SiteAna Sayfa
Güllük Dergisi
Şairlerimiz
Arama
Üyeler
Video
Yardım
Giriş Yap
Kayıt Ol
Oturum Aç
Kullanıcı Adı:
Şifre:
Şifremi Hatırlat
Beni Hatırla
Your browser does not support the audio element.
Akdeniz Radyo istek
Tıklayın-Okuyun/Güllük Dergisi
Web'de Ara
Sitede Ara
0 Oy - 0 Yüzde
1
2
3
4
5
Konu Modu
ESKİ TüRK ŞİİRİNE KISA BİR BAKIŞ
Site Yönetimi
Admin
Üyelik tarihi:
Jan 2008
Mesaj Sayısı:
12,518
Konu Sayısı:
11,588
#1
16/12/2014, 01:36
MEHMET ÖLMEZ
ESKİ TüRK ŞİİRİNE KISA BİR BAKIŞ
19. yüzyılın başlarında Kutadgu Bilig'in ortaya çıkarılmasından itibaren "eski" Türk
şiiri üzerine çalışmalar da başlamıştır. KB her ne kadar İslami dönem Türk edebiyatı içerisinde
ele alınsa da, eski dönem, Ortaasya Türk şiirinin ürünüdür. Tarihi dönem Türk
edebiyatı, araştırmacılarca genellikle "İslam öncesi" ve "İslam sonrası" diye ikiye ayrı
lırsa da kronolojik olarak bu ayrım doğru olamaz; bu ayrım olsa olsa Budist, Maniheist
vb. Türk edebiyatı ile İslami Türk edebiyatını incelemekte kullanılan pratik bir sınıflamadır;
(benzer görüşlerin bu satırların yazarından çok önce yerinde olarak tesbit edildiğini
belirtmem gerekir, bu konuda bak. Ş. Tekin, 1965, s. 27.)
Genelolarak Türklerin 10. yüzyılın ortalarında kitleselolarak İslamiyeri benimsediği ve İslami Türk edebiyatının bu tarihten başlaması gerektiği düşünülür. Bu durumda İslamiyet dışındaki Türk edebiyatının da bu tarihle birlikte kesilmesi gerekir. Oysa bugün elimizde çeviri ya da original nitelikte olan, 13.-14. yüzyıldan kalma Uygurca Budist eserler vardır.
Kimi araştırmacılar, Çin kaynaklarında yer alan ve Hunca olduğu düşünülen bir
beyti Türkçe olarak yorumlamaktadırlar. Eğer böyle kabul edilirse, T. Tekin'in
“sukd talı kan
bokukgı tutan”
"Orduyu gönder') Bokuk'u yakalat!" şeklinde okuyup Türkçeye çevirdiği, 3.-4.
yüzyıldan kalma dizeler en eski Türk şiirinin örnekleri olmalıdır (kaynaklar için bak.
M. Ölmez, Türk Dilleri Araştırmaları, 4~ 1994, s. 226). (Çin kaynaklanmn "Jie" diline
ait olduğunu belirttiği bu beyit için ayrıca bak. Zieme 1991, s. 13.)
Yukanda anılan beyit bir yana, kimi araştırmacılar en eski Türk şiiri örneği olarak
Eski Türk Yazıtları'nı, Orhon Yazıtları’nı kabul ederler. Bu görüşe ilk kez yer
verenlerden birisi F. Ye. Korş'tur, sonraları bu görüşe İ. V. Stebleva da katılmıştır.
Korş'a gore bunça bitig bitigme
"Bunca yazıyı yazan
(men) kül tigin atısı (ben) Kül Tigin yeğeni
yollug tigin bitidim Yolluğ Tigin yazdım
yigirmi kün olurup yirmi gün oturup
bu taşka tamga kop bu taşa bu duvara hep
yollug tigin bitidim Yolluğ Tigin yazdım"
satırları manzumdur (ayrıntılar için T. Tekin 1986, s. 3 ve ötesine bakınız). Ancak
yazıtlar kimi aliterasyonlu, uyaklı ifadeler taşısa da, o dönem için bir şiirin gerektirdiği
ölçüden yoksundurlar (Arslanov ve başkalarının bu konudaki görüşleri için bak.
Zieme 1991, s. 16).
Kimileri yazıtlarda bu şartlara yakın ifadelerde bulurlar:
körür közüm körmez teg
bilir biligim bilmez teg
kızıl kanım tüketi
kara terim yügürti
"Gören gözüm görmezcesine, bilen aldım bilmezcesine...", "kızıl kanımı tüketip,
kara terimi akıtıp..." (bak. Zierne, yukarıda anılan yer).
Tüm bunlar bir yana, en eski Türk şiirinden söz etmek gerekirse Uygur şiirinden
konuya başlamak gerekir. Uygurların esas olarak çeviri bir edebiyatı, dini edebiyat-
ları varsa da, seyrek olarak özgün eserlerden, şiirlerden söz edilebilir. Bunlardan birisi
belki de köfıül tôzin ukudaçı nom ("düşünceninözünü anlatan öğreti"?) adlı Yü-
an döneminden (13-14. yy.) kalma şiirdir. (Metnin yayım~ için bak. Ş. Tekin 1980;
şiirin orijinal olmayıp çeviri ~lma olasılığı üzerine de bak. J. Elverskog 1997, s. 147.)
