Dua-Beddualar


HAYIR DUALAR

Hayırdua Örnekleri:

--a--

Acı

Acı yüzü görmeyesin.

Acıya gelmeyesin.

Allah acı göstermesin.

Allah (ölenin) acısını unutturmasın, başka acı da göstermesin.

Acımak

Allah acındırmasın.

Allah acısın.

Allah’ım bana (ona...) acı.

Aç

Aç kalmayasın.

Allah aç bırakmasın.

Aç – açık

Allah kimseyi aç – açık bırakmasın.

Çok şükür aç değiliz, açıkta değiliz.

Açlık

Allah kimseyi açlıkla terbiye etmesin.

Allah sana açlık yüzü göstermeye.

Aç – susuz

Allah kimseleri aç – susuz bırakmaya.

Ad

“Adın Yaşar olsun
Beşik – bağın berk olsun
Arkanda küçük
Önünde büyük kardeşlerin olsun
Beşik – bağın kopmasın
Arka eteklerini davar – at sürüleri bassın
Ön eteklerini çocuklar bassın
Benim gibi ak sakallı, sarı dişli ol
Ak dişlerin sararsın
Kara saçların ağarsın.”
“Bu ad bu yiğide kutlu olsun.”

Ad – san

Adınla – sanınla mutlu olasın.

Adıyla – sanıyla tanınsın.

“Türk budunig atı – küsü yok bolmazun”
(Türk ulusunun adı – sanı yok olmasın.)

Ad – yaş

(Bu yiğide) “Adını ben verdim, yaşını Allah versin.”

Adam olmak

Allah seni büyük adam ede.

Kocaman adam (hanım) olduğunu göreyim.

Âferin

Âferin.

(Sitem yollu) Âferin sana (yaptığını beğendin mi...)

Âferinler.

Âfet

Âfet yüzü görmeyesin.

Âfete gelmeyesin (uğramayasın.)

Âfet – düşman saldırısı

Allah’ım yurdumuzu ve İslâm diyârını her türlü âfetten ve düşman saldırısından koru.

Affetmek

Allah seni affede.

Allah suçumuzu – günâhımızı affede.

Allah’ım beni affet.

Âfiyet

Âfiyet olsun.

Âfiyet – şeker olsun.

Âfiyetler.

Âfiyetler olsun.

Allah sağlık – âfiyet versin.

Üstünüze âfiyet, üşütmüşüm.

Ağa olmak

Ağa olasın inşaallah.

Ağa – paşa olmak

Ağa – paşa olasın, uzun ömürle mes’ut yaşayasın.

Ağaç

Ağacın kurumasın.

Dayandığın ağaç yıkılmaya.

Gölgelice kaba ağacın kesilmesin.

Ağız

Ağzın dâim şirin kala.

Ağzına kurban olalar.

Ağzından (böyle kötü sözleri) yeller ata.

Ağzını hayra aç.

Ağzını öpsünler.

Ağzını sevsinler.

Ağzını yesinler.

Ağzına sağlık.

Ağız – dil

Ağzını dilini yesinler.

(Sen sınava girdiğinde) Allah hocaların ağzını – dilini bağlasın.

Ağız tadı

Ağız tadı bulasın.

Ağız tadıyla yaşayasın.

Ağzın tatlı olsun.

Ağzının tadı bozulmasın.

Ağzının tadı yerinde ola.

Allah ağzının tadını arttırsın.

Allah ağzının tadını bozmasın.

Allah kimselerin ağzının tadını bozmasın.

Ağlamak

Ağlamak nasip olmaya.

Ağlayanlardan uzak kalasın.

Allah ağlatmasın.

Tanrım seni ağlatmaya.

Ağrı – sızı

Allah ağrı – sızı vermesin.

Âh

Âh demeyesin, Allah’tan umduğunu bulasın.

Ah demeyesin, dar gün görmeyesin.

Ah etmeyesin.

Ömrün oldukça ah çekmeyesin.

Ah – vah
Ah – vah demeyesin.

Ahret


Ahret kardeşim olasın.

Ahretin de böyle ışık ola.

Ahretin mâmur ola.

Ahretliğim olasın.

Ahrette komşum olasın.

Ahret – dünyâ

Ahretimizi de dünyâmız gibi (iyi) et Allah’ım.

Ak sancak

“(Oğlun) Ak sancak götürende müslümanlar arkası ola.”

Âkıbet

Âkıbetiniz hayrola.

Allah âkıbetinizi hayra tebdîl eyleye.

Akıl

Aklınla bin yaşa.

(Alay yollu) Allah akıllar versin.

Allah akıl baylığı versin.

Allah akıl versin.

Allah insanın aklını alacağına canını alsın.

Akıl – fikir

(Alay yollu) Allah akıl – fikir versin.

Akıl – iz’an

(Eleştiri yollu) Allah sana akıl – iz’an versin.

Alın

Alnın açık ola.

Alnın ak ola.

Alnın temiz ola.

Alın yazısı

Allah alnımıza hayırlar yazmış ola.

Allah alnımıza (öyle kötü yazı) yazdıysa bozsun.

Alnına ak yazılar yazılmış ola.

Alnına devlet yazılsın.

Alın – yüz

Allah alnını açık ede, yüzünü ak.

Alışıklık

Allah alıştığından ayırmasın.

Allah alıştığını aratmasın.

Âlim olmak

(Oğlum) Âlim olur inşaallah.

Alkış

“Ulu kijinin alkıjı yetsin.”
(Büyüklerin alkışı erişsin.)

Altı dost

(İki göz – iki el – iki ayak)
Allah altı dosttan ayırmasın.

Altın

Elini atasın altın gele.

Kum diye tuttuğum altın olsun.

Toprak diye yapıştığın sarı altın ola.

Tuttuğun altın ola.

(Kızlara) Yedi kat altın dizisi takasın.

Amel

Allah seni amel sâlih ede.

Amelin sâlih ola.

Âmin

(Olsun.)

Âmin.

Âmin âmin.

Âmin diyelim de Allah kabûl etsin.

Âmin diyenler dîdâr görsün.

Ana
Anan sana kıvana, güvene.

Ananın kıymetlisi olasın.

