KUTADGU BİLİG ve GÜLCE

Mustafa CEYLAN
**************


İsmail Habib, 1941 yılında İstanbul Güven Basımevi'nde basılıp yayınlanan kitabının Beşinci Kısım "İslâm medeniyetinde yaratıcılık ve Türkün Rolü"nü ele aldığı bölümde(Sayfa: 304) "Kutadgu Bilig" den bahseder ki biz çok kısa olarak, başlıklar halinde özetleyelim :

Kutadgu Bilig;

"73 fasıl ve 6500 beyit,
Yazılış tarihi:1069
Yazarı:Yusuf Has Hacib
Eserin Vezni: Aruz
Eserin kalıbı : Feûlün-feulün-feulün-feul
Eserin Dili: Türkçe
Eserde Arapça: 6500 beyitlik eserde ancak 100 adet Arapça kelime var ki, çoğunluğu konuşulan dilde.
Nazım Şekli :Mesnevi
Ancak, kitabın 173 yerinde aruzla yazılmış Mesnevi türü beyitler arasında mani türü hece ile yazılmış DÖRTLÜKLER bulunmaktadır."

*
Mesnevi;
"Sözlük anlamı "ikişer ikişer, ikili" demektir. Her beytin dizeleri kendi aralarında uyaklı, aruz bahirlerinin kısa kalıplarıyla yazılan uzun bir nazım biçimine denir. Bu yolda yazılmış yapıtlara da mesnevi adı verilir. Özel olarak, Mevlâna Celalettin Rumî'nin 25.700 beyit olan ve 6 cilt tutan ünlü tasavvufî yapıtı da bu adla anılır.

Mesnevi, nazım biçimi olarak İran edebiyatının malıdır. Arap ve Türk edebiyatına İranlılardan geçmiştir. Araplar mesneviye, iki dize birbiriyle uyaklı olarak birleştiği için müzdevice adını verirler.

Divan şiirinde anlam ve kavramlar bir beyitte tamamlandığı için, şair her beyitte iki uyak bulmak zorunda olduğundan, mesnevi, en kolay nazım biçimi sayılır. Bu nedenle kısa konularda nazım biçimi olarak fazla ilgi gösterilmemiştir. "(Cem Dilçin, Türk Şiir Bilgisi, Ankara, 2004, Shf: 167)

*
Şimdi evet şimdi bu kısa özet, aydınlatıcı bilgiden sonra, Gülce ve Gülce Edebiyat Akımı' nın önerdiği "VEZİNLER ARASI BARIŞ projesi" ile GÜLİSTAN adını verdiği ARUZ HECE BİRLİKTELİĞİ konusuna gelmeliyiz.

Nasıl ki, BULUŞMA adını verdiğimiz şiir türünde, bir şiir bünyesinde HECE ve SERBEST'i buluşturdu isek, GÜLİSTAN adını verdiğimiz şiir türünde de ARUZ ve HECE'yi buluşturmaya gayret etmiştik.

Hareket noktalarımızdan birisi Faruk Nafiz ÇAMLIBEL'in "HAN DUVARLARI" şiiriydi. Beyitler-ikili-arasına, "Maraşlı Şeyhoğlu Satılmışım ben" diye söze başlayan halk ozanımızın "koşma"sı gayet mahirane bir şekilde buluşturulmuştu ve biz o birliktelikten hız ve ilham alarak adına GÜLİSTAN demiştik...

Evet GÜLİSTAN...
Gül bahçesi...
Bizim olan bu güzelim coğrafyaya, bu kutlu topraklara "göçler sırasında" kuşaklarımıza sararak getirdiğimiz binbir çeşit tohumu avuç avuç saçmış, Anadolu coğrafyasını Türk'ün vatanı yapmış idik. Bu güzel Türk vatanında goncalaşmış binbir çeşit güllerden meydana gelen nice gülizarlar, gülistanlar, gülşenler hasılı gül bahçeleri yetiştirmiştik. O dünyanın en güzel gülleri neyse, içimizin balkonlarında çiçek açtırdğımız duygu gülleri de aynıydı bizim için. Bizim olan iki değerdi HECE ve ARUZ. Asırlarca, bu iki şiir merdiveniyle şairlerimiz şiirlerini zirvelere çıkarmaya çalışmışlardı. Bizim olan bu değerleri birbirleriyle kavgalı halde tutamazdık. Yeniden dirilişin çiğdemi olarak, bizim olan değerleri şiirin bayram sabahında el ele verdirerek yeni nefes alanları ortaya koymalıydık. Öyle de yaptık.

Aruzdan oluşan beyitler arasına hecenin dörtlükleriyle bir nakışlama ki, önerdiğimiz tür ile muhteşem şiir mimarileri ortaya konulabilir, konulmalıdır da...

*

İsmail Habib, eserinde özellikle ve öncelikle Yunan'dan başlayarak Batı edebiyatına objektifini yönlendirmişti. Ardından İslâm ve Türk Dünyası Edebiyatları tabii ki...

Bundan 1010 yıl evvel aruz ve hece, Türk Dünaymızın en önemli eserlerinden birisi olan KUTADGU BİLİG'de bir araya gelerek şiir dünyasının
kalbine "VEZİNLER ARASI BARIŞ PROJESİ" nakışlanmıştı.

Gülce Edebiyat Akımı, "biz kökü mazide olan atiyiz derken, köklerimiz, temelimiz şiir tarihimizin sinesinde, derinlerdedir" derken işte bunu demekteydi...

Aruz'la yazılmış 6500 beyitlik eserin 173 yerinde hecenin gizemi saklanmıştı.

Şu halde, Kutadgu Bilig, başlıbaşına bir GÜLCE-GÜLİSTAN türü bir eserdir diyebiliriz. Aruz hece birlikteliğini sağlamış dev bir eser...

*
GÜLCE EDEBİYAT AKIMI, Türk şiir tarihinin temellerine saygılıdır ve bütün gücünü o temellerden almaktadır. Kutadgu Bilig dahil, Türk Kültür ve Sanatının en mükemmel - temel eserleri Gülce' nin baş tacı olmuş eserlerdir. GÜLCE' nin bütün çabası da, yürütmekte olduğu projelerle de amacı, bu temeli genç neslin gönlünde kurabilmek, gelecek nesillere ufku açık, karanlık ve karamsarlıktan kurtulmuş, internetin olumsuz yanını değil de faydalı yönünden hareket edenlerle yeni hedefler sunabilmektir. Yoksa, yenilikten maksad, Gülce'de asla köksüzlük değildir. Akisne kökleri daha derinlere uzatabilmektir.

*
Saygılarımla...
30/31.01.2013
Antalya

Yine aydınlatıcı bir paylaşım. teşekkürler Ustaya.