Öncelikle Uygur şiiri üzerine günümüze değin yapılan çalışmalara kısaca değinmek
gerekirse, bunların başında Uygurca metin yayınları Manichaica, Türkische Turfantexte
gibi çalışmalar gelmektedir. Başlıbaşına incelemeler söz konusu edilirse konunun ilk
başvuru kaynağı R. R. Arat'ın Eski Türk Şiiri adlı öncü çalışmasıdır. Arat'ın çalışması
bir edebiyat incelemesinden ziyade bir dil incelemesi, daha doğrusu bir antoloji niteli-
ğindedir. Dolayısıyla Arat şiirleri içerik, ölçü, biçim vb. bölümlere ayırmamış, ait oldukları
kültür çevresine göre ayırmıştır (Budist, Maniheist ve İslami şiirler). Kitabını bu şekilde
bölümlendiren Arat, her şiirden önce, ilgili şiirin ölçü ve uyaldarına yer vermiştir.
Kitabın önözünde Eski Türkçedeki şiir terimlerine, şair ve çevirmenlere de yer verilir.
Kitapta uzunlu kısalı otuzdan fazla şiirin Türkçe çevirileri, dilbilgisi ve köken açıklamaları
ile kimi şiirlerintıpkıbasımları yer almaktadır (ayrıntı için bak. Arat 1965).
Hemen aynı yıl Uygur edebiyatı üzerine uzun bir inceleme de Ş. Tekin'ce yayımlanmıştır.
Ş. Tekin'in çalışmasındaUygur şiirindeki hece sayısı sorunu, aliterasyonlar, ses
ve hece tekrarları gibi konular örneklerle ele alınır. Ş. Tekin'e göre Uygur şiirinin belirleyici
özelliklerinden olan aliterasyon komşu dillerde, Çin2 Küşen, Tohar ve Tibet dillerinde
pek görülmez. Bu olsa olsa Türkçenin, Uygurcanın kendi iç yapısından kaynaklanan
bir özelliktir. Bu durumu bugünkü Türkçe kara kara düşünmek, yağmur yağmak,
sap sarı gibi kimi sözcük, köken, hece yinelemeleriyle karşılaştırmak mümkündür (ş.
Tekin 1965,s. 59 ve ötesi). Benzer yinelemeleri Uygur şiirinde de görebiliriz:
kamag iş kodgıl
buyan edgü kılıç kıl
"her işi bırak, iyilik ve hayırlı işlerle meşgül ol" (ş. Tekin, aynı yer; s. 61).
Yine 14. yüzyıldan kalma Kıpçakça bir bilmecede de benzer kullanımları görürüz:
tap tap tamızık
tamadırgan tamızık
kölege a (tar?)
koyedirgan tamizık (köbelek)
"çatur çutur eden meşale/damlayan meşale/gölge düşürür/kalkıp konan meşale
(kelebek)" (A. Tietze'den aktaran Ş. Tekin, aynı yer s. 63).
Ş. Tekin'den 20 yıl kadar sonra, Türk Dili dergisinin bir sayısıyine "Eski Türk
Şiiri"ne ayrılmıştır. Üç ayrı yazıya yer verilen dergide ilk yazı T. Tekin'e ait olup
"İslam Öncesi Türk Şiiri" başlığını taşımaktadır. Uygur şiirinin çeşitli özelliklerine
(konu, ölçü, uyak vb.) değinilen incelemede Mani dinine ait, cehennem betimlemesini
içeren bir şiir yine bugünkü Türkçeye dize ve hece sayısı korunarak (tamu "cehennem"
sözünün de kullanımıyla) çevrilmiştir. Örnek olması amacıyla hece sayısı
nı ve durak yerlerini de göstererek bu şiire aşağida yer veriyoruz:
tüpinte ol ok ma olmeki bar Sonunda yine şu ölmesi var
tünerig tamuka tiişmeki bar Karanlık tamuya düşmesi var
tümenlig yekler kelir tiyür Binlerce şeytan gelir derler
tumanlıg yekler ayar tiyür Dumanlı şeytanlar hükmeder derler
tünerig tünçüle basar tiyür
tunumlug [. ..?1tegir tiyür
töş üze olurup tültürür tiyür
tanmış özütler taşıkar tiyür
tardıç teg etözin kodur tiyür
tavan turkuru kalır tiyür
tetrü saçlıg kurtga yek kelir tiyür
tolılzg bulıı teg tunkı kaşlıg tiyür
Şiirin hece sayısı ise şöyledir:
tüpinte / ol ok ma / olmeki bar (3+3+4)
tünerig / tamuka / tüşmeki bar (3+3+4)
tünerig / tünçüle / basar tiyür (3+3+4)
ıardıç teg / etôzin / kodur tiyiir (3+3+4)
tavan / turkuru / kalır tiyür (3+3+4)
Karanlık gece gibi çöker derler
Sıkıntı (yüreğe) düşer derler
Göğse oturup bastırır derler
İnkarcı ruhlar çıkar derler
Ardıç (?) gibi bedenini bırakır derler
Malı mülkü cümle kalır derler
Aksi, kıllı, kart şeytan gelir derler
Dolulu bulut gibi çatık kaşlı derler
tümenlig yekler / kelir tiyür (5+4)
tumanlıg yekler / ayar tiyür (5+4)
Türk Dili dergisinde yer alan ikinci yazıda ise ETŞ 'nin açıklamalı bir kaynakçası yer alır. Osman F. Sertkaya'nın hazırladığı ve "Eski Türk Şiirinin Kaynaklarına
Toplu Bir Bakış" adlı kaynakçanın 4. bölümü yine aynı derginin 1998 yılındaki sayısında
tamamlanmıştır (bak. Sertkaya 1986 ve ötesi).
Peter Zieme'nin hazırlamış olduğu, ETŞ'nin anıtsal nitelikteki başvuru kaynağı ise 1991'de Budapeşte'de yayımlanmıştır. Turfan ve Dunhuang bölgesinde bulunan
Uygurca manzum metinlerin incelendiği bu ayrıntılı çalışma beş ana bölümden oluş- .
maktadır. Aşağıda yer vereceğimiz satırlar uzun süreli bir çalışmaya ve birikime dayanan
söz konusu çalışmanın kısa bir özeti niteliğindedir.
