Muzaffer Sarısözen'i anarken


Ahmet ÖZDEMİR
**************


Anadolu'nun gül dikenli yollarında derlemeler yapan bir başka türkü sevdalısı Halil Bedi Yönetken Muzaffer Sarısözen hakkında şöyle yazmıştı:
"Muzaffer Sarısözen demek, Türk musiki folkloru, Türkiye Radyoları, Yurttan Sesler Toplulukları demektir. O olmasaydı Türk Halk Musikisi bu kadar tanınmaz, bu kadar yayılmaz, bu kadar sevilmezdi. O Halk Musikisi için yaratılmış, ömrünü halk musikisine onun derlenmesi notaya alınması, memlekete yayılması uğrunda harcanmış bir fedai, bu yolda yorulmak usanmak bilmeyen bir insandı... Sarısözen'in yaptığını aynı sadakatle yapabilecek başka bir kimse bulmak çok zordur."

Muzaffer Sarısözen,1899 yılında Sivas'ta doğdu. Babası Sarıhatipzadelerden Şeyh Hüseyin Hüsnü Efendi, annesi Zeliha Hanım'dı. Ailesinin bir lakabı da "Saçlılar"dı. Onun için Sivas'ta Muzaffer Sarısözen'e "Saçlılar'ın Muzaffer" derlerdi.

Sivas'ta lise öğrenimini sırasında Valilik tarafından müzik öğrenimi görmesi için İstanbul Belediye Konservatuarına gönderildi. Öğrencilik günlerinde Konservatuar müdürü Yusuf Ziya Demircioğlu'yla birlikte folklorla ilgili çalışmalar yaptı. Daha sonra Sivas'a gelerek müzik öğretmenliğine başladı. Öğretmenliği sırasında, bir yandan da halk müziği ve oyunlarıyla ilgili derleme çalışmalarını sürdürdü.

1930'da Sivas Milli Eğitim Müdürü olan Ahmet Kutsi Tecer ile tanıştı. Birlikte "Halk Şairlerini Koruma Derneği"ni kurdular. 5 Kasım 1931 'de ilk halk şairleri bayramını yapıldı. Aralarında Âşık Veysel, Süleyman Fahri, Karslı Mehmet, Hikâyeci Ağa Dayı, Yarım Ali, Talibi, Müştak, Yusuf, Sanatı, İcazet gibi on beş âşık katılmış. Diyebiliriz ki, Ahmet Kutsi Tecer ve Muzaffer Sarısözen olmasaydı, belki bir Âşık Veysel'i bilmeyecektik. Köy sınırlarının dışına çıkamadan kaybolup gidecekti.

17 Ağustos 1937 de Halil Bedii Yönetken, Ulvi Cemal Erkin, Hasan Ferit Alnar, Necil Kazım Akses ve teknisyen Arif Etikan'dan oluşan grup Ankara'dan Sivas'a derleme yapmak amacıyla gelmişlerdi. Ahmet Kutsi Tecer, Halil Bedii Yönetken'e Sarısözen'i tavsiye etmiş gruba katılmasını istemişti. Böylece Konservatuarın folklor arşivindeki 10.000 ezginin derlenme yolculuğu başlamıştı.

Muzaffer Sarısözen, Halil BediiYönetken ve Rıza Yetişen'den oluşan grup 1943'te Tokat, Amasya, Samsun, Ordu, Giresun ve Trobzon'da; 1944'de Elazığ, Tunceli, Bingöl ve Muş'ta; 1945'te Ankara, Çankırı, Yozgat ve Kırşehir'de; 1946'da İçel, Antakya ve Antalya'da; 1947'de Çanakkale, Bursa ve Tekirdağ'da; 1948'de Bolu, Sinop ve Zonguldak'ta; 1949' Bilecik ve Eskişehir'de; 1950'de Van, Kars, Çorum ve Ağrı'da; 1951'de İzmit'te; 1952'de İzmir, Siirt, Mardin ve Bitlis'te derleme yaptılar.

