GİR KAPIDAN İÇERİYE : İşte ÂŞIK EDEBİYATIMIZ !


Mustafa CEYLAN
**********************

Türk Halk Şiirinde temel dörtlüktür. Kimi araştırmacılar beyit, üçlük; hattâ tek bir mısradır derken; bize göre temel, çoğu kişinin kıt'a dediği 4 mısradan oluşan yapı tarzıdır. Günümüz hece şairlerinin (âşıkların) en çok "koşma" türünde-dörtlüklerden oluşan şiirler kaleme aldıklarını biliyoruz.

Yüzyılları aşıp gelen "âşık edebiyatımız"ın takipçisi olduğunu söyleyip de, bizim GÜLCE EDEBİYAT adı altında sunduğumuz yeniliklere "burun kıvıran-en azından görmezlikten gelenlere", asırları aşa aşa gelen "aşık edebiyatımız"ın kapılarını ardına kadar açıyor ve onlara "kendilerini -kafiyelerini-uyaklarını-ayaklarını-rediflerini-giderek söylem ve mesajlarını hattâ konularını tekrar ederek" sığlıktan kurtulmalarını ve yeni şiirin rüzgârına kalemlerini bırakmaları tavsiye ediyorum.

Günümüz hececilerine:
"Gir kapıdan içeri. İşte Aşık Edebiyatımız" diyoruz.
Evet;
"Karakoç'un -mihriban-şiirinin taklidçilerine-seslenerek, "Orhun Yazıtları"ndan bile çok çok öncelere uzanan, Türk Şiiri'nin köklerine kendileri bakmıyorlarsa, buyursunlar bizim gibi araştırmacıların makalelerine göz atsınlar diyorum.

Biliyoruz ki, Divan Şiirinde şiirlerin çerçevesi çizilmiş, yapıları tarif edilmiş, şiirler muhtevası itibariyle bile belirli esaslara bağlanmış, adlandırılmıştır.
Aşık Edebiyatımızda ise, henüz adı konmamış biçim ve türler de bulunmaktadır. Hele ki, eski şiirimizin rüzgârından etkilenmiş, herhangi bir saz-bağlama-enstrüman çalmayan-hececi "kalem şuarası"nın bir çoğu kendilerince şekiller, tarzlar denemekteler. Bunların, maalesef belirli bir sistematiği ve temeli yoktur. Hece şiirimizin üstüne çekilmiş olan koruma duvarının şiire değen yüzünde kara bulutların dolaşması hep bundan işte. Kuralı savunurken kuralsızlığa düşmekten.

"Koşma" mızın yapısını 6+5, 7+7 lik şiirlerimizde uyak mısraını (iç kafiye ile) kullanmakta oldukça başarılı olduk. Bu hususta çok başarılı şiirler kaleme alan şairlerimiz de belirli konularda kendilerini tanıtarak, iz de bıraktılar diyebilirim. (abab-cccb-dddb-eeeb)kafiyelenişinde günümüz meselelerine(kentleşme-çevre-sanayileşme-göç-ulaşım-elektronik-internet-aile yapısı-vatan-şehid ve en başta da aşk) konularını nakış nakış işledik. Sonunda öyle bir noktaya geldik ki, her ne kadar dil tarlasında ekilip biçilecek - keşfedilecek daha nice bereketli alanlar varsa da-bu hususta şiirsever toplum neredeyse "doyuma ulaşma noktasına" geldi.

Aşık Edebeiyatımızın "Yedekli koşma" sına, esasında "yedekli şiirleri" ne dikkatleri çekmek istiyorum.

Çoğu kişinin "ziyade" veya "artık" diye isim koyduğu "yedekli şiirlerin" çoğunluğu da aslında "koşma" tipi şiirlerdir.
Eski ve köklü geleneğimizin iklimi ile, ikliminin bolluk sunan rüzgârı ile günümüz hece şairlerini serinletmek ve rahatlatmak; yeni ufuklar açmak arzusunda olduğumuzdan, "Gülce Edebiyat"ın çoğunluğu "hece" temelli 19 adet önerisiyle beraber, bu "yedekli şiir"i, "yedekli koşma" yı da dağarcığımıza eklemek, ekli ise tazelemek-güncellemek-ve şairlerimizin gündemine sunmak istiyoruz.