Kitap, çalışmanınkapsamını, amacını, ETŞ'nin genel sorunlarını ve önceki çalış
maları gözden geçiren uzun bir girişle başlamaktadır. Girişte önceki araştırmacılarca
"Hunca" olarak kabul edilen, Çin kaynaklarından Cin-şu' da yer alan dizeyle ilgili çalışmalara
kısaca değinilir. Eski Türk yazıtlarındaki kimi bölümlerin manzum olup olmadığı
konusu tartışılır. Folklor uzmanı Jirmunskiy'e göre Türk halklarının destanlarında
manzum ve mensur ifadeler sık sık iç içedir (Zieme 1991, s. 15). Yazıtlarda
alıntı niteliğindeki kimi deyimler söz konusu olduğunda ise manzum ifadeler ön plana
çıkmaktadır (Zieme 1991, s. 15). Zieme'nin de işaret ettiği bu deyimlerdeki uyaklı
ve aliterasyonlu deyimler için T. Tekin'e bakılabilir (1998, s. 19):
balıkdakı tağık-, tağdakı ın- "şehirdekiler dağa çıkmak, dağdakiler inmek"
başlığığ yüküniür-, tizliğiğ sökür- "başlıya (mağrura) baş eğdirmek, dizliye (güç-
lüye) diz çöktürmek"
içre aşsız/taşra tonsuz "içi aşsız, dışı giysisiz" (karnı aç, sırtı çıplak)
Uygur şiirinin önemli bir bölümü, Maniheist olsun Budist olsun, dini konuları ele
almaktadır. Buşiirlerin yine bir bölümü komşu dillerden (örneğin Çinceden) mensur
olarak Uygurcaya çevrilmiş metinlerin onlara koşut manzum çevirileridir. Böylesi
durumlarda Uygur şairleri iki tür zorlukla karşılaşmaktadırlar. Çevirmen şairler burada
hem şiirin asıl metnindeki ölçüyü korumak, hem de çeviri yi Uygur şiirinin yapısına
uydurmak zorundadırlar (Zieme 1991, s. 28).
Araştırmacıların ortak görüşü, ETŞ ile Sibirya Türk halklarının (Altaylar, Şorlar,
Hakaslar, Tuvalar) 'şiir sistemi, aliterasyonları arasındaki benzerliklerdir. Örneğin bir
dörtlükte uyak her dizede değil de en az iki dizede görülebilir. 10.-1 ı. yüzyılda (ve
sonrasında) Ortaasya'daki Müslüman Türk halkları çoktan aruz ölçüsünü benimseyip
bu ölçüyü kullanırlarken aynı dönemde Budist Uygurlar hece ölçüsünü kullanmaya
devam etmektedirler. Mahmud el-Kaşgari'rıin ünlü sözlüğü Divan u Lugat'iTürk'te
yer alan manzum parçalar da İslamiyet öncesi Türk şiir sistemiyle, heceyle
yazılmışlardır (Zieme 1991, s. 33-34, Tekin 1989, s. VIII). Doerfer, ETŞ'indeki uyak
sisteminin Moğollardan alındığını düşünmektedir. Zieme tarihsel sıralama dolayısıyla
bunun mümkün olmadığını belirtir (Zieme 1991, s. 34). Uygur şiirine ait ilk örnekler
9. yüzyıla uzanırken Moğolcanın ilk ürünleri 13. yüzyıl başlarına gitmektedir.
Benzer görüşlere Ş. Tekin de yer vererek, belki de her ikisinin, Moğol ve Uygur şiirinin kökenlerinin ortak olabileceğini belirtir (ş. Tekin 1965, s. 65-66).
P. Zieme, Uygur şiirine ait malzemenin ayrıntılı olarak işlenmesinden sorıra Eski
Türk Edebiyatı tarihinin (ETE burada İslam öncesi) yazılabileceğini, ancak var
olan malzemenin çoğunlukla kopuk olduğunu, az sayıda şiirin tam, bütün olduğunu
belirtir (Zieme 1991,s. 38-39). Zieme'nin çalışması aşağıdaki gibi bölümlenmiştir:
i. bölümde Uygur şiirinin yapısı, manzum eserlerle mensur eserler arasında yer
alan manzum eserler ele alımr. Budist metinler esas olarak a) mensur, b) manzum ve
c) mensur-manzum karışık eserler olarak ele alınabilir. Budist edebiyatın (- kanorı'un)
çoğuuluğunu bu üçüncü grup oluşturur. Yine Budist metinler tür olarak iki
grupta ele alınabilir. Bunlardan ikisi manzumdur: ı. geya'lar (Uyg. takşut, giya), 2.
gatha'lar (Uyg. şlok, gata). Bunlardan takşut Uyg. tak- "takmak, eklemek" eylemindendir;
şlok ise Sanskrit gatha yerine kullamlan yine Sanşkrit kökenli bir sözcüktür
(Zieme s. 43 ve ötesi ile, R. R. Arat 1965 XIII ve ötesi).
Zieme bu bölümde Uygur şairlerinin çeviride anlamsal çeviriyi sanatkarane ifadenin
önüne çıkarttıklarım özellikle belirtir.
II. bölümde Budist şiirlerin içeriği ele alınmaktadır. Buna göre dini esaslı Uygur
şiirinin son dönemlerinde, 13.-14. yüzyıllara ait olan örneklerinde din dışı konular da
göze çarpar, bu dönem Turfan ve çevresinde Moğolların hakim olduğu dönemdir.