Anasız kalmayasın.

Ana – baba

Analı – babalı büyüyesin.

(Yavrunuz) Analı – babalı büyüsün.

Anan – baban eksik olmaya.

Anan – baban sana kıvana.

Anbar

Anbarın dola taşa.

Allah sana anbarın dibini göstermeye.

Aratmak

Allah (o kimseyi, nesneyi, mutluluğu...) aratmasın.

Arı – kuru

Allah (yaşlılıkta insana) arıca etek, kuruca yatak nasip ede.

Aş – eş

(Kızım) Aşının başında durasın, eşinin yanında durasın.

Aşıt

Allah senin oğluna aşıt versin.

At

Atın sürçmesin.

Çapar iken ak – boz atın bedrümesin.

At – kürk – avrat

(Tanrım, oğlumun)
Altına keher at de ver
Dalına samur kürk de ver
Özüne bir avrat da ver.

Ateş yakma duâsı

Bismillâhirrahmanirrahim
Yaktım seni Hak için
Yan Muhammed aşkına
Nârın nûr olsun
Tütünün âsumâne çıksın.

Avrat

Allah sana güzel avret nasip ede.

Hak taâlâ
Yavuz – yüzsüz – utanmaz
Avrat kazâsından – belâsından
Beklesin saklasın.

Ay

“Aldıngnang ay çalızın.”
(Önünde ay parlasın.)

Körünügme ay Tengri
Siz bizni kurtargerıng.
(Görünen Ay Tanrı
Siz bizi kurtarın.)

Ay gördüm Allah
Âmentü billâh
Aylar mubârek olsun
Elhamdülillâh.

Ay gördüm
Nur gördüm
Halil İbrâhim’i gördüm
Hayırlarıma şükrettim
Günâhlerıma tövbe ettim
Elif, lâm mim Kur’an başıdır
Hamd ü senâ edenler
Yarın cennet kuşudur.

Ayak

Ayağın tökezimesin.

Ayağın uğurlu gelsin.

Ayağına Kâbe sevâbı yazıla.

Ayağına sağlık.

Ayağını öpsünler.

Ayağının altını öpeyim.

Ayağının türâbı olayım.

Ayak altında kalmayasın.

Ayak – el

(Yavrum)
Ayağın çarık olmasın
Elin övendire olmasın.

Ayran – yorgan – oğlan

Allah kimseyi
Yaz gününde ayransız
Kış gününde yorgansız
Bayram günü oğlansız bırakmasın.

Ayrılık

Allah ayırmasın.

Allah ayrılık vermesin.

Allah müslümanların kâlbinden ayrılık tohumlarını gidersin.

Mevlâm bizi ayırmasın.

Âzâ

(Organ)

Allah âzâ noksanlığı vermesin.

Allah seni hiçbir âzâdan noksan etmeye.

Aziz olmak

Allah’ın indinde azîz olasın.

Azîz olasın, izzet bulasın.


----------------
KAYNAK:T.C Kültür Bakanlığı

b
Baba

(Ölmüş) Babanın canına değsin.

(Ölmüş) Babanın canına rahmet.

Babalı büyümek

(Yavrucuğum) Allah yalvardım.
Babalı büyüyesin.

Bacı

Dünyâ – ahret bacım olasın.

Bacı – kardeş

At kulacığı gibi bacı –kardeş birlikte büyüyüp yetişesiniz.

Bağışlamak

Allah ananı –babanı sana bağışlasın.

(Yavrunuzu) Allah (sizlere) bağışlasın.

Allah seni anana –babana bağışlasın.

Allah seni efendine (kocana) bağışlasın.

Allah seni yavukluna (nişanlına, sevgiline) bağışlasın.

Benim bir tek yavrumu
Hak bana bağışlasın.

Baht

Ak bahtlı olasın.

Allah bahtından güldürsün.

Allah bahtınla güldürsün.

Allah çirkinler bahtı versin.

Bahtın açık olsun.

Bahtın ak ola.

Baht – taht

Altın bahtlı
Altın tahtlı olasın.

Bala – mal

Aldıngı edegin bala bassın
Art kiyiningneng mal bassın.
(Ön eteğine çocuk bassın
Arka eteğine davar bassın.)

Baş

Allah başını ağrıtmasın.

(Evli hanımlara) Allah başını bozmasın.

Allah başını bunaltmaya

Allah başını yastığa düşürmeye.
Başın sağ olsun.

Başın selâmette ola.

Başın sıkılmasın.

Başına devlet kuşu kona.

Başına devlet tacı kona.

Başına gün doğsun.

Başına hayır gele.

Başarı

Başarılar.

Başarılar dilerim.

Rabbim başarılar (muvaffakiyetler) ihsan ede.

Başlamak

Allah’ın adı ile (başlarım, başlıyorum, başladım...)

“Bayat atı birle sözüg başladım.”
(Tanrı ile söze başladım.)

“İşning başı mismilla
İş baladım bismillâh.”
(İşin başı bismillâh
İşe başladım bismillâh.)

(Besmeleyle başladığımız işin)
Sonunu getirmeyi Allah nasip ede.

Ulu Tanrı’nın adı ile (başlarım, başlıyorum, başladım.)

Başlık

“Başlık gelsin kızıma
Kırkılmamış kırk şişek.”

Bay Bileç Beyliği

Allah size Bay Bileç’in beyliğini versin.


Bayrak
Allah bayrağımızın gölgesini başımızın üstünden eksik etmesin.

Allah’ın bizi (ahrette) sevgili peygamberimizin bayrağı altında topla.

Bayram

“Paskan yering payramduu polzın.”
(Bastığın yer bayram olsun.)

Bayramınız kutlu olsun.

Bilece bayram mubârek ola.

Çok bayramlar göresin.

Çok bayramlara erişesin.

(Alay yollu) Her gününüz bayram ola.

İyi bayramlar.

Mutlu bayramlar.

Nice bayramlara erişesiniz.

Behişt (Cennet)

"Ak pürçekli anan yeri behişt olsun."

Belâ
Allah belâdan saklaya.

Belâdan emîn olasınız.

Sana gelecek belâler dağa – taşa (gelsin.)