Yedekli şiir, şiirin asıl unsuru olan kıt'a, dörtlük gibi bentlere ek-ziyade mısralar getirilerek oluşturulur.
Âşık edebiyatımızın mâzisinde, âşıklarımız sadece 4'lüklerden oluşan şiirleri yeterli görmemişler;
beyit, üçlük ya da dörtlüğün bünyesine bir veya bir kaç mısra daha eklemişlerdir.

Edebiyat araştırmacılarımızdan Dr. Doğan Kaya bu konuda :
"Hattâ dörtlüğün haricinde mısra sayısı dörtlükten daha fazla bende sahip şiirlere de yedek mısralar getirmişlerdir. Ancak elimizde pek çok örnek bulunmasına karşılık bu tarz şiirlerin tam anlamıyla bir isimleri yoktur. Bir başka deyişle, âşık şiirinde, divan şiirindeki "adlandırma" paralelinde bir sağlamlığı göremiyoruz. Dolayısıyla çalışmamızda, bu şiirlere yeni adlar verme problemi ile karşı karşıya kaldık. Gerçi bazı şekiller için, sözgelişi yedekli koşma, müstezat divan, zincirli cigalı muhammesler gibi şiir şekilleri için bir problem yoktur. Ancak oldukça çeşitlilik gösteren bu şiirlerin her birine yeni isimler vermek durumundayız. Genel olarak bu şiirlerin hepsine mısralarının sayısı 1-6 arasında değişen yedek bir başka deyişle ziyade mısralar getirildiğinden bu şiirleri yedekli şiirler ana başlığı altında toplamamız gerekir." demektedir.

Yapı ve teknik yönden farklı özellikler gösteren bu şiirleri şöyle tasnif edebilirizDr. Doğan Kaya tasnifi)

I. Yedekli (2)İKİLİ
A. Bağlantıları beyit aralarına getirilen yedekli ikililer
........1. Beyit aralarına birer mısra eklenen yedekli ikililer( kafiye düzeni; aa-aa, bb-aa,cc-aa,dd-aa...)
.........2. Beyit aralarına iki mısra eklenen yedekli ikililer (kafiye düzeni; a-aa a-aa, b-bb a-aa, c-cc a-aa... )
B. Bağlantıları (ziyade mısraları) beyit sonlarına getirilen yedekli ikililer

II. Yedekli (3)ÜÇLÜ
A. Bağlantı mısraları ikilik olan şiirler
B. Bağlantı mısraları üçlük olan şiirler
C. Bağlantı mısraları dörtlük olan şiirler
...........1. Bağlantı sözleri bent arasında olan şiirler
...........2. Bağlantı sözleri bentlerin sonunda olan şiirler
D. Her mısradan sonra bağlantı eklenen şiirler
E. Bağlantıları altı mısra olan parçalar

III. Yedekli (4)DÖRTLÜ
A. 7 heceli şiirler
B. 8 heceli şiirler
...........1. Bağlantısı tek mısra olan şiirler
...........2. Bağlantısı iki mısra olan şiirler
C. 11 heceli şiirler / Yedekli Koşmalar
...........1. Tek mısra bağlantılı yedekli koşma
...........2. İki mısra bağlantılı yedekli koşma
...........3. Dört mısra bağlantılı yedekli koşma / Dört mısra bağlantılı müstezat koşma
D. Yedekli Divan / Müstezat Divan
E. Bentlerin ve bağlantıların hece sayıları farklı olan şiirler

IV. Yedekli(5) BEŞLİ
A. Tek mısra bağlantılı şiirler
B. İki mısra bağlantılı şiirler
C. Üç mısra bağlantılı şiirler
D. Dört mısra bağlantılı şiirler
E. Zincirli Cigalı Muhammesler

V. Yedekli (6) ALTILI / Yedekli Müseddes

VI. Yedekli(8) SEKİZLİ

--------------DEVAMI VAR----------------------

derin bir konuya dalmışsınız ütad hayırlısı bakalım. bu konuda yazılmış şiirerimiz olmalı.