Hacı Ferhat Mirza ve kelamlar

12 Kasım 2014 Çarşamba 00:15:42



Ahmet ÖZDEMİR
********************


Kardeş Azerbaycan'ın tanınmış düşünürlerinden şair Hacı Ferhat Mirza'nın Türkiye'de de geçtiğimiz yıllarda yayınlanan Kelamlar adlı kitabından alıntıları, "Hacı Ferhat Mirza Kelamlarından Seçmeler" adı altında yayınlandı. İbrahim İmer'in hazırladığı kitap, Dünya Söz Akademisi Yayınları"nın ilk kitabı olarak çıktı.

Hacı Ferhat Mirza, 11 Şubat 1950'de Bakü'de doğdu. Azerbiznes Hayriyye Üretim ve Ticaret Şirketi'nin başkanlığını yapan bu mütefekkir, İnşaat Mühendisi olarak devletin çeşitli kademesinde de görev aldı.

Hayırseverliği ve ilme, eğitime verdiği hizmetleriyle bilinen Hacı Ferhat Mirza, pek çok ödül kazanmış, Azerbaycan Milli İlimler Akademisi Felsefe ve Hukuk Enstitüsü tarafından fahri doktorluk payesi ile onurlandırılmıştı. 

Beş yıl önce İstanbul'a gelen Hacı Ferhat Mirza, Kelamlar'ın tanıtım toplantılarına katılmıştı. Türkiye Gazeteciler Cemiyeti'nin lokalinde yapılan bu toplantıda, gelenlere teşekkür eden Hacı Ferhat Mirza, duygulu dakikalar yaşamıştı. Kürsünün arkasında bulunan Azerbaycan bayrağını göstermiş; yeşil renkli bölümün toprağı, mavi renkli bölümün gökleri ortasının ise Türk bayrağını sembolize ettiğini belirtmişti. "Bu bayrak Azerbaycan'ın çırpınan ve ayrılmaz yüreğidir" demişti. Mütefekkir Hacı Ferhat Mirza, manzum kelamlarından örnekler sunmuştu. Toplantı sonunda Hacı Ferhat Mirza'ya merkezi Ankara'da bulunan Avrasya Kurumu "Avrasya Kültür ve Sanatına Hizmet Ödülü" beratı ve plaketi verilmişti.

Hacı Ferhat Mirza Kelâmlarından Seçmeler kitabı dört bölümden oluşuyor. Prof. Dr. Hayrettin İvgin'in sunuş, bu kitabı hazırlayan İbrahim İmer'in sunuş yazılarından sonra  birinci bölümde; Kelamlar hakkında çeşitli görüşlere yer verilmiş. İsmet Bora Binatlı, Çelebi Öztürk, Osman Baş ve Ayşe Akay'ın Hacı Ferhat Mirza ve Kelamlar hakkındaki düşünceleri bu bölümün içeriğinde bulunuyor.

Hacı Ferhat Mirza'nın Kelamlar kitabına ilişkin yapılmış tanıtımlardan bazıları "İkinci Bölüm"de yer alıyor. Abdullah Çağrı Elgün, bir süre önce rahmetli olan İsa Kayacan, Ahmet Özdemir gibi imzalara rastlıyoruz. Manzum "Siyasatnama"nın da dahil olduğu Hacı Ferhat Mirza'nın Kelamlarından yapılan seçki konularına göre tasnif edilerek kitabın üçüncü bölümüne alınmış.

Kelamlar'a ilişkin Mualla Tetik'in yazdığı gibi, büyük milletlerin tarihine baktığımızda onların başarısının sadece askeri ve siyasi zaferlerden olmadığını görürüz. Onlara bu zaferleri kazandıran manevi güçler de vardır. İnsanoğlunun başarısı inançlarıyla ölçülür. Kimi sözler vardır ki, güzel ağızlardan dökülen birer incidir. Toplar takarsınız boynunuza, rehber olur yolunuza. Hacı Ferhat Mirza'nın "Kelamlar"ı da birer inci. Bir kaçı şöle:

"Yükselmek Allah karşısında küçülmekler başlar"

"Hakk'ı gören doruklarda düşe kalka yürümez"

"Müminin sözü onun kalbinin meyvesidir."

"Kazandığın sevaplar ahiret için harçlıktır."

"Verirken korkma, alırken şükret"

"Bahçıvanın dikkat etmediği bahçe kesinlikle çiçek açmaz."

"Geçmiş geleceğe nasihattır"

"Saygı kelimelerle, alışveriş parayla ölçülür."

"Sabrın sınırı zorlandığında öfke oluşur."

Hacı Ferhat Mirza Kelamlarından Seçmeler'in son bölümünde biyografiler var. İlk biyografı Prof. Dr. Elçin İsgenderzade tarafından kaleme alınmış. İkincisini kitabın redaktörü Erhan İvgin Türkiye Türkçesi ile yazmış.

Hacı Ferhat Mirza'nın manzum kelamlarından da bir bölümü aktarmak istiyorum:

"Allah'ın sözünü ederim beyan

Ey insan, telemse, bir anlık dayan!

Olubdur ezelden beşere dayag

Öğüt penceresi, hikmet gapısı

..........

Dövlet ailedir, din ise iman

Yeter mi nicata, imansız cahan?

Deniz dalgasıyla taprag dagıyla,

İnsan Allah'ıyla gorkhudar seni..."

 

Bu manzum kelamı Türkiye Türkçesi ile şöyle ifade edebiliriz:

"Allah'ın sözünü ederim beyan,

Ey insan, n'olur duruver bir an!

Olmuştur ta baştan insana güven,

Öğüt penceresi, hikmet kapısı.

........

Devlet ailedir, dinse iman,

Bulur mu kurtuluşu imansız cihan!

Deniz dalgasıyla, toprak dağıyla,

İnsan Allah'ıyla korkutur seni."