“Su ayağı Er Korkut
Belâlerni sen korkut”
(Su ayağı Er Korkut
Belâları sen korkut.)

Bereket

Allah bereket versin.

Allah bereketini arttırsın.

Allah kesene bereket versin.

Bereket versin. (Karşılığı: Bereketini gör, ya da, Bereketi karşı gelsin.)

Bereket yağa, yerden toplayasın.

Bereketi Allah’tan olsun.

Bereketini Allah arttırsın.

(Yavrunuz) Yuvanıza bereket getirsin.

‘Kabay kudun yarattan
aydar malga pıyan ber
agar yurtga kejigin berzin.”
(Beşik canını – yavrularını – yaratan (Tanrı),
Güttüğümüz sürülere bereket ver
Yurda – halka refah ver.)

Berhurdâr olmak

Berhurdâr olasın.

Beşik

“Gül beşik senin olsun
Gölgesinde yatasın.”

Beter

Allah (daha) beterinden saklasın. (esirgesin, korusun...)


Bay etmek
“Mevlâya dileğim var, (yavrumu)
Büyütem beyler edem.”

Bey – tay

“Gez – dolan (yavrum) beyler ile
Top – kuyruk taylar ile”

Beytullah

Beytullaha yüz süresin.

Beytullahı görüp gelesin.

Bir – bin

Allah birin yerine bin versin.

Allah birini bin etsin.

Bir budağın bin olsun.

Bir istediğinde Allah bin vere.

Birlik

(Evlenenlere) Acı – tatlı günlerde birlikte olun.

Boğaz

Boğaz ola.

(Şaka yollu) Boğazında kalsın.

Bolluk

Allah bolluk versin.

Bolluğun başından aşa.

Boy

Servi ağaç boyun olsun.

(Yavrunuzun) “Boyu benim boyumca olsun.”
(Buddhist Bitiriş Duâsı)

..............................
“Ançulayu ok hagan han hatun hung tayzı altun urugları
Adasız – tudasızın tümen tümen yaşazun.”
Aynı şekilde, Hâkn, hâtunu, prensler, altın çocukları
Kazâsız – belâsız binlerce yıl yaşasınlar.
(Buddhist Bitiriş Duâsı)

.............................
“Biligsizlig kılınçlarım öçzün alkınzun
Birtemledi arıg silig kitzün tarıkzun
Birle yana törçimekzin itzün yokadzun
Bir ikinti üçünç yolı kşanti bolzun.”
Câhillik amellerim dinsin, ortadan kalksın
Hepsi birden tamâmiyle gitsin, dağılsın
Bir daha görünmemek üzere yitsin, yok olsun
Bir ikinci üçüncü kez bağışlansın affolunsun.

Burhan asâleti (Buda soyluluğu)

“........ altun urugları birle alku ödke buyanları aşılıp üstelip
adasız uzun yaşamakta ulatı
alku türlüg küsüsleri kanıp bütün
alkunı bilteçi burhan kutın bulmaları bolzun.”

“.......... altın soylarıyla birlikte
hepsinin her zaman cevapları çoğalsın
tehlikesiz uzun bir ömür sürsünler ve
bütün istekleri yerine gelsin ve
her şeyi bilen Burhanın asâletini
bulsunlar.” (Budist Uygar Türkleri)

Bugün

Allah bugünümüzü aratmasın.

Buğday

Anbarına buğday yağsın.

Evine buğday yağsın.

Tepene sarı buğdaylar yağsın.

Bulut

Bulut sana gölge olsun.

Burun

Burnun kanamaya.

Burnun sızlamaya.

Büyümek

(Yavrunuzun) Büyüdüğünü görürüz inşâallah.

“İzin ver Mevlâm yavrum büyüsün.”

c
Can

(Ölmüş kimsenin bu söylediklerimizden)
Canına güç gelmesin.

(Ölenin) Canına rahmet.

Canına sağlık.

Canını sevsinler.

Canını yesinler senin.

Can – beden

Allah canına – bedenine sağlık vere.

Cana gelmek

(Canlanmak, serpilmek)

“(Yavrumun) Babası bir kuzu alsın
Yavrum yesin cana gelsin.”

Cehennem

Allah cümlemizi cehennemden koruya.

Allah seni cehennem ateşinden esirgesin.

Cemâl

(Cemâl – ullah)

Allah’ım bizi (ahrette) cemâlinle müşerref et.

Cennet

Allah cenette sarayını hazır ede.

Allah’ım Kur’an’la cennet yolunu aydınlat.

(Oğlanlara) Cennet – ağası olasın.

(Kızlara) Cennet – hâtunu olasın.

Cennet köşküne varasın.

Cennet mekânın olsun.

“(Bu kitabı okuyan) Ebedî cennette kalsın.”

Cennet – cehennem

“Cennet mekânın olsun,
Cehennem bilmeyesin.”

Ciğer

Ciğer acısı görmeyesin.

Ciğer ateşi görmeyesin.

Cumhurbaşkanı olmak

“Oğlum büyüyüp okuyacak
Olacak Cumhurbaşkanı.”

-Ç-

Çâre

Allah’ım, bu işin çâresi senden olsun.

Çekmek

(Hastaya) Allah çok çektirmesin.

Çıra

Çıran dâim yakılı kalsın.

“Hak yandıran yırağın yanadursun.”

Çiçek – Kızılca

(Hastalıkları)

“(Yavrum) Allah seni kurtarsın
Çiçekten, kızılcadan.”

Çift – çubuk

Çift – çubuk sâhibi olasın.

Çiftin – çubuğun çok ola.

Çifte kocamak

(Evlenenlere) Çift kocayasınız.

Çizgi

(Yavrunuzun yaşama) Çizgisi uzun ola.

Çoban

Yabana giden kızın
Tanrı olsun çobanı.”

Çocukların başı

Çocuklarının başı

Çok görmek

Allah seni bana çok görmeye.

Çoluk – çocuk

Allah çoluk – çocuğunun hayrını göstersin.

Çoluğunla – çocuğunla bir koyak oba ol.

Çoluğunla – çocuğunla yaşa.

d
-D-

Dâd

“Hak yetişsin dâdına.”

Dağ

“Yarlı kara dağların yıkılmasın.”