III. bölümde ise şairler, çevirmenler, müstensihler ve şiirleri yazdırtan hayır sahiplerine,
bunların adlarına yer verilir. Bu şairlerin adları şöyledir:
Piratya-şiri (Skr. Prajnyaşri), Antsang (Çin. An-zang), Kiki (Çin.?), Çisim-tu
(Çin. Zherıg-xin - Cengşin)
Iv. bölüm Uygur şiirindeki aliterasyon düzenine, kullammına yer verir. Örneğin
Maniheist bir şiirden alınan şu parçada k, kö/kü sesleri sık sık yinelenmektedir:
körügme kün tefiri . siz bizni közetİfi
körünügme ay teriri . siz bizni kurtgarıfi
"Gören güneş tanrı/siz bizi koruyun/görünen ay tanrı/siz bizi kurtarın"
İslamı çevreye ait olduğu sanılan şu ağıtta da k ve a seslerinin yardımıyla sıkfitı
ve üzüntü aliterasyonlu bir biçimde ifade edilmiştir (Zieme s. 340, R. R. Arat 1965,
s.248):
karalar bulut örlep kökirep
kar mu yamgur ol yagurur
kan yaşlig ol anam
kayguta mu yaşın akuur
"kara bulutlar yükselip gürleyerek/karmı yağmur mu yağdırır/o ihtiyar yaşlı annem/kaygı
içinden mi göz yaşlarını akıtır"
V. bölümde ise şiirler biçim, dış görünüş, yazım vb. noktalarından ele alınmıştır.
Yeri geldikçe şiirlerdeki koşutluklara, karşıtlıklara da yer verilmiştir. Karşıtlık için aşağıdaki parça iyi bir örnektir (Zieme s. 416, R. R. Arat 1965, s. 120):
yaykı suvnı kışkı ödte buz tep teyürler
yene yayın kışkı buznı suv tep teyürler
yaiultukda çın burhannı köfiül teyürler
yaiiılmadukia kônulni ök burhan teyürler
"yazın suyuna kış günü buz derler/kışın buzuna yazın da su derler/yamlınca asıl Buddha'ya gönül derler/yanılmadıkları vakit de bizzat gönüle Buddha derler"
Buradaki yay "yaz" X kış, suv X buz, yaiul- X çın "doğru, gerçek, asıl" kullanımları
dikkat çekicidir.
Kitabın sonunda ise kısaltmalar ve ayrıntılı bir kaynakça yer alır.
Dize sonu uyağa değil de esas olarak dize başı uyağa ve dize içi ses tekrarlarina
dayanan Uygur şiirine, sevgi konusunu ele alan aşağıdaki şiiri örnek vermek istiyoruz
(R. R. Arat 1965 s. 20; T. Tekin. 1986 a, s. 14-15):
(...)
kasınçıgımınö[yüj
kadgurar men
kadgurtuk[çaj kaşı körtlem
kavışıgsayur men
öz amrakımın öyür men
öyü eviriirmen ödü ... çün
öz amraklımın]
öpügseyür men
barayın tiser
baç amrakım
baru yime umaz men
bagırsakım
kireyin tiser
kiçigkeyem (
kirü yime umaz men
kin yıpar yıdlıgım
yaruk teiıriler
yarlıkazunın
yavaşım birle
yakışıpan adrılmalım
Yavuklumu düşünüp
ka ygılanıyorum;
kaygılandıkça, kaşı güzelim
kavuşmak istiyorum!
Öz sevgilimi düşünüyorum;
düşünüp durdukça ...
öz sevgilimi
öpmek istiyorum!
Gideyim desem,
güzel sevgilim,
gidemiyorum da
merhametlim!
Gireyim desem,
küçücüğüm,
giremiyorum da;
misk (ve) anber kokulum!
Nurlu tanrılar
lütfedip buyursun:
yumuşak huylum ile
birleşip (hiç) ayrılmayalım!
küçlüg piriştiler Kudretli melekler
küç birzünin güç versin:
kôzi karam birle gözü karam ile
k[iiljüşüp[enj oluralım gülüşerek oturalım!
Eski Uygur şiiri üzerine son kitap çalışması ise G. Doerfer'e aittir (bak. Doerfer
1996). Eski Uygur şiiri ile aynı döneme denk gelen İslami Türk şiirine gelince, ilk
örneklerine yukarıda da değinildiği gibi Mahmud el-Kaşgari'rıin Divan u Lugat'iTürk'ünde
rastlanır. Araştırmacıların da belirttikleri gibi bu şiirlerin bir bölümü
Türklerin İslamiyeti kabul etmelerinden önceki döneme ait olup hece vezniyle yazılmışlardır.
Bu şiirlerin ağırlıklı bir bölümü hecenin 4+3 veya 2+2+3'lü kalıplarıyla
yazılmış olmalarıdır; ancak Divan'da aruzla yazılmış şiirler de görülür (bak. T. Tekin
1986 b, s. 112 ve ötesi). Divan'daki şiirlerin bütünü 1989'da yayımlanan bir çalışmada
ele alınmıştır (bak. T. Tekin 1989). Buraya söz konusu çalışmadan hemen
herkesçe bilinen bir dörtlük alıyoruz (s. 8-9):
Alp Er Tonga oldi-mü Np Er Tonga öldü mü?
İsiz ajun kaldı-mu Kötü dünya kaldı mı?
Ödlek ôçin aldı-mu Felek (böylece) öcünü aldı mı?
Emdi yürek yırtılur Şimdi yürekeleronunölümünün acısı ile) paralanıyor
Yine en önemli ürünlerden birisi de Yusuf has Hacib'in anıtsal eseri Kutadgu Bilig'dir.
