Enver Demirbağ'ın ardından (1)

Ahmet ÖZDEMİR
***************

Daha önceki yazılarımda Elazığ türkülerini repertuarımıza kazandıran Hafız Osman Öge ve Vasfi Akyol gibi sanatçıları anlatmıştım. Elazığ ağırlıklı olmak üzere, Urfa, Kerkük Harput üçgeninin hoyratlarını çok iyi yorumlayan sanatçılardan biri Enver Demirbağ'dı.
Elazığ yöresi kültürüne ilişkin önemli çalışmaları bulunan Tahir Abacı, Enver Demirbağ hakkında yazdığı bir yazıya "Saklı Anadolu Efsanesi" başlığını koymuştu. 1961 yılında üç ciltlik Harput Yollarında adlı kitabı yayınlayan İshak Sunguroğlu, okuyucularına Enver Demirbağ'a ilişkin şu bilgiyi vermişti:
"Elazığ'da bu yılın ses kahramanı olarak yetişen bir gencimiz daha vardır ki, sesi cidden çok gür ve gür olduğu kadar da tesirlidir. İsmi Enver olan bu genç, Palulu rahmetli Rüştü beyin oğlu, muhterem dostumuz Ali beyin de yeğenidir. Sesinin güzel olmasıyla beraber, kabiliyetli ve aynı zamanda müziğe çok meraklıdır. Ümit ve temenni ederim ki, Hafız Osman üstadımızın usullerine nüfuz eder ve lisanını da düzeltirse Harput ve dolaylarının yegâne ses sanatkârı olabilir."
Sunguroğlu'nun ümidi gerçekleşti. Enver adlı genç, kendini yetiştirdi. Yöre sanatçısı olmakla kalmadı, yörenin müzik hazinelerini gün yüzüne çıkaranlardan biri oldu.
Enver Demirbağ, 1935 yılında Palu'da doğdu. Kendisinden üç yaş büyük ağabeyi Paşa Demirbağ ile birlikte müziğe ilgi gösterdi. Bu ilgide, "Sekratlı Ali Bey" olarak tanınan Ali Beyin konağında kurulan musiki meclislerinin payı vardı.
Enver Demirbağ ve ağabeyi Paşa Demirbağ, Elazığ'da bir süre önce andığımız Hafız Osman Öğe'nin ve "Harput Ahengi" kitabının yazarı Fikret Memişoğlu'nun bir okul işlevi gören musiki meclislerine katılıyor, kendini yetiştiriyordu. 1950'li yıllarda ilk kırk beşlik plaklarını da doldurmaya başladı. Daha çok Harput'a özgü divanlar, mayalar, hoyratlar, türküler okuyordu. Belki bu nedenle Tahir Abacı'nın sözünü ettiği gibi "saklı bir Anadolu efsanesi" olarak kaldı. Bunda bağlama geleneğini öne çıkaran Muzaffer Sarısözen sistematiğinin dışına düşmesinin, birçok Elazığlı sanatçısı gibi içe dönük olmasının ve yerel başarılarla yetinmesinin payı vardı
Enver Demirbağ yöresinde el üstünde tutulan bir sanatçıydı. Musiki hayatıyla birlikte Elazığ'da değişik işlerde de çalıştı. Bir süre Ankara'da kamu hizmetinde görev aldı.
1980'li yıllar, kaset bantlar dönemiydi. Enver Demirbağ, Elazığ'da bant kayıt stüdyosu açmıştı. Elazığ, bütün Anadolu'ya kaset dağıtımı yapan bir merkez konumundaydı. Enver Demirbağ'ın sayısız kaseti üretilmişti.
Harput, Osmanlı döneminde çok kültürlü yapısıyla öne çıkmıştı. Burada yüz yıllardan beri Anadolu halk müziği ile Divan müziği kaynaşmış, 'ince saz' kullanımı öne çıkmıştı. Harput müziği, sözlü ve meşk geleneğine dayalıydı. Hafızlık geleneğinden gelen sanatçıların yanı sıra, sivil kaynaktan gelen sanatçılarca da yaşatılmıştı. Cumhuriyet döneminde Hafız Osman Öğe'nin yanı sıra, Mehmet Akar, Vasfi Akyol, Sıtkı Demirci, Kevenkli Hafız Mustafa Süer gibi adlar ilk kuşağı oluşturmuş, taş plaklar doldurmuştu. Kırk beş devirlik plaklar döneminde ise Enver Demirbağ öne çıkmıştı.
Enver Demirbağ ses rengi kadar makamlara, formlara ve usule egemendi. Bu özellikleri nedeniyle halk arasında çok tutulmuştu. Radyo ve televizyonlarda Harput müziği söz konusu olunca ilk akla gelen sanatçı oydu.
Enver Demirbağ, sayıları ona ulaşan kürdi, elezber, bağrıyanık, kesik, şirvan, muhalif, ölüm gibi adlarla anılan Harput hoyratlarının hepsini başarıyla seslendirmişti. 'Türkü' formundaki eserlerde de ustalığını sergiledi.
Enver Demirbağ, bir yandan klasik Türk müziğinin en seçkin örnekleriyle yarışabilecek düzeyde olan "divan"ları, "İbrahimiye"leri, "Gazel"leri öte yandan mayaları, hoyratları ustalıkla yorumluyordu. Bütün Harput makamlarını ve formlarını icra edebilen Hafız Osman Öğe'den sonra aynı ustalıkla seslendirebilen sanatçılardan biri Enver Demirbağ olmuştu.