Oturum Aç

Ahmet Özdemir · 11/11/2014, 11:18

Nail Tan'ın "Öz Köz Söz" yolculuğu

11 Kasım 2014 Salı 08:35:03

Ahmet ÖZDEMİR
********************

Elbette kültürümüzün halk botuyla ilgilenenler Nail Tan'ı tanırlar. Ama birkaç cümle ansiklopedik bilgi vermek ihtiyacı duydum:

Nail Tan, 1941 yılında Kastamonu'nun Araç ilçesinde doğdu. İlk, orta ve liseyi Kastamonu'da okudu. Bursa Eğitim Enstitüsü Türkçe Bölümünü bitirdi. Türkiye ve Ortadoğu Amme İdaresi Enstitüsünde ve Millî Güvenlik Akademisinde eğitim gördü. Lisansını Anadolu Üniversitesi Açık Öğretim Fakültesinde tamamladı Kastamonu, Van ve Mardin'de öğretmenlik ve idarecilik yaptı. 1970'te Millî Folklor Araştırma Dairesi'ne atandı. İlk daire başkanı oldu ve aralıklı olarak 10 yılı aşkın bu görevde kaldı. 1984'te Kültür Bakanlığı Güzel Sanatlar Genel Müdürlüğü yardımcılığına getirildi. 1988-1997 arasında Ankara Devlet Halk Müziği Korosunda uzman olarak çalıştıktan sonra, Halk Kültürlerini Araştırma ve Geliştirme Genel Müdürü oldu. 1998'de emekliye ayrıldı. Üniversitelerde halk bilimi dersleri verdi. