Gölge Oyunu-(Varan 2)- 11 Milyon 111 bin 111

Mustafa Ceylan


Gölge Oyunu



“Varan-2”

11 Milyon 111 bin 111





Evet, sahne-i siyaset’te sergilenen oyunlar baştan sona gölgeler oyunudur.



Asıl kahraman arkada, sütre gerisinde saklı duruyor. Sergilenen bu oyun, o kahramanın değişik versiyonlar ve değişik cenahlardan yansıyan gölgelerinin oyunudur.

Bizim Karagöz-Hacivat oyununun aynısı.

Nasıl mı?

Anlatayım misalen :

Osmanlı’nın son dönemleridir. Bizim Karagözle Hacivat’a yasaklar, sansürler getirilen bir dönem. Günlerden bir gün, bir Karagöz sanatçısı gösteri yaparken (“Aya bak yıldıza bak, şu karşıki kıza bak”türküsünü söylemesi gerekiyor. Tam söyleyeceği sırada Padişah Abdülhamit’in kendilerini gözetlediğini fark eder ve türküyü (“Aya bak, havaya bak; şu karşıki tavaya bak” şeklinde değiştirerek söyler. Çünkü yıldız kelimesinin kullanılmasını Padişah yasaklamıştır.



En güzel gölge oyunumuz Karagöz ya, geliniz hep birlikte karagöz’de bulunan tiplemelere bir bakalım. O dönemin İstanbul’undan portreler bunlar. Bu portreler oyunda sade-yalın kimlikleriyle rol almışlardır. Ahlaki ve milli yönleriyle alay edilmemiştir.



Çelebi : Okumuş, aydın, varlıklı kesimin temsilcisi.

Rum: Daha çok doktor olur. Çünkü Osmanlı’da eğitim yönüyle Rumlar daha iyi durumdalar.

Acem : Parası çok olan, bol bol bahşiş veren ve kadınlarla eğlenmeyi seven bir tip.

Yahudi : Genellikle tüccar olur ve hileli yollarla aldatmaya çalışır; ama karşıdaki Karagöz ise durumu düzeltir.

Karadenizli : Hep heyecanlı, çabuk konuşan, çabuk kanan bir tiptir.

Kastamonulu Baba Himmet : Omzunda sürekli baltası olan, odun kıran bir tip.

Tuzsuz Deli Bekir : Asan, kesen, zorla iş yaptırmaya çalışan bir tip.

Tiryaki : Esrar ve tütüne düşkün olan, konuşurken sürekli uyuyup kalan bir tip.

Karagöz : Eğitimi olmayan işsiz bir insan.

Hacivat : Daha çok düzene uymuş, biraz eğitimi olan ama kurnaz ve üçkâğıtçı bir adam.



Hacivat Karagöz’e iş bulur ama onu sömürür de bir yandan.

Oyunlarda yolsuzluklar, hırsızlıklar, ahlak dışı davranışlar perdeye getirilerek eleştirilir. Değişik kesimlerden seçilen tiplerin olumsuz davranışları komik öğelerle perdede eleştirilir. Bütün bunlar bir yerde Karagöz’deki siyasi eleştirilerdir. Eleştiriler genellikle söz oyunlarıyla yapılır.



Eğri oturup doğru konuşalım, Karagözdeki bu tiplemeler şu anda, siyaset sahnemizde, gerekli-gereksiz konularla gündemimizi işgal edenlerle aynı değil mi? Şimdi canım memleketimizde ki siyaset de söz oyunlarıyla yapılmıyor mu?



Evliya Çelebi’nin Seyahatname’sinde Karagöz’ün Edirne dolaylarından Kırk Kilise yakınlarında Sofyozlu, çingene kökenli olduğu ve Bizans tekfurunun habercisi olarak çalıştığı, Hacivat’ın da Mekke’yle Bursa arasında ticaret yaptığı, bunların karşılaştığı ve karşılaşmaları sırasında konuşmalarından dolayı da Karagöz’ün ortaya çıktığı söyleniyor.



Karagöz ve Hacivat’ın yaşamış kişiler olduğuna dair bir de Bursa veya Sivrihisar efsanesi var. Bu efsanesinin de 7–8 tane varyantı var. Hepsinde ortak nokta bunların bir yerde çalışırken padişahın veya o dönemki yöneticinin onları öldürttüğü şeklinde.



Derler ki: Bursa’da Ulu Cami’nin yapılışı sırasında Karagöz ve Hacivat o camide çalışıyorlar. Çalışmaları sırasında da birbirleriyle karşılıklı konuşmaları ve birbirlerine şakalar yapmaları sonucu işçiler işlerini bırakıp sürekli bunları izliyor. Tabii iş ilerlemiyor. Sultan Orhan inşaat bitmedi diye kızıyor ve nedenini araştırıyor. Karagöz ve Hacivat adlı iki işçinin sürekli konuştuğu ve bundan dolayı inşaatın bitmediği söyleniyor. Bunun üzerine güya padişah ikisini astırıyor. Fakat sonra üzülüyor; Şeyh Küşteri diye birisi, ki bugün Karagözcülerin piri olarak anılır, onların şekillerini keserek beyaz bir perdede arkadan ışık vererek oynatır.



Karagöz’ün sakalını moda yapanlar var, görüyoruz sağda solda. Karagözle Hacivat'ın giydikleri kıyafetler simge sayılır mı acaba? Sayılırsa, günün birinde ya “moda” olursa?



Türk siyasetinin mizaha yansımasıdır Karagöz-Hacivat.

Nasrettin Hocamız da öyle…



**

Siyaset sahnemizde bugün oynanan oyuna bakalım.

Halkın kayıp giden yıldıza değil tavaya bakması istenmekte olduğuna göre, hangi yıldızlar nerelere kaydırılmaktadır?



**



Bu incir çekirdeğini doldurmayan, senelerden beri tartışa tartışa kangren hale getirdiğimiz konuyu(türban) ısıtıp piyasaya sürerken, olumlu işler de yapılıyordu. Örneğin Antalya’ da yaklaşık 200 milyon Avro maliyetli spor tesislerinin protokolu imzalanıyordu. Projede, 30 bin kişilik bir stat, 10 bin kişilik bir spor salonu ve olimpik yüzme havuzu var. Yüklenici firma, tesislerin yanı sıra araziye ticaret merkezi de yapıp işletecek ve inşaat maliyetini üstlenmenin yanı sıra Belediyemize 11 milyon 111 bin 111 Ytl’ de ödeyecek.



Bu 11 milyon 111 bin 111 rakamı çok dikkat çekici. Belli ki milim milim hesap yapılmış.( Bu projeye karşı olduğumuz anlamı çıkarılmasın, biz zamanlamasına ve rakama işaret etmeye çalışıyoruz.) Dünya kenti Antalya'mıza hayırlı olsun diyoruz. Ama sormadan da edemiyoruz. Bu milimetrik hesap, sadece bir sembol, öyle değilmi?

Bir simge olmasın?



**

Dün, anayasa kitabı fırlatıldığında her şey allak bullak oluyordu. O arada birkaç banka daha hortumlanıyordu.

Bugün sahnede ustalaşmış kahramanlar var.

Sahnedekiler oyunu kurallı kuralsız oynamaya devam ediyorlar, ancak seyirciyi düşünen yok. Seyircinin iç dünyası ne durumda? Kaygısı ne, neyi umuyor, neyi buluyor, soran yok.



**

Gölge ağlar mı? Gölgenin yüreği var mıdır? Gölge acıkır mı?

Gölgenin olabilmesi hangi şartlara bağlıdır? Ortalık flu-az karanlıksa, ışık uzaklara kovulmuşsa gölgeler uzamaz mı?

Tutun ışığı bakın bakalım ortalıkta gölge kalacak mı?



**

Bence siyaset, amaç değil araçtır. Millet ve memleket hizmetinde bir araç. Bunun böyle olması gerekir. Ancak gölge oyunundakiler bunu araç olarak kullanmak yerine, bir intikam silahı, ihtiras ve kin bombası olarak kullanmaktadırlar. Karagöz ve Hacivatımızı dahi şaşırtmışlardır.



Düşünen, proje üreten, çağdaş olan, ay-aydınlık bir zaman değil; kavga eden, birbirine kara çalan, tehdit beyanatları veren ve üretilen negatif enerjiyi halkın üstüne ölü toprağı benzeri serpen bir sistem işte… Ne diyorsunuz bunun adına? “Vahşi Kapitalizm” mi?





----DEVAM EDECEK----