Çeşitli eklernelerle 6500 beyitlik öğretici nitelikli manzum bir eser olan KB aruzunfeCtlünfeCtlünfeCtlünfeUl
kalıbı ile yazılmıştır. Konuyla ilgili ayrıntılı kitap ve makaleler
için kaynaklar bölümüne bakılabilir (Arat 1947, 1959, 1979; Dilaçar 1972; T. Tekin
1986 b). Aşağıda KB'de baharın tasvir edildiği dizelere yer veriyoruz (Arat yayırıından):
Tugardın ese keldi ôtidun yeli
Ajun etgüke açtı uştmak yolı
Yagız yer yıpar toldı kafur ketip
Bezenmek tiler dünye körkin elip
Irinçig kışıg siirdi yazkı esin
Yaruk yaz yana kurdı devlet yasın
Yaşık yandı bolgay yana omıiia
Balık kudrıkındın kozı burnıha
Kurımış yıgaçlar tonandı yaşıl
Bezendi yipün al sarıg kök kızıl
Yagız yer yaşıl torku yüzke badı
Huay arkışı yadtı tavgaç edi
"Doğudan bahar yeli eserek geldi, dünyayı süslemek için cennet yolunu açtı.
Kafur gitti, kara toprak misk ile doldu; dünya kendini süsleyerek bezenmek istiyor.
Bahar yeli eziyetli kışı sürüp götürdü, parlak bahar yeniden mutluluk yayını kurdu.
Güneş yine yerine, balıkkuyruğundan (= burcundan) kuzu bumuna dönmüş olacak.
Kurumuş ağaçlar yeşiller giyindi; doğa mor, al, yeşil ve kızıl renkler ile süslendi.
Kara toprak yüzüne yeşil ipek bağladı, Hıtay kervanı da üstüne Çin kumaşı yaydı."
Bir diğer İslami dönem şiir de Mahmud Yükneki'nin "gerçeklerin eşiği" anlamı-
na gelen, öğretici nitelikteki şiiri, Atebetü' l-Hakayık'ux. 512 dize olan şiir R. R. Arat
tarafından yayımlanmıştır (1957).
Sonsöz
Eski Türk şiiri, özellikle Uygur şiiri elimizdeki örneklerine göre çeviri esaslı, dini
şiirlerdir. Bu şiirlerde Buddhizme ya da Maniheizme ait çeşitli konular manzum bir üslupla
kaleme alınmışlardır. Bu konuların dışında sevgi, doğa vb. üzerine az sayıda şiir
vardır. Eski Türk şiirine ait ürünlerin çoğunluğu bugün işlenip yayımlanmıştır (Zierne
1985, Ş. Tekin 1980 ve ötekiler). lleride bu şiirlerin bütünü Zieme'nin incelemesinde
yer alan sıraya göre bir antoloji içerisinde derlenip çevirileriyle birlikte yayırnlanabilirse
geçmişteki kültürümüze ait ürünlerin bir bölümü meraklısınca ulaşılabilir hale
gelecektir. Yukarıda yer verdiğimiz, Eski Türk Şiiri üzerine kısa özette konuyla ilgili
her çalışmaya değinilememiştir. Meraklı okuyucuya esas olarak Zieme'nin çalış
masırun kaynakçası ile (1991) Sertkaya'run (1986 ve ötesi) kaynakçasıru önereceğiz.
Bunların dışında J. P. Laut'un hazırladığı Uygurca bibliyografyası ile J. Elverskog'un
Budist Uygur Edebiyatı adlı çalışmaları da bu konuda ilk elden kaynaklardır.
KAYNAKLAR
ARAT, Reşid Rahmeti, 1947: Kutadgu Bilig, I, Metin, TDK, İstanbul 1947 (Ankara 1991); II, Tercü-
me, TTK, Ankara 1959 (1995).
ARAT, R. R., 1951: Atebetü'l-Hakayık, TDK, İstanbul (Ankara 19922).
ARAT, R. R., 1965: Eski Türk Şiiri, Ankara (1986).
BARUTÇU, Sema, 1987: Uygurca Sadaprarudita ve Dharmodgata Bodhisattva Hikayesi. Ankara
Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü (yayımlanmamış doktora calışması).
DANKOFF, Robert, 1983: Wisdom ofRoyal Glory (Kutadgu Bilig), A Turko-Islamic Mirror for Princes,
Chicago-London.
DİLÇAR, A., 1972: 900. Yıldönümü Dolayısıyle KutadguBilig incelemesi, TDK, Ankara(19953).
DOERFER, Gerhard, 1996: Formen der alteren türkisehen Lyrik. Szeged. (studia uralo-altaica. 37.).
ELVERSKOG, Johan, 1997: Uygur Buddhist Literature. Turnhout. (Silk Road Studies. 1.)
LAUT, Jens peter, Andreas WEISS, 2000: Bibliographie alttürkischer Studieıı, Wiesbaden.
ÖLMEZ, Mehmet: 1997: "Kurzer Überblick über die Buddhistische Übersetzungsliteratur in Alttürkisch
(Eski Türkçe Budist Çeviri Edebiyatına Kısa Bir Bakış)", Çağdaş Türk Edebiyatma Eleştirel
Bir Bakış: Nevin Önberk Armağanı, yay. M. Ölmez, Ankara, s. 225-256 [Türkçe-özet s. 240-246].
RÖHRBORN, Klaus, 1977-1998: Uigurisches Wörterbuch, Sprachmaterial der voris-lamischeıı türkischeıı
Texte aus Zeıuralasieıı. Fasikül 1-6, Wiesbaden.
