Karacaoğlan'da estetik
27 Ekim 2014 Pazartesi 07:08:08

Ahmet ÖZDEMİR
**************

Karacaoğlan'ın şiiri bir resimdir. O resmin içinde hep güzeller vardır. Bu güzeller Türkmen anaları, bacıları, yavuklularıdır. Bu güzeller bütünüyle doğanın kendisidir. Yurt manzaraları, insan manzaraları, Karacaoğlan şiirinin, duygu, anlam ve âhenk uyumu gibi, yerli yerindedir. Ne bir fazla, ne bir noksan.

Karacaoğlan resim çizmeye güzelin başından başlıyor: Baş güzelliğini biçimlendirirken, saçın görünüşünü, rengini, taranışını tespit etmeyi ihmal etmiyor. Saçlar tel tel taranıp ince bele dökülmelidir. Zülüfler bir yana, kâküller kıvrım kıvrım gönüllere çengel atmalıdır. Ay parçası kar gibi bir yüz, örgü örgü siyah saçlar ve siyah siyah kâküller görüntüye düşmelidir.

Taramış zülfünü açmış aynını,

İçmiş kametini bükmüş boynunu.

Ayva turunç mekan tutmuş koynunu,

Kokar güller gibi teri mi bilmem.

diyor. Ak yüzün üstüne serpilen zülüflerden söz ediyor ve tablosuna onları yerleştiriyor:

Sabahtan uğradım ben bir güzele

Alâ gözlerine sürmeler çekmiş

Taramış zülfünü dökmüş bir yana

Salıvermiş ince belin üstüne



diyor. Gözünün önünde yüz şekillenmeye başlıyor:

Ak imiş gerdanın beyazdır kardan

Alnın gevherdenmiş cemâlin nurdan

Dişin sedeftenmiş dudağın dürden

Lebin kaymak çalar balın üstüne

Güzelin süsleri ve takıları da Karacaoğlan'ın çizdiği tablolar içinde yerini alır. Karacaoğlan, güzeli küpesiz düşünemiyor:

Bir çift güzel gördüm yolda yolakta

Altın küpe şan veriyor kulakta"

diyerek küpenin vazgeçilmezliğini belirtiyor.

Karacaoğlan'nın tablolarına giren güzellerin gözleri can alıcıdır. O gözler ki, rengi aladır; o gözler ki âhû bakar; o gözler ki sürmelidir; o gözler ki üzerindeki kaşlar kara ve hilâl nakışlıdır. Güzel güler, gülünce dişleri görülür. O dişler ki inci gibidir. Dört yüz yıl önce, kaç göç yoktur. Güzelin gerdanı görünür. Gerdanda dizi dizi benler dökülür. Karacaoğlan'ın gözü destanını yazdığı yemeklerde ve onları saymaktadır, ama aklı güzeldedir:

Bir güzel isterim âhû bakışlı

Gerdanı bir karış benli, nakışlı

İnci dişli olsun, hem kara kaşlı

Boynuna sarılıp yatmak isterim

Tablomuzda güzelin başı, yüzü, gerdanı tamam olmuştur. Sırtına bir şeyler giydirmek gerekir: Güzelin entarisini, entârisinin düğmelerini, kadife şalvarını, mavi donunu, telli yemenisini, gümüş kemerini, saçaklı kuşağını tablosuna yerleştirir. Ayağa goncunu kısarak sarı edik giydirir.

Karacaoğlan'nın tabloları rengârenktir. Güzel, yeşilli allı atlas elbiseler, mavi mintanlar giyer. Sarı altın kemerli, altın küpeli, başı ibrişim bürümceklidir. Boyları, servi dalına, gül fidanına benzeyen, başlarına güller, nergisler takınan, ellerinde gül demetleri taşıyan bu elâ gözlü güzeller, kar gibi vücutları ile vahşi ceylânlara benzerler. Dudakları oğul balı ya da Frenk şekeri gibi tatlı, kiraz kırmızısıdır. Bunlar yeter mi? Karacaoğlan daha ayrıntılara girer: Başta üfleşen, uçacak gibi ince, beyaz, yeşil, al bir bürümcek. Omuzlardan bele dökülen, sırma siyah saçlar. Sürmeli siyah kirpikler, elâ gözler. Kaşlar yay gibi, ortası benli. Yanaklar al al, dudak kiraz misali, dişler inci dizisi. Püskürme siyah benler gerdana kadar serpilmiş; kulaklarda küpeler. Alnında, kaküller, yanakta kıvrım kıvrım zülüfler. Bel ince, gümüş kemerli, düğüm düğüm saçakları dökülen şal. Göğüsler gergin düğmeli, mintan mavi yeşil atlas ya da telli kemha. Şalvar ya da don mavili, allı morlu, kollar cıngıl cıngıl bilezikli, ayaklarda koncu kısık sarı çedikler ve daha başkaları.

Her ressama nitelik kazandıran renkler vardır. O renkleri çok kullanmasıyla anılırlar. Ya da renklerin ruh dünyalarındaki gizemleri, etkileri eserlerinde dışa vurur. Karacaoğlan şiir gibi resim, resim gibi şiirlerini Allar, yeşiller, sarılar, maviler, morlar yanında bolca aklar ve karalar, alalar, bozlar ve kırlar bütün bu renklerle boyar.