FRANSIZ - CHANSON DE ROLAND Destanı



Fransız destanı. 1100-1125 arasında Fransız papazı Turoldus tarafından yazıldığı sanılmaktadır. Orta Çağ Fransası’nda bu türün en eski örneği olarak bilinen Chanson de Roland, tarihçi Eginhard’ın anlattığı tarihsel olaydan kaynaklanmaktadır.

778′de, Charlemagne ordusunun Bretagne Kontu Roland’ın komutasındaki artçı kuvvetleri, Baskların hücumuna uğrarlar. Kayınpederi Ganelon’un ihaneti sonucunda tuzağa düşürülen ve ağır yaralanan Roland, fildişi borusunu çalar ve Charlemagne’ı yardıma çağırır. Charlemagne yardıma gelir, düşmanı yener.

Yapıtta, dört ana tema “ihanet, savaş, düşman Paganların ve hainin cezalandırılması” dinî, vatansever duygular katılarak geliştirilmiştir.

Destanda, Charlemagne’ın yeğeni Roland kahramanlığın, yakın arkadaşı Olivier ise bilgeliğin simgesidir.

Yarım uyaklı 4002 dizeden oluşan Chanson de Roland, ilk kez 1837′de Francisque Cichel tarafından yayımlanmıştır.

Tüm Orta Çağ Avrupa edebiyatını etkileyen destan, eski İspanyol destanı “Ronces Valles”, 13.-14. yüzyıl Fransız serüven ve kahramanlık romanları, İtalyan Rönesansı’nda Boiardo’nun “Orlando İnnamorato” ve Ariosto’nun “Orlando Furioso” gibi destanlarına kaynaklık etmiştir.

*
Roland, charlemagne dönemi şövalyesidir, Emevilere karşı verilen savaşlarda önemli bir askeri liderdir. Kendisine kral tarafından hediye edilen bir borusu vardır, kralına hediyeyi kabul ederken "bu boruyu sadece çok, ama çok kötü bir zamanda çalacağım, o zaman yardımınıza ihtiyacım var demektir." der.

Yine Emevilere karşı yapılan bir savaşta askeri olivier ile birlikte köşeye sıkıştırılırlar, charlemagne onların durumundan habersiz olduğu için yardımcı birlik göndermez. Roland da durumu kurtarabileceğine inanarak boruyu ısrarla çalmaz. En sonunda oliver'ın ısrarına dayanamayıp boruyu üfler ve var gücüyle emevilerin üzerine atılır. Charlemagne döndüğünde ise Olivier ve Roland'ın parçalanmış cesetlerini bulur sadece.

Not:
Kralı tarafından verilen borusunu ölmeden hemen önce öttürüp son gücüyle deli gibi savaşa girişmesi, Boromir'i fena halde anımsatır, bu yüzden Tolkien'in bu noktada efsaneden etkilendiği söylenir.

*