SERTKAYA, Osman F., 1986 "Eski Türk Şiirinin Kaynaklarına Toplu Bir Bakış", Türk Dili c. 51,
No. 409 (Ocak 1986): 43-80; II c. 56, No. 440 (Ağustos 1988): 99-109; ID c. 56, No. 441 (Eylül
1988): 149-160. IV c. 56, No. 443 (Kasım 1988): 262-271.
TEKİN, Şinasi, 1965: "Uygur Edebiyatının Meseleleri (Şekiller-Vezinler)", Türk Kültürü Araştırmaları,
II: 26-67.
TEKİN, Şinasi, 1980: Buddhistishe uigurica aus der Yüan-zeit. Budapest.
TEKİN, Talat, 1986a: "İslam Öncesi Türk Şiiri", Türk Dili c. 51, No. 409 (Ocak, 1986): 3-42.
TEKİN, Talat, 1986b: "Karaharılı Dönemi Türk Şiiri", Türk Dili c. 51, No. 409 (Ocak 1986): 81-157.
TEKİN, Talat, 1989: XI. Yüzyıl Türk Şiiri, TDK, Ankara.
TEKİN, Talat, 1998: Orhoıı Yazıtları, İstanbul, Simurg yay.
ZIEME, Peter, 1985: Buddhistische Stabreimdichtuııgeıı der Uigureıı. Berlin.
ZIEME, Peter, 1991: Die Stabreimtexte der uigureıı von TU/jan und Duııhuaııg, AAkademiai Kiad6,
Budapesı
Alıntı
Tweet
Benzeyen Konular
Konu:
Yazar
Cevaplar:
Gösterim:
Son Mesaj
Türk-Rus savaşı planlaması mı?
Gazanfer Eryüksel
0
1,240
26/11/2015, 13:58
Son Mesaj
:
Gazanfer Eryüksel
AVRUPA VE AMERİKA’DA TÜRK EDEBİYATI
Mustafa Ceylan
0
1,563
30/10/2014, 01:55
Son Mesaj
:
Mustafa Ceylan
Almanyalı Türk yazarlar veya Türkiye kökenli Alman yazarlar
Mustafa Ceylan
0
2,651
30/10/2014, 01:33
Son Mesaj
:
Mustafa Ceylan
TÜRK YAZARLARIN YURT DIŞINDA YAYINLANMIŞ ŞİİR VE ÖYKÜLERİ
Site Yönetimi
0
1,338
04/10/2013, 19:35
Son Mesaj
:
Site Yönetimi
Bütün Türk Gençliğine-H.NİHAL ATSIZ
Site Yönetimi
1
1,392
18/10/2012, 22:03
Son Mesaj
:
osman7159
TÜRK OLMAK
RefikaDogan
0
1,296
01/10/2012, 11:03
Son Mesaj
:
RefikaDogan
İşte dünya gözüyle 'Türk'ler
Site Yönetimi
0
2,892
30/08/2012, 02:35
Son Mesaj
:
Site Yönetimi
Malazgirt ‘ten İstanbul ‘a gizlenen Ön-Türk Tarihi
Site Yönetimi
0
1,530
23/08/2012, 02:55
Son Mesaj
:
Site Yönetimi
Türk Kiliminin Şifresi Çözüldü
Site Yönetimi
0
2,326
13/07/2012, 22:28
Son Mesaj
:
Site Yönetimi
İNADINA TÜRK ŞİİRİNDEN YANAYIZ
osman7159
5
2,243
18/01/2012, 23:46
Son Mesaj
:
Mustafa Ceylan
Lütfen seçim yapın:
--------------------
Özel Mesajlar
Kullanıcı paneli
Kimler Çevrim içi
Arama
Ana Sayfa
GÜLCE EDEBİYAT AKIMI
-- GÜLCE ŞİİR TÜRLERİNE GÖRE ŞİİRLER
---- BULUŞMA
---- ÇAPRAZLAMA
---- TRİYOLEMSİ
---- ÜÇGÜL
---- ÜÇGEN
---- DÖNENCE
---- TOKMAK
---- AKROSTİK
---- SONE'M
---- GÜLCE
---- TEKİL
---- YİĞİTCE
---- YUNUSCA
---- BAHÇE
---- SERBEST ZİNCİR
---- ÖZGE
---- GÜLİSTAN
---- YEDİVEREN
---- TUĞRA
-- GÜLCE YAZAN ŞAİRLERİMİZİN GÜLCE ve DİĞER ŞİİRLER
---- (H)
------ Harun YİĞİT
------ Harun YİĞİT
------ Hasan ULUSOY
------ Hasan ULUSOY
------ Hatice ALTAŞ(Asi Çiçek)
------ Hatice ALTAŞ
------ Hacer KOZAN
------ Hatice KATRAN
------ Hatice KATRAN
------ Hikmet ÇİFTÇİ
------ Hülya EKMEKÇİ
------ Hülya EKMEKÇİ
---- (I-İ)
------ İbrahim COŞAR
------ İbrahim COŞAR
------ İbrahim İMER
------ İbrahim İMER
------ İbrahim ETEM EKİNCİ
------ İbrahim ETEM EKİNCİ
------ İhsan ERTEM
------ İhsan ERTEM
------ İsmail KARA(Karozan)
------ İsmail KARA(Karozan)
---- (K)
------ Köksal KIRLIOĞLU
---- (M)
------ Mahir BAŞPINAR
------ Mahir BAŞPINAR
------ Mehmet NACAR
------ Mehmet NACAR
------ Mehmet ALUÇ
------ Mehmet ALUÇ
------ Mehmet ALUÇ
------ Mehmet ÖZDEMİR
------ Mehmet ÖZDEMİR
------ Meltem ARAS
------ Meral ADAK
------ Meral ADAK
------ Melahat TEMUR
------ Mevlüde DEMİR
------ Mevlüde DEMİR
------ Miktad BAL
------ Miktad BAL
------ Mübeccel Zeynep ÜNALAN
------ Mübeccel Zeynep ÜNALAN
------ Muhammed İsa ÖZTÜRK
------ Muhammed İsa ÖZTÜRK
------ Mehmet Ziya DİNÇ
------ Mehmet Ziya DİNÇ
------ Mustafa CEYLAN
------ Mustafa CEYLAN
------ Mustafa CEYLAN
------ MUSTAFA CEYLAN(Editör)
-------- Mustafa CEYLAN
---------- Mustafa CEYLAN(On Punto Yazıları)(Makaleler)
---------- GÜNE BAKIŞ
---------- TAŞ YAĞMURU(Ceylan'ın kaleminden)
---------- Hakkında Yazılanlar
---------- DİĞER ŞİİRLERİ
---------- Hayatı
---------- Sanatı
---------- Hocaları
---------- Çocukluğu
---------- Gençliği
---------- Özlü Sözleri
---------- Önsöz Yazdığı Kitaplar
---------- Siyasete İlgisi
---------- Bestelenen Şiirleri
---------- Fotoğrafları
---------- Mühendisliği
---------- Düzenlediği Etkinlikler
---------- Konferansları
---------- Yer Aldığı Antolojiler
---------- Kitapları
---------- EZAN SUSMAZ Kitabı içindekiler
---------- "YANDI BU GÖNLÜM"-Hacı Bayram Veli Kitabı içindekiler
---------- TAHİR KUTSİ MAKAL Kitabı İçindekiler
---------- SEĞMEN RUHU Kitabı İçindekiler
---------- TOROSLARIN TÜRKÜSÜ Romanı
---------- Armağan-2(AHMET TUFAN ŞENTÜRK İÇİN NE DEDİLER?)Kitabı içindekiler
---------- Armağan-1(ANILAR KORİDORU İÇİNDE SARIVELİLER)Kitabı
---------- YARALI CEYLAN Şiir Kitabı İçindekiler
---------- PAŞA GÖNLÜM Şiir Kitabı İçindekiler
---------- Kırat Geliyor Kitabı İçindekiler
---------- Her Yönüyle YENİMAHALLE Kitabı
---------- Tarihi ve Folkloruyla Elmadağ Kitabı İçindekiler
---------- Köylerimiz Kitabı İçindekiler
---------- Köyümüz Yeşildere Kitabı İçindekiler
---------- Bayramlar Haftalar Günler Kitabı
---------- Ahmet Tufan Şentürk Kitabı
---------- Halil Soyuer Kitabı
---------- Detanlaşan Köylü İsa Kayacan Kitabı
---------- Abdullah Satoğlu Kitabı
---------- Güzide Taranoğlu Kitabı
---------- Gülendenin Beşiği Kitabı
---------- GÜLLÜK ANTOLOJİ (2006)Kitabı
---------- GÜLLÜK ANTOLOJİ(2007)Kitabı
---------- CEYLAN-Tahliller-MAKALELER-Görüşler
---------- Güllük Dergileri
---------- Kapodokya Güneşleri Kitabı
---------- Bir Yanardağ Fışkırması Kitabı
---- (P-R)
------ Rahime KAYA
------ Rahime KAYA
------ Refika DOĞAN
------ Refika DOĞAN
------ Ramazan EFE
------ Ramazan EFE
------ Rengin ALACAATLI
---- (S-Ş)
------ Sabiha SERİN
------ Sabiha SERİN
------ Serap HOCA(Serap ÖZALTUN)
------ Serap HOCA(Serap DEMİRTÜRK)
------ Süleyman KARACABEY
------ Süleyman KARACABEY
------ Serdar AKKOÇ
------ Serdar AKKOÇ
------ Sevgili ÖZBEK
------ Sevgili ÖZBEK
------ Şemsettin DERVİŞOĞLU
------ Şemsettin DERVİŞOĞLU
------ Şükran GÜNAY
------ Şükran GÜNAY
---- (T-U-Ü-V)
------ Turan UFUKTAN
------ Ümran TOKMAK
------ Ümran TOKMAK
---- (Y-Z)
------ Yusuf BOZAN
------ Yüksel ERENTÜRK
------ Yusuf BOZAN
------ Yüksel ERENTÜRK
------ Yusuf Ziya KARAHASANOĞLU
------ Zübeyde GÖKBULUT
------ Zübeyde GÖKBULUT
------ Yıldız TOKSÖZ
------ Yıldız TOKSÖZ
GÜLCE'YE DAİR
-- GÖRÜŞLER
---- Gülce Nedir?
---- Gülce ve Ozanlık
---- Gülce Manifestosu
---- 5 Hececiler ve Gülce
---- Garip Akımı ve Gülce
---- Fecr-i Ati ve Gülce
---- Hisarcılar ve Gülce
---- Neyzen Tevfik, Aşk
---- Mazmunlar
---- Gülce Ne Değildir?
