıtmak istiyorum:

Kültür Haftası dergisi, 1936 yılında Peyami Safa tarafından çıkarılmıştı. Sanat, bilim ve edebiyatı "kültür" odağında birleştirmeyi, sağlamlaştırmayı esas alan, kültür meseleleri üzerinde yazılara yer veren bir dergiydi. Dergi özellikle de roman ve köy edebiyatı üzerine tartışmalarla döneminde etkili olmuştu. Dergide; Peyami Safa, Faruk Nafiz Çamlıbel, Halit Fahri Ozansoy, Ahmet Hamdi Tanpınar gibi imzalar görülmüştü.

Ağaç dergisi, 1936 yılında Necip Fazıl Kısakürek tarafında çıkarılan milli bir sanat anlayışı savunmuştu. Dergide; Necip Fazıl Kısakürek, Ahmet Kutsi Tecer, Ahmet Hamdi Tanpınar, Ziya Osman Saba, Cahit Sıtkı Tarancı gibi imzalar bulunuyordu.

Çınaraltı dergisi, Orhan Seyfi Orhon ve Yusuf Ziya Ortaç tarafından 1941-1948 tarihleri arasında yüz altmış bir sayı olarak yayımlanmıştı. Yaprak dergisini 1949 yılı başında Orhan Veli yayınlamaya başlamıştı. On beş günlüktü.  Ağırlıklı olarak Garip anlayışına uygun ürünler yer alıyordu. Orhan Veli, Oktay Rıfat ve Melih Cevdet Anday, Fazıl Hüsnü Dağlarca, Cahit Külebi, Bedri Rahmi Eyüboğlu gibi isimler yazarları arasındaydı. .

Papirüs, Cemal Süreya'nın çıkardığı dergiydi. 1997 yılında yayın hayatına başlayan Kültür Dünyası Dergisi de iz bırakan dergilerdendi. Olcay Yazıcı'nın yönettiği dergide, Ergun Göze, Üstün İnanç, Dilaver Cebeci, Abdurrahman Şen, Ahmet Özdemir, Sevinç Çokum,  Ahmet Yüksel Özemre, Dursun Gürlek, M. Nuri Yardım, Nurullah Genç, Vahap Akbaş, Tahir Kutsi Makal gibi yazarlar şairler vardı.