Muzaffer Sarısözen,1938 yılında Ankara Devlet Konservatuarı Folklor Arşivine atandı. Derleme gezilerinde kendi çabası ve emeği ile topladığı bağlama, cura, ney, çifte kaval, kemençe, kaval, tulum, davul, zurna, tef, darbuka, gibi birçok halk sazından koleksiyon oluşturmuştu. Ayrıca derleme gezileri sırasında kaynak kişiler ile halk oyunlarını görüntüleyen fotoğraflardan bir resim albümü yapmıştı.

Muzaffer Sarısözen'in Türkiye'deki folklora katkısı, türkü ve oyun havalarının derleme ve notaya alınmasından başka, Türkiye düzeyinde yaygınlaştırılması, tanıtılması konusunda oldu.

1950 yılında İtalya ve İspanya'daki Avrupa Uluslararası Raks yarışmalarına, Erzurum bar ekibi ve davulcu Kara Yılan, zurnacı Mümtaz Ardıç ile katılmıştı.. Madrid'te 68.000 kişinin önünde, Biariz ve San Sebastian'da yapılan beş yarışmada ekip birinciliği almıştı.
Halk müziğiyle ilgili radyo yayınları Sarısözen'in 1938'de Ankara'ya gelmesiyle, önceleri birer ikişer solo program olarak sürmüş, Milli Musiki Sanatkârları Kolu adıyla Türk Halk Müziği ve Klasik Türk Müziği birlikte yürütülmüştü.

MUZAFFER SARISÖZEN NELER YAPTI?
*******************************

Halk müziği yayınlarının dikkatle dinlenmeye başlandığı 1938-1941 yılları arasında, müzik yayınları şefi Mesut Cemil Sel, halk müziğinden sorumlu şef yardımcısı ise Sarısözen'di.

Bu yıllarda Muzaffer Sarısözen Halk Müziğini en büyük hizmetlerinden birini daha gerçekleştirdi. Zamanla artan halk müziği yayınları 1941 yılının sonlarına doğru Sarısözen yönetiminde "Biz Türkü Öğreniyoruz" ve "Yurttan Sesler" adı altında Klasik Türk Müziği korosundan ayrılarak yayınlarını sürdürmeye başlamıştı.

Muzaffer Sarısözen'e kadar radyolarda düzenli ve programlı halk müziği çalışmaları olmamıştı. Yurttan Sesler topluluğunu kurduktan sonra, programlarına kaynak kişileri ve bölge sanatçılarını davet ederek radyo sanatçılarına örnek dersler vermişti.

Özellikle halk müziğine ilişkin görüşlerini çeşitli dergi ve gazetelerde yayımlayıp, genç kuşağı halk müziğinin derlenmesi, araştırılması ve tanıtılması konusunda özendirmeye çalıştı.

Sarısözen'in 1941 yılında "Seçme Köy Türküleri" adlı kitabı yayınlandı. 1952 yılında "Yurttan Sesler", 1962 yılında halk müziği ile ilgili önemli bir kaynak olan "Türk Halk Musikisi Usulleri" adlı kitabını yayımladı.

3 Şubat 2009'da vefat eden Neriman Altındağ, 1941 yılında Yurttan Sesler Korosuna girmişti. Muzaffer Sarısözen'le tanışmıştı. 1951 yılında evlendiler. 1952 yılında oğulları Memil Sarısözen dünyaya geldi. Evlilikleri dört yıl sürdü.

Muzaffer Sarısözen 4 Ocak 1963 tarihinde Ankara'da vefat etti. Asri mezarlıkta büyük bir törenle defnedildi.