Dağ – taş

(Yıkım) Dağlara – taşlara (gelsin.)

Dal

Dalın yeşere.

Dal – budak

Dal – budak salasın.

Dalın – budağın çok ola.

Dalın – budağın yeşere.

Dallansın – budaklanasın.

Dal yaymak

“Söğüt gibi dal yayasın.”

Dalâlet – cehâlet

Allah’ım bizi dalâlette – cehâlette bırakma.

Dâmatlık

(Sünnetini gördüğümüz bu yavrunun)
Dâmatlığını da görürüz inşâllah.

Darı

(Bu mutluluğun) darısı başınıza.
“Murâdım Allah verdi
Darısı cümlesine.”

Darlık

Allah seni darda komaya.

Darlık yüzü görmeyesin.

Davar

Davar sâhibi olasın.
Davarın çok ola.

Davar – çift

“Dağda davarın kışlasın
Ovada çiftin işlesin.”

Dert

Yâ Allah, yâ Ganî
İki cihan serveri
Muhammed Mustafâ aşkına
Darda koma sen beni.
(Dertte koma sen beni.)

Dert çekmeyesin, (görmeyesin.)

Dertlere giriftar olmayasın.

Dert – derman

Allah dermânı olmayan der vermesin.

Allah dermansız dert vermeye.

Allah dert verip derman aratmaya.

“Özüng bergen keselge
Özüng devâ ber Hudâyım.”
(Kendi verdiğin derde kendin devâ ver Tanrım.)

Dert - tasa

Derdin – tasan olmaya.

Destek

“Cıgılgandı süyey ber
Sürügendi dimey ber.”
(Düştüğümde destek ol,
Sürçtüğümde yardım et.)

Devlet

“Devletiniz pâyende olsun hânım hey.”

Devletin başından deniz gibi aşsın.

“Devlete (saz) çalalım, devletiniz kâim olsun.”

Kutlu olsun devletiniz (mutluluğunuz.)

Devlet adamı

Allah devlet adamlarımıza yardımcı olsun.

Devlet – millet

Allah devlete – millete zevâl vermesin.

Dil

“Allah sen balamı sakla
Yahşı-yaman dillerden.”

(Dedikodu anlamında) Dile gelmeyesin.

(Konuşmak anlamında) Yavrunuz dile gelsin.

Diline bal ile yağ.

Diline sağlık.

“(Bebek) Mevlâm sana bir dil versin. (konuş.)”

Dil – damak

Dilin – damağın kurumaya.

Dilin – damağın şirin kala.

Dil – dudak

Dilin – dudağın kurumaya.

Dilin – dudağın şirin kala.

Dil – nazar

Allah yavuz dilden
Kem nazardan saklasın.

Dilek

Ben yavrumu Hak’tan dilerim.

Din – devlet

Allah dine – devlete zevâl vermeye.

Din – imam

Allah dinden – imandan ayırmasın.

(Yâ Allah – yâ Muhammed)
Dinim – imanım sana emânet.

Dinlemek

(Ölen kimse) Dinince dinlensin.

Diri olmak

“Uça bardıgız
Tangride tirigdakiça boltacı siz.”
((Atalarım sizler) uçuverdiniz, gökte, ya da Tanrı katında dirilmişçe olasınız.)

Dirlik

Allah dirlik vere.

Dirliğiniz dâim ola.

Dirlik – düzenlik

Allah dirlik – düzenlik versin.

Doğum günü – yaş günü

Doğum günün kutlu olsun.

“Ey doğum tanrısı (Tanrıçası)
Ayısıt Hâtun ye.
Yolun açık olsun.”

İyi ki doğdun....

Nice yıllara.

Dost

Allah dostun olsun.

Dostların çoğala.

Hak dost ola.

Hak dostu olasın.

Dost – düşman

Allah dostunu var
Düşmanını yok etsin.

“Dostlar yanımda olsun
Düşmanlar uzak kala.”

Dostun şâd ola
Düşmanın kör ola.

Dostluk

“Dostluğa (saz) çalalım
Düşmanınız nâim olsun.”

Döl – döş

Döllü – döşlü olasın.

Dört göz

(Ana baba gözleri)

Allah dört gözden ayırmasın.

Allah kimsenin evlâdını dört göz önünden uzat tutmasın.

Duâ

“Ak alınla beş kelime duâ kıldık,
kabûl olsun.”

Allah’ım duâlarımızı kabûl eyle.

Allah’ın duâsı senin üstüne olsun.

Ana – baba duâsı almış olasın.

Duâ edenlerin çok olsun.

Duâlarımız seninle.

Tevrat – Zebur – İncil – Kur’an

Hürmetine duâlarımızı kabl eyle Allah’ım.

Durmak

(Yaşamak)

Dünyâ durdukça durasın.

Duvak

Ak duvaklar takasın.

Al duvaklar takasın.

Duvaklı gelinler olasın.

Düğün

“Düğün kutlu olsun Han kızı.”
Düğününüz kutlu olsun.

(Budist düğün duâsı: ateşe seslenerek)
“Güveye ve geline ve bütün ulusumuza sağlık ve güven ver.”

“Sıra söğüt dibinde
Düğünün olsun yavrum.”

Düğün – dernek

Düğün – derneğin tez ola.

Düğünler – dernekler kurasın.

Dünyâ

Dünyânız şen ola.

Dünyâ – ahret

Allah senin dünyânı da, ahretini de aydınlık ede.

(Hanımlara) Dünyâ – ahret kardeşim (bacım) olasın.

Dünyâ gözü
Allah (onun) dünyâ gözüyle bir daha görmek nasip ede.

Dürü

(Kızıma) Bin altın dürü gelsin.

Düşman

Allah düşmanlara fırsat vermesin.

Allah düşmanını güldürmesin.

Düşmanlarının gözü çıka.

Düşmek

Allah arsıza – yüzsüze düşürmesin.

Allah densize – dinsize düşürmesin.

Allah dini bütüne düşürsün.

Allah edepsize düşürmesin.

Allah düşürmesin.

Allah haram süt emmişe düşürmesin.

Allah hastahaneye düşürmesin.