---- Hece Vezni ve Gülce
---- Serbest Şiir ve Gülce
---- Aruz Vezni ve Gülce
---- Gülce ve Zolal
---- Gülce Tarihinden
---- GÜLCE-(Atölye)-Video Dersler
------ Gülce Etkinlikleri
------ Kurucular Beyanı
------ Gülce 2009
------ Doğru Yaz/Konuş
------ Gülce-2010 Projeleri
------ Gülce-2011 Projeleri
------ Üstad Necip Fazıl'dan
------ Gülce-Aruza Dair
------ Öneriler-Çalışmalar
------ GÜLLÜK DERGİSİ
------ Gülce'ye Öneriler
------ Röportajlar
------ Negatif Bakışlara
------ Aleyhimizdekiler
------ M.E.B' na
---- Gülce'de Mesajlar-Projeler
------ Gülce-Güldeste(1)
------ Destanlarımız
------ Dede Korkut
------ Öncü Kadınlarımız
------ Peygamberlerimiz
------ Nutuk(Gülce)
------ Nutuk(Z.Korkmaz)
------ Kutlu Hanımlar
------ Ozanlarımız
------ NasrettinHoca
------ Yedi Askı
GÜLCE TÜRK ŞİİR AKADEMİSİ
-- Şiir Akademisi
---- Şiir Akademisi
------ HALK EDEBİYATI
-------- DİVAN EDEBİYATI
-------- BATI EDEBİYATI
-------- YENİ TÜRK EDEBİYATI
---- Hece Vezni' ne Dair
---- Şiir Tahlilleri
---- Aruz Vezni' ne Dair
---- Hiciv Tarihinden
---- Ustalardan Şiirler
---- Ustalardan Makale
---- Aramızdan Ayrılanlar
------ Ustalardan Şiirler
-------- A. Tufan ŞENTÜRK
-------- DİLAVER CEBECİ ANISINA
---- Şiir Üstüne (Serbest)
---- Atışma Sayfamız
---- Denemeler-Makaleler
---- Şiirde Dönüşüm
---- Şiir ve Anlatım
-- Türk Edebiyatı Şiir Türleri
---- Şiir Türleri
---- İslâmiyet Öncesi
---- Servet-i Fünun
---- Garip Şiirler
---- Akımlar
---- Edebî Sanatlar
---- Söz Sanatları
---- Şair Padişahlar
---- Şiir Tarihimizden
---- Yıllara Göre Edebiyat
---- Mehmet Nacar
DÜNYA EDEBİYATI
-- Dünyadan Şiir Türleri
---- Burns Stanza
---- Choka
---- Go Vat
---- Catena Rondo
---- Onegin Stanza
---- Canzonetta
---- Bauk Than
---- Rhupunt-Galce
---- Septilla
---- Viator
---- Luc Bat
---- Tritena
---- Pantoum
---- Shakespeare Sonnet
---- Diamonte
---- Villanelle
---- Hutain
---- Hex Sonnata
---- Hexaduad
---- Haynaku
---- Harrisham Rhyme
---- Guzzande
---- Gratitude
---- Glosa
---- Garland Cinquain
---- Fornlorn Suicide
---- DÜNYA EDEBİYATI
---- Dünyadan Destanlar
---- Dünyadan Şiirler
KAYNAKÇA
-- Konularına Göre Şiirleriniz
---- Aşk Şiirleriniz
---- Atatürk Şiirleriniz
------ 23 Nisan Şiirleri
------ Atatürk'e Dair
---- Kahramanlık Şiirleriniz
---- Doğa Şiirleriniz
------ 2009 Yılı Sayılarımıza
---- Taşlama Şiirleriniz
---- Gurbet Şiirleriniz
---- Tasavvuf Şiirleriniz
---- Barış Şiirleriniz
---- Şehir Şiirleriniz
---- Anne Şiirleriniz
------ Babanıza Şiirler
---- Doğum Günü Şiirleriniz
---- Deprem Konulu Şiirler
---- Diğer Şiirleriniz
---- Köşe Yazarlarımız/Makaleler
------ Mustafa CEYLAN
------ Refika DOĞAN
------ Osman ÖCAL
------ Ahmet ÖZDEMİR
------ A. S. ATASAYAR
------ Prof.Dr.İsa KAYACAN
-------- Prof. Dr. İSA KAYACAN
------ Rahime KAYA
------ Harun YİĞİT
------ İlqar MÜEZZİNZADE
------ Sündüz BİGA
------ Nazmi Öner(Şiirler)
------ Nazmi ÖNER(Nesirler)
------ Coşkun KARABULUT
------ Prof.Dr.İsmail YAKIT
------ Prof.Dr.Asım YAPICI
------ Sabit İNCE
------ Muhsin DURUCAN
------ Abdulkadir GÜLER
------ Ünal Şöhret DİRLİK
------ Metanet YAZICI
------ A.Aşkım KARAGÖZ
------ Gazanfer ERYÜKSEL
------ Mehmet GÖZÜKARA
------ Necdet BULUZ
------ Yusuf Özcan
------ Afife Demirtaş
---- Mustafa Ceylan
---- Bizden
-- Video Yağmuru
---- Ozanlar-Şairler
---- Bizden Videolar
---- Rasim Köroğlu
-- Genel
---- SERBEST KÜRSÜ
---- Duyurular
---- Röportajlar
---- Günün Şiiri
---- Günün Nesiri
Edebiyat Biz Platformumuzda
-- Gülce Tv
-- Türk Argo Sözlüğü
-- Edebî Konular Forumu
Konuyu görüntüleyenler:
1 Misafir
Mustafa Ceylan |
Dost Sitelerimiz:
Türkçe Çeviri:
MyBB
Türkiye
Üretici:
MyBB
, © 2002-2025
MyBB Group
-Theme © 2014 iAndrew
Sitemizde yer alan eserlerin telif hakları şair-yazarların kendilerine veya yetki verdikleri kişilere aittir. Sitemiz kâr amacı gütmemektedir ve sitemizde yer alan tüm materyaller yalnızca bilgilendirme ve eğitim amacıyla sunulmaktadır. Kaynak gösterilmek suretiyle alıntı yapılabilir.(Haberleşme : ceylanmustafa_07@hotmail.com)
Doğrusal Görünüm
Konu Görünümü
Yazdırılabilir Sürüm
Konuya Abone Ol
Konuya Anket ekle
Konuyu Arkadaşına Gönder