Kırkambardan Notlar (2)
Musiki Bir Ummandır…

Gazanfer ERYÜKSEL



1970-1971… İstanbul Belediye Konservatuarı hazırlık sınıfında öğrenciyiz. Usul ve Nazariyat Derslerine merhum İsmail Hakkı Özkan hocamız giriyor.

Bir gün derste İsmail Dede Efendi’nin bir ifadesini paylaştı. (1778-1846) “Musiki bir ummandır, biz kıyısına vasıl olduk”…

Parmak kaldırıp söz istedim… Hoca merakla bakıyor yüzüme…

“Hocam, Dede merhum musikinin kıyısına vasıl olmuşsa biz okulu bitirirken dürbün verecek misiniz?”

Hocanın kızdığını yüz ifadesi ziyadesiyle anlatıyordu. Hayli öfkeli bir sesle, “Bir yanına gelirsem, bacaklarını kırar, seni duvara çivilerim…” der demez sınıfta bir sessizlik oldu… Yutkundu… Ve derse kaldığı yerden devam etti…

Türk Oda Müziği…

Türk musikisinin çalgılarının en önemli özelliği kapalı mekân sazı olmalarıdır. Kanun, ut, tambur, kemençe, ney… Bize Batıdan gelen klarnet bu sazların tek istisnasıdır. Halk müziğimizde de benzer bir yapı vardır. Bağlama ailesi, (Divan, bağlama, cura) kabak kemane, kaval, kemençe vb. Bu çalgıların tek istisnası zurnadır. O da yapısı gereği hep açık hava etkinliklerinin çalgısı olmuştur.

Dünyanın ilk bandosu olan Mehter ise doğası gereği hep açık hava çalgılarından oluşmuştur.
Yapılan icralarda çalgı sayısında artış ancak gazinoların devreye girmesiyle başlamış ve 1950’li yıllardan itibaren de giderek artmıştır. Bu çalgı gruplarına zaman içinde viyolonsel, kontrbas, akordeon, gitar gibi Batı kökenli çalgılar da eklenecektir.

Dr. Alaeddin Yavaşca radyodaki solo icralar hakkında şu yorumu paylaşır. “Türk musikisinin solo yayınları benim için oda müziği karakterindedir ve yoruma açık olan bu icralarda kalabalık saz grubunun bulunması, sonucu olumsuz etkileyeceği için bence hatadır.” (Alaeddin Yavaşça, Hasan Oral Şen, TRT Yayını)
Kitabın önsözünde “Alaeddin Yavaşca Hoca’yı dört yüz elli sayfalık bir kitaba sığdıramayan ben! İki üç paragrafta ne söyleyebilirim ki…” diyen Hasan Oral Şen, “Ama O’nun için söyleyeceklerimde, güfte şairi Selim Aru’nun şu bir iki cümlesi beni hep cezbetmiştir. “ diye sürdürür sözlerini…

“Bazı insan Kız Kulesi gibidir. Tanımak için yanından vapurla şöyle bir geçmek kâfi gelir. Bazı insan da Topkapı Sarayı’na benzer. İçerisine girersiniz, gezersiniz, gezersiniz, nihayet dehlizlerinde (koridor) kaybolursunuz…”

Sonsuz ışık

Saatler çağlar iken
Ömrüm donup kalmıştı
Güneşlerden habersiz
Avundum kuytularda…

Humarıyla uykunun
Sendeledim ömrümce
Ta ki bulana kadar
O sonsuz aydınlığı…

2007