TRT Repertuarında binin üzerinde türküsü var. Hemen her gün radyolardan, televizyondan dinliyoruz. O bıraktığı eserlerle yaşıyor. Muzaffer Sarısözen'in radyo çalışmalarında yolunu açanlardan Vedat Nedim Tör şöyle yazmıştı:

"Radyo programlarının çeşitli adlarla vazgeçilmez bir bölümü olan folklor müziğimiz, halk türkülerimiz 1941 yılında "ilân-ı istiklâl" etmiş oldu. Muzaffer Sarısözen halk müziğimizin hemen bir kara sevdalısı hem de bilginiydi. Türk halk müziği bugün bütün kültür hayatımızda özgür bir varlık olarak yerleşmiş, radyo programlarının esaslı bir demirbaşı olmuşsa bunun en büyük şeref payı Muzaffer Sarısözen'indir."

TRT'de yayınlanan bir televizyon programında Mehmet Özbek önemli bir saptamada bulunmuştu: Şöyle diyordu:

"Sarısözen'in bir başka esas ülküsü vardı. Yurt sathında ortak bir dille türküleri okumak. Sarısözen'in Yurttan sesler programında topluluğa ortak bir dille türküleri söyletir, otantik mahalli söyleyişleri ise yöreden davet ettiği sanatçılara söyleterek o renkliliği yansıtırdı. Yurttan sesler topluluğuna bütün Anadolu'nun birlikte söyleyebileceği bir repertuar oluşturmak üzere, ortak bir dille türküleri söyletirdi.

Geçen yıl kaybettiğimiz halk ozanı Mahmut Erdal'ın şu anısı, Muzaffer Sarısözen'in kişiliğini çok güzel yansıtıyor:

"Nihayet Koraltan'dan kartviziti aldığım günün ertesi Radyoevinin kapısına dayandım. İki saatlik bir beklemeden sonra Sarısözen geldi. Odacı 'bu âşık sizi bekliyor' deyince 'gelsin odama' dedi. Koraltan'dan aldığım kartviziti Sarısözen'e uzattım. Kartviziti okumadan yırttı çöp tenekesine attı ve 'çıkar bakalım sazını' dedi. Sıtkı Baba'dan Ah Edip Ağlamak Bana mı Düşmüş'ü çaldım, söyledim. Çok beğendi, 'İşte tavsiye mektubu budur,' dedi. O gece Yurttan Sesler'in programında beni de anons etti. Bir de 'Benim İçin Ötün Turnalar'ı okudum. İlk Radyo maceram böyle oldu"
Hiç kuşku yok ki Muzaffer Sarısözen başlı başına bir ekoldü. O onlarca ses ve saz sanatçısı öğrencisini yalnız türküleri değil, sanatçı adabını, terbiyesini, stüdyodaki davranışları, arkadaşlığı, sevgiyi, hoşgörüyü öğretti.

Ülkesine, ülküsüne, kültürüne, değerlerine sevgiyle, muhabbetle bağlı bir türkü sever olarak;
Muzaffer SARISÖZEN adını duyduğum her yerde saygıyla, gururla, onurla dolu olarak bir övünç, mutluluk yaşarım. Böyle bir ustanın ve yetiştirdiği değerlerin kültürüme, ülkeme, insanıma kattığı artıları düşünürüm büyük bir onurla. ve içinde barındırdığı nice zenginliklerle ruhuma, benliğime kök saldığı filizleriyle yeşeren ülkemi, insanımı daha çok severim!
İnanıyorum ki günümüzde nice SARISÖZEN' ler, mukadderatla ayrılan yollarda bırakılan meş'aleyi devir alarak kalınan yerden devam edeceklerdir kültürümüze, folklorumuza...
Zira bu ülkenin, bu ülke insanının gerçek duygularıdır folklor ve türküler...
Saygıdeğer Ahmet Bey;

Değeri sözcüklerle ifade edilemeyecek kadar büyük ve önemli kültür değerlerimizi burada bizlerle paylaşımınızdan duyduğum mutluluğu anlatamam! Sorumlu, erdemli ve derinlikle dolu şahsınıza teşekkür ediyorum, saygıyla...