Kırkambardan Notlar (1)

Gazanfer ERYÜKSEL


Lâedri…

“Zühreden mâha kadar gezdim hep
Görmedim mey gibi meclis-ârâ
Şaşarım meyhanecinin aklına
Sattığımdan da mı kıymetli para”

Edebiyat öğretmeni Süleyman Aycan, 1970 yılında İstanbul’da öğrencilik yıllarında Kadıköy vapurunda eski bir Yenice sigara paketinin arkasında bulur bu şiiri.

22 Ocak 2007’de bir sohbetimizde geceyi şenlendiren bu dörtlüğü okuduğunda sahibini sordum. Yanıt koca bir suskunluk oldu.  

Eskilerin “lâedri” dediği sahibi meçhul bu şiirdeki “ârâ” kelimesinin anlamının “süsleyen” olduğunu söyledikten sonra Ziya Paşa’nın ikinci mısraı adeta bir atasözü hâline gelmiş olan beytini okudu.

“Cihan-ârâ ârâ içredir, ârâyı bilmezler
Ol mâhiler ki derya içredirler deryayı bilmezler”

Bu mısraları günümüz Türkçesiyle şöyle söyleyebiliriz.

“Evrenin süsü süs içindedir süsü bilmezler / O balılar ki denizin içindirler denizi bilmezler”

Bu konuda anlatılan bir kıssa vardır ki pek meşhurdur…
“Balıklar deryada sakin, usûlet ve sükûnetle yüzerken içlerinden birinin sorması ile şaşırıp kalmışlar. “Su nedir?”

Soru oldukça basittir, ama yıllar yılı içinde sürekli yüzüp yüzgeç attıkları suyun hakikatini hiç biri bilemez. Bunun üzere araya, araya balıkların pirini bulur ve ona sorarlar;  “Ey pirim, üstadımız, bu su nedir, nicedir?

Balıkların piri hiç düşünmeden, “Ben sudan başka bir şey görmüyorum ki onu size anlatayım…” diye muammalı, esrarengiz bir cevap vermiş.

Şair de cihan içinde cihan ara, iç-içedir bilinmezler derken âdeta bir kehanette bulunarak ve şu anda pozitif bilimin bahsettiği iç içe evrenlere işaret etmektedir.

Türkler ve Musiki…



Abdülhak Şinasi Hisar, (1883-1963)  “Türkler, önsözünde de son sözünde de Türk musikisi olan bir kitaba benzerler” derken doğuşumuzda kulağımıza okunan ezandan, annelerimizin okuduğu ninnilere, kâinata göçünce verilen salaya hayatımızı tanımlamaktadır.



Aynı bakış açıcı Hüseyin Sadettin Arel’de de (1880-1957) mevcuttur.  “Türk musiki ile doğar, musiki ile yaşar, musiki ile ölür, dersek; tam hakikati ifade etmiş oluruz.”
Ancak bir hicranı da dile getirmeden duramaz. “Türk musikisinin muazzam bir tarihi var, fakat tarihi yoktur.”  (Musiki Mecmuası, Sayı 3, sf. 3)

Divana kaldık

Nasıl da dikendim
Gül aşıladın bana
Bitimsiz gülüşünle…

Nasıl da hasretken ışığa
Güneş oldun geceme
Yıldızlı gözlerinle…

Sevgiyi öğrettin bana
Sırada hasret varmış
Divana kaldık…

2006