Allah helâl süt emmişe düşürsün.

Allah hükûmet kapısına düşürmesin.

Allah insan evlâdına düşürsün.

Allah kademsize düşürmesin.

Allah kadir – kıymet bilmeze düşürmesin.

Allah kendini bilmeze düşürmesin.

Allah sonradan görmüşe düşürmesin.

Allah uğursuza – kademsize düşürmesin.

Allah zâlime düşürmesin.



-------------------
KAYNAK:T.C Kültür ve Turizm Bakanlığı

-E-

Ecinniler

İyi saatte olsunlar.

Ecir-sabır

Allah ecir-sabır versin.

Eken-doğuran

Ekenin-doğuranın eksik olmasın.

Ekmek

Ekmeğini taştan çıkarasın.

Ekmek sâhibi olasın.

Ekmek-ayran

(Çocuğunuz) Ana-baba ekmeğine kuru
Ayranına duru demeye.

Eksiklik

Allah (bir kimsenin, bir nesnenin) eksikliğini göstermesin.

Allah elinizdekini eksik etmesin.

Allah seni başımızdan eksik etmesin.

(Bebeğim) Eksilmesin aradan.

El

Allah elinden tutsun.

Allah kimseye el açtırmasın.

El öpenin çok olsun.

Elimizi boş çevirme Allahım.

Elin darlık görmesin.

Elin ekmek tuta.

Elin yağda-balda ola.
Eline sağlık.

Ellerin dert görmesin.

Ellerin sıcak sudan soğuk suya değmesin.

Ellerin yeşil ola.

Kimselere el açmayasın.

(Yemeği) Pişiren-kotaran eller dert görmesin.

El-avuç

Elin-avcun dâim dolu ola.

Kimseye el-avuç açmayasın.

El-ayak

Allah elden-ayaktan düşürmesin.

(Yeter ki, ya da inşâallah, aradığının )
Eli-ayağı düzgün olsun.

(Ölürken) Elin-ayağın güle güle kavuşsun.

Eline-ayağına sağlık.

El-dil

Allah elinizden-dilinizden hatâ (kazâ) çıkarmaya.

El-göz

Allah eline-gözüne (hatâ) kazâ ulaştırmaya.

El-kol

Allah eline-koluna dert vermeye.

Allah eline-koluna kuvvet vere.

Elma

Güz elmasına benzeyesin.

Emânet

Allâha emanet olasın.
Hakka emânet.

Önce Allaha, sonra da size emânet.

Rabbime emânet ola; o kayıra.

Ekmek

Allah emeklerini eline versin.

Allah emeklerini zâyî etmesin.

Engel

Engelsiz olasın.

Erenler

Erenler elinden tuta.

Ermişlerden olasın.

Hak erenler imdâdına yetişe.

Erişmek

Dileklerine erişesin.

(Gideceğin yere) Tez erişesin.

Esenlik

Esinliğe (saz) çalalım, esenlik gelsin.

Esenliğiniz dâim ola.

Esirgemek

Allah esirgesin.

Rabbim seni esirgeye.

Eş

Güzellere eş olasın.

Etmek

Allah (öyle kötü şeyi) etmesin.

Ev

Evin yıkılmaya.

Evinde güle güle oturasın.

(Ölüm ve benzeri yıkımlardan söz edildiğinde)
Evlere şenlik.

"Töng yerge üyüng salgın."
(Yüksek yere evini kurasın)

Ev –bark

Evin –barkın şen olsun.

Evler –barklar tutasın (kurasın.)

Evlât

Allah evlâtlarını bağışlasın.

Allah hayırlı evlât nasip etsin.

Evlâdınla binbir yaşa.

Evlâtların evlât ola.

Evlâtların yüzüne güle.

Evlâtlarının bârını (meyve) yiyesin.

Evlâtlarının (mutlu) gününü göresin.

Evlâtlarının hayrını göresin.

Evlât acısı (Ölümü)

Allah evlât acısı göstermesin.

Evlât –devlet

Allah
Hayırlı evlât
Hayırlı devlet versin.

Eyyûb sabrı

Allah sana (ona...) Eyyûb sabrı versin.

Eziyet

Hiç eziyet çekmeyesin

-------------------
KAYNAK:T.C Kültür ve Turizm Bakanlığı

f
Fal

(Fal bakana teşekkür edilmez) Ağzına sağlık (denir.)

(Falcının ağzından) Fala inanmayasın
Falsız da kalmayasın.

Fatma ana

(Ahrette) Fatma anamıza komşu olasın.

Ferah

Ferah –fezâ yaşayasın.

İçin ferah olsun.

"Ol Muhammed’in hakkı hürmeti
üçün bu ata- oğulga ferah birgil."

Fesat – fitne

Allah seni fesattan- fitneden koruya.

Fırsat

Allah senin oğluna fırsat versin.


-------------------
KAYNAK:T.C Kültür ve Turizm Bakanlığı

g
Gazâ

Gazânız mübârek ola.

Gece

Hayırlı geceler.

İyi geceler.

Geçim

Allah (evlilere ve yeni evlenenlere) hayırlı geçim versin.

Geçim derdi. (Para yönünden)

Allah sana geçim derdi tattırmaya.

Geçit

Allah senin oğluna geçit versin.

Allah size kara ölüm geldiğinde geçit versin.

Geçmiş olmak

(Hastalara) Geçmiş olsun.

Geçmişler olsun.

Gelin

Ak gelinler alasın.

Ak gelinler olasın.

Allah sana kara kaşlı kara gözlü gelinler versin.

Allah seni al başlı gelinlerden etsin.

Allı pullu gelin olasın.

Altın saçlı, al başlı gelin olasın inşallah.

Kızım konak gelini olsun inşallah.

Gençlik

Gençliğine doyasın.

Gençliğinin hayrını göresin.

Gençlik – ihtiyarlık

Allah gençlikte ölüm
İhtiyarlıkta yoksulluk göstermesin.

Gergef

< Mahallenin bütün kızları
Hep buna (oğluma) gergef işlesin.>

Geri koymak

Allah gördüğünden geri koymasın.

Gezi

Hayırlı geziler olsun.

Gitmek

Güle güle. (Güle güle git.)

