Divanü Lügat-it Türk / Çiğil Efsânesi(GÜLCE-Bahçe)


Türkçe: Bizi var eden,
Daim bahtiyâr eden.
Şu güzelim ülkeyi
Eşsiz bir diyar eden.

Türkçe: Dil çimentomuz
Dimdik, ayakta, sonsuz
Birliğe ve dirliğe
Saf saf ve omuz omuz...

Türkçe: Karanlık yırtan,
Türkçe: Barış fışkırtan.
Başka dile özensen
Türkçe der: Utan, utan!

Türkçe: Esenlik, umut
Türkçe: Bal damlatan dut.
Öğrenci, öğretmende
Türkçe: Kaşgarlı Mahmut.

Sil!
Durma
Sil hemen!
Ayrılığı
Kaldır aradan,
“Sen, ben” deme, “biz” de
Düşmanı sevindirme
Sen yiğitsin, sen asil!
Sahip çık ki diline
Olmayasın sefil.
Aman dikkat et!
Alma mendil,
İyi bil
Türkçe
Dil! ..

Türkçe’nin ilk lügatı Divan ü Lügat it Türk
İki menkıbe ile on efsâne getirmiş.
“Bunları birer birer çevirip manzumeye
Ondan sonra yanıma koşa koşa gel” demiş
Pirimiz, üstadımız Mahmud el Kaşgarî’miz.
Demiş ya;
Biz de aldık kalemi ele
Kapılmadan yaban sele
Yazmaya başladık
Başladık ya
Sıra geldi Çiğil Maddesine
Görelim ne demiş dilimizin mimarı
Dinleyelim olmaz mı?

Der ki:
Üç Türk taifesinin adına derler Çiğil
Birincisi:
Barsgan’ın ötesini
Yurt edinmiş göçmen bir halk.
İkincisi:
Talas kente yakınca
Daracık bir bölge ki
Toz, toprak, biraz da kil
Adı Çiğil...

Zülkarneyn’in ordusu
Geldiğinde bu yurda
Çeşmesini bulutlar
Açıvermiş yollara.
Yollar, yollar çamurdan
Yollar, yollar geçitsiz.
Bunu gören Zülkarneyn:
“İn çügüne ast” demiş(*)
Ve eklemiş emrini
“Bu yere kale yapın
Ya da bir bina çabuk! ”

Yükseltmişler kaleyi
Hem de kısa zamanda.
Elbette ki adına
Demişler “Çiğil Kale”

Bu tarihten sonra, bu yerde oturanlara
Çiğil denmiş ay balam, savaşcı bir il Çiğil.
Dil aldım Kaşgarlı’dan burcu burcu Türkçe dil
Sakın ola özenip gayriye verme meyil.

Üçüncü Çiğil taifesiyse:
Kaşgar’da birkaç köyde yaşamaktalar çil çil
Bu köylerin halkı da, göçebedir, göçmendir.
İki çadır bir direk; tuğla, taş, toprak değil.
Özel bir üslûb ile giyinir insanları
Çiğil üslûbu derler, moda diye bak, eğil.
Ceyhun’dan yukarıya, Amuderya’ya kadar
Çiğil Türklerine tapuludur bunu bil! ..

*

Türkçe: Kimlik belgemiz
Türkçe: Lisan tertemiz
Türkçe: Ana, baba, yâr
Oğul, evlâd, ata, biz.
Türkçe: Has şiirimiz...

Mustafa CEYLAN


(.) ”İn çüğüne ast”: Bu çamurdan kaçış yok, bu nasıl çamur.