(Gidişin) Uğurlar ola.
(Karşılığı : Uğurun karşı gele.)

Gitmek – gelmek

(Gidene) Allah güle güle gitmek, Selâmetle gelmek nasip ede.

Hayırlısıyla gidin, hayırlısıyla gelin inşallah.

Sağ gidip esen gelesin.

Sağlıkla git, selâmetle gel.

Su gibi git, su gibi gel.

Tez gide, tez gelesin.

Giyecek ve giymek

Ayağında eskisin.

Ayağında paralansın.

Daha iyilerini de giyesin.

Eskisi küllüğe.

Güle güle eskit.

Güle güle giy.

İyi günlerde giyesin.

< Kiygen kebing kirlenbezin.>
(Giydiğin giysi kirlenmesin.)


Sırtında eskisin.

Sırtında paralansın.

Yenisine sağlık.

Göğüs

Göğsün beyaz tüylü olsun.

Gök Tanrı

< Ak yazının önünden, ak bulutun üstünden, gök ayazın
önünden, gök bulutun üstünden Gök Tanrı’ya doğru git.>

Gölge

Gölgende oturayım.

< Sen sağ ol, gölgende ben dolanam.>

Gönder

< Dürtüşür iken ala gönderin ufanmasın.>

Gönenmek

Allah başa kadar gönendirsin.

Rabbim gönendire.

Gönül

Allah gönlüne göre versin.

Allah gönlünü görsün.

Gönlün safâda olsun.

Gönlünüz hoş ola.

Göstermek

Allah (yıkım...) göstermesin.

Göz

Allah kem gözlerden saklasın.
Allah yavuz gözden saklasın.

Gözlerin yaşarmasın.

Gözün aydın.

Gözün aydın olsun. (Karşılığı :
Aydınlar içinde kalasın.)

Gözün nurlansın.

Gözünün ışığı çoğalsın.

Gözünün nûru kararmasın.

Gözünüz aydın ola.

< Hiç yiğide vermesin Kâdir Tanrı göz bununu.>

Göz- gönül

Allah gözünü- gönlünü aydınlatsın.

Göz –nefes

Allah kötü gözden, kötü nefesten (büyü) esirgesin.

Gurbet

Gurbet yüzü görmeyesin.

Gül

Bastığın yerlerde güller bite.

Gonca güller deresin.

< Gonca güller senin olsun
Gül suyuna batasın.>

Güle –oynaya

Güle –oynaya yaşayasın.

Güllük –gülistanlık

Güllük gülistanlık içinde yaşayasın.

Gün

Allah acı gün göstermeye.

Allah gün baylığı versin.

Allah kötü gün göstermeye.

Allah o (kötü) günleri (bir daha) göstermeye.

Anan- baban senin mutlu gününü göre.

En kötü günün böyle (çok iyi) olsun.

Gün gününden âlâ olsun.

(Saltanatlı) Gününü göresin.

Hayırlı günlere eriş.

Karanlık gün görmeyesin.

Günâh

Hergiz günâha girmeyesin.

Hiç günâhın olmaya.

Günâh bağışlamak

Allâhım günâhlarımızı bağışla.

< (Allah) Yığıştırsın, dürüştürsün, günahlarımızı adı güzel
Muhammed Mustafâ yüzü suyuna bağışlasın.>

Güneş

< Arkangnang kün çılızın.>
(Arkanda güneş parlasın.)
(Güneş – Ay Tanrılarına.)

< Körügme kün tengri
Siz bizni küzeding
Körünügme ay tengri
Siz bizni kurtgarıng.>
(Gören Güneş Tanrısı
Siz bizi gözetin
Görünen Ay Tanrısı
Siz bizi kurtarın.)


-------------------
KAYNAK:T.C Kültür ve Turizm Bakanlığı

h
Hac

Allah sana hac nasip ede.

Hac makámın ola.

Hacda ölesin inşâallah.

Hacılar olasın.

Hâcet kapısı

Lâilâhe illallah demişim
Huzûruna gelmişim
Açın hâcet kapılarını
Ben hâcete gelmişim.

Halil İbrâhim

Allah Halil İbrâhim bereketi versin.

Hâne

Hânen mâmur ola, bayındır ola.

Hanım

< (Kızım) Büyük hanımlar olsun.>

Hanlık

< Âhir zamanda hanlık girü Kayı’ya değe,
kimsene ellerinden almaya.>

Haram

Allah seni haramdan koruya.

Haram – yalan

Allah haramdan elini
Yalandan dilini çeksin.

Hastalık

Allah hastalıktan korusun.

(Hastalığı) Görmemişe dönersiniz inşâallah.

Hatâ

Allah hatâdan saklasın.

Allah hatânızı bağışlaya.

< Mevlâm savsın hatâları.>

Hatır

< Gelin getiriverdik
Hatırınız hoş olsun.>

Hatır soranların çok olsun.

Hatırcığını soranların eksik olmasın.

Havâle

Allâha havâle ettim. (Nasıl bilirse öyle etsin.)
(Alkış ve kargış anlamlarıyla.)

Hayır

Allah encâmımızı hayreyleye.

Allah hayırlar versin.

Allah hayırlı etsin.

Allah hayırlara tebdîl etsin.

Hayır diyelim de hayır olsun.

(Düş gördüğünü söyleyene) Hayırdır inşâallah,
anlat bakalım.

Hayırlar göresin.

Hayırlısı Allahtan.

Hayra karşı.

Hayrını göresin.

Hayır – uğur

Allah hayırlı – uğurlu etkin.

Hayırlı – uğurlu olsun.

Hayırlısı – uğurlusu.

Hayvan

< Tön öjün malıng turzun.>
(Dört yaşındaki hayvanın yavrulasın.)

Hazîne

Allâhın hazînesine rastlayasın.

Hazînen tükenmez ola.

Hekim hâkim

Allah hemen hekime- hâkime mühtâç etmesin,
Onları eksik de etmesin.

Helâllik

< Ak sütünü anam bana helâl eylesin.>

Allah helâlinden versin.

Allah size helâl ekmek yedire.

Anamın ak sütü gibi helâl olsun.

Benden yana helâl olsun.

Helâl olsun.(Ayrıca beğeni anlamında da kullanılır.)

Helâl ü hoş olsun.

< İşte ben gidiyorum
Tuz –ekmek helâl eyle.>

Yediğin-içtiğin helâl olsun.

Yediğiniz ekmek size helâl olsun.

Hızır

Dar gününde Hızır imdâdına yetişe.
(Allah size) Hızır peygamber silisi versin.>

Hızır elinden tutsun.

Hızır (size) uğrasın.

Hızır yardımcın olsun.

Hızır yoldaşın olsun.

Hızıra komşu olasın.

Hızırın yeşil avcunu göresin.

Ocağına Hızır uğrasın, darda kalanda imdâdına yetişsin.

Seni Hızır kanadında saklasın.

Hicaz

Yolu Hicaz (hacc) olsun.

Himmet

(Erenlerin, evliyânın, enbiyânın, yatırın...)
Himmeti hâzır ola.

Himmeti üzerimize ola.

Himmetinden mahrum kalmayasın.

< Oğluma hep erenler
Velîler himmet ede.>

Huzur

Allah huzûrunuzu bozmasın.

Allah iç huzûru versin.

Mevlâm huzur yoksulluğu çektirmeye.

Rabbim huzûra kavuştura.

Hüner

Hünerin bol ola.

Hürmet –devlet –baht

< Hürmet, duvlat, baht versin (Tanrı) âmen.>
(Hürmet, devlet, baht versin Tanrı âmin.)

Hüsran

Allâhım bizi hüsrâna uğrayanlardan eyleme.


-------------------
KAYNAK:T.C Kültür ve Turizm Bakanlığı

i
Islâh etmek

Allah ıslâh etsin.

Ismarlamak

Allâha-ısmarladık.

(Allâha) Ismarladık.



İç güveyiliği

Allah iç-güveyiliğinden saklasın.

İftirâ

Allah iftirâdan saklasın.

İki cihan

Allah iki cihanda yüzünü güldüre.

İki cihanda azîz ol.

İki cihanda muammer olasın.

İki cihanda serefüz olasın.

İki cihan serveri

(Muhammed Peygamber)

İki cihan serverine ahrette komşu olasın.

İki cihan serverinin şefâatine mazhar olasın.

İkiz

“(Oğlumun) Ardından ikizler gelsin.”

İman

“(Allah sizi) âhir sonu arı imandan ayırmasın.”

Allah imanını esirgeye.

Allah sana (öbür dünyâda) imanla gitmek nasip ede.

Allah son nefeste iman selâmeti versin.
“(Allah sizi ecel geldiğinde) Arı imandan ayırmasın.”

İmânın kâmil ola.

“(Bu kitabı) Okuyanın imânı bütün ola.”

Öbür dünyâya imanla gidersin inşâallah.

İman-Kur’an

Allah imandan-Kur’an’dan ayırmasın.

Allah imanla-Kur’an vere.

Yâ Allah, yâ Ganî
Melûl-mahzun etme beni
Yarın rûz-i mahşerde
Rezîl-rüsvl-rüsvây etme beni
İmânım Kur’an olsun
Hûriler alsın beni.

İmdat

Hak diyende imdâdına Hak yetişe.

İnanmak

(Sözümün doğru olduğuna seni) İllah inandırsın.

İncitmek

Sen kimseyi incitmedin, Allah da seni incitmeye.

İsim

(Yavrunuz) İsmiyle müsemmâ olsun.

İş

İş-güç

“İşiniz-gücünüz her dâim seyir olsun.”

İşiniz-gücünüz (duâ edelim de ) hiç bitmesin.

İyi ya da hayırlı

İyi akşamlar.

İyi alış-verişler.

İyi bayramlar.

İyi dersler.

İyi dinlenmeler.

İyi geceler.

İyi geçimler.

İyi geziler.

İyi günler.

İyi haberler.

İyi havâdisler.

İyi işler.

İyi kazançlar.

İyi pazarlar. (iki anlamda)

İyi rüyâlar.

İyi satışlar.
İyi seyâhatler.

İyi tâtiller, iyi eğlenceler.

İyi ticâretler, çok kârlar.

İyi uykular.

İyi yıllar.

İyi yolculuklar.

İyi ziyaretler.

İyilik

Allahım bize dünyâ ve âhirette iyilik ver.

(Şaşırma nedeniyle ve şaka yollu) Allah iyiliğini versin...

“(Meryem ana, sen) Bizge teyir onglık nişan.”
(Bize deyir iyilik nişanını.)

“Edgülül bolsun sanga.”

Hoş geldin, safalar getirdin, iyilik olsun sana.

İyiliğin önüne gele.

İyiliğinin karşılığını göresin.

(Ne var, ne yok karşılığında) İyilik.

İyilikler üstünüze olsun.

İyiliklerin senin karşına çıka.

İyiliklerden sevaplar kazanasın.

Yaptığın iyilikler her kötülüğü savuştura.

İyilik sağlık

Allah sana iyilik-sağlık vere.

(Ne var ne yok, nasılsınız karşılığında) İyilik-sağlık.

İyilik-sağlık (dilerim size.)

Yoldaşınız iyilik-sağlık ola.

-------------------
KAYNAK:T.C Kültür ve Turizm Bakanlığı

k
Kâbe

Allah kâbeler nasip etsin.

Kâbe durağın ola.

Kâbe uğrağın ola.

Kâbelere gidesin.

Kabir

(Ölenin) Kabrine nur yağa.

Kabir azâbı

(Ölene) Allah kabir azâbı çektirmesin.

Kabir azâbından Allah koruya

Kabir rahatlığı

(Ölene) Allah kabir rahatlığı versin.

Kadem

Kademi uğurlu ola.

Kademli-devletli

(Yavrunuzun) Ayağı kademli, Başı devletli ola.

Kader

Adın Kadir olacağına, kaderin kader ola.

Kaderin açık ola.

Kaderinden gülesin.

Kader-kısmet

Kaderli-kısmetli olasın.

Kalem-kağıt

Bir elin kalem ola, bir elin kağıt ola.
(Çok okuyup yazasın.)

Kâlp

Allah kâlbine göre versin.

Allah kâlbine hasret bırakmasın.

Allahım kâlbimizi daraltma, ferahlık ver.

Kanat

Allah sanat kanat vere, uçasın.

“Kanatlarının ucu kırılmasın.”

Kapı

Allah dipte yatıp kapı bekletmeye.

Allah kapılara baktırmasın.

Allah sana hayırlı kapılar açsın.

Allah üzerine hayırlı kapılar aça.

Hayırlı kapılara düşesin.

Hayırlı kapılar sana açıla.

Kapı açanların çok ola.

Kapıda durasın, millet sana baka (imrene.)

Kâr

Allah kârını arttırsın.

Kârın çok ola.

Kara haber

Kara haber duymayasın.

Kara yazı

Allah kara yazı yazmış olmaya.

Kardeş

Kardeşinden ayrılmayasın.

Kardeşinden gönenesin.

Kaş

Kaşı karasını bulasın.

Kaş-göz

Allah sana kara kaşlı, kara gözlü yavuklu vere.

Kaşı-gözü karasını bulasın.

Kaş-göz-yüz-söz

“Kara kaşlı, zeytin gözlü,
Beyaz yüzlü, doğru sözlü,
İpek saçlı, tunç bilekli,
Temiz yürekli olasın kuzum.”

Kaşık

“Hayır çıksın kaşığına.”

Allah hasretine (sevdiğine, sılana...) kavuştursun.

Kavuşmak

Allah (ayrılanları) kavuştursun.


Ayrıldığınız gibi kavuşasınız.

“İki hasret (i) kavuştur
Yâ Muhammed Mustafâ.”

(Şaka yollu) Tez günde tez saatte ölmüşlerine kavuşasın.

Kayın (ağacı)

“Altın yapraklı mubârek kayın, sekiz gölgeli mukaddes kayın, dokuz köklü, altın yapraklı bay kayın, ey mubârek kayın ağacı, sana kara yanaklı ak kuzu kurban ediyorum.”

Kayırmak

Kayıranın çok olsun.

Kazâ

Allah gâfileden gelen kazâdan esirgesin.

Allah görünmez kazâlardan saklasın.

Allah görünür görünmez kazâları savuştursun.

“Azıp gelen kazâyı Tanrı savsın Hânım hey.”

Kazâ-belâ

(Kazâyı-belâyı) Allah ırak ede.

Allah kazâdan-belâdan korusun (saklasın, esirgesin, muhâfaza etsin...)

Gelmiş-gelecek kazâdan-belâdan emîn olasınız.

Kazanmak-yemek

El kazana, sen yiyesin.

Kazandığını yemek nasip ola.

Keder

Allah (öleninkinden başka) keder vermesin.

Kelime-i şahâdet

Allah son nefeste kelime-i şahâdet nasip ede.

Kese

Boş keseye el uzatmayasın.

Kesenin dibini görmeyesin.

Kıble

Ayakların kıbleye erişe.

Kılıç

“(Savaşta) Çalışanda kara pulat öz kılıcın gedilmesin.”

Kına

Eline kına yakıla.

Kınan kutlu olsun.

Kına kutlamak

“Oy gelinim kadınım
Kınaların kutlansın
Gezip dolaştığınca
Bal dillerin tatlansın.”

Kırklar-Yediler-Üçler

“Kırklar-Yediler-Üçler uğruna fâtiha-t ül kitâb.”

Kısmet

Allah hayırlı kısmetler açsın.

Allah kısmetini bol etsin, görünmezinden versin.

Kısmetin açık olsun

Kısmetin bol olsun.

Kısmetin gür olsun.

Kış-kuş

Kış kışlığını bilsin, kuş kuşluğunu.

Kız

Allah size kişi kızı nasip eyleye.

“Allah taâla sana da bir kız (evlâdı) versin.”

Bebeğin kız ola
Naz ola
Menendi az ola.

Kızılca (Kızıl hastalığı)

“Allah sizi saklasın
Ateşten kızılcadan.”

Kirpik

“(Kızımın) Kirpiğine inci dizilsin.”

Kocamak

(Evlenenlere) Bir yastıkta kocayın.

Koşa (ikiz) kocayasınız.

Kol

Allah koluna kuvvet versin.

Kollarının dermânı kesilmeye.

Kol-kanat

Allah sana kol-kanat vere.

Kolun-kanadın kırılmaya.

Sevenlerine kol-kanat olasın.

Kol-kese

Koluna kuvvet
Kesene bereket.

Kolaylık

Allah kolaylık versin.

Kolay gele.

Tuttuğun kolay gelsin.

Komşu

Allah iyi komşu versin.

Allah iyi komşuyu eksik etmeye.

Allah onlar gibi komşu vere.

Korkut Ata Bilisi

“(Allah size) Korkut Ata bilisi versin.”

Korumak

Allah korusun.

“(Meryem ana, sen) Asroving bizge teyirgil.” (Koruyuculuğunu bize deyir, ulaştır.)

(Yavrum) Tanrı korusun seni.

Kov-kovcu

Allah kovdan-kovcudan uzak tuta.

“Kozıluu koydong köp polzın.” (Kuzulu koyunun çok olsun.)

Köşk-saray

Köşklerde-saraylarda oturasın.

Kul

“Kapına kullar dizilsin.”

Kulak çınlaması

(Adını andığımız kimsenin) Kulakları çınlasın.

Kur’an

Allahım Kur’an-ı bize nur eyle.

Allahım Kur’an-ı Kerim’i bize kılavuz eyle.

Kurban

Boyuna-bosuna kurban olayım.

Kalem tutan ellere kurban olayım.

“Kara başım kurban olsun oğul sana.”

Seni yaradan Allaha kurban olayım.

Kurtarmak

(Sizi borçtan, hâmilelikten, tasadan, yıkımdan...) Allah kurtarsın.

Kurtuluş

“Boşoy teyzin yaşlı közge.” (Kurtuluş değsin yaşlı göze.)

“Mengülik ongga yetkirgil.” (Bizi sonsuz kurtuluşa ulaştır.)

Kusur

Allah kusurumuza bakmaya.


-------------------
KAYNAK:T.C Kültür ve Turizm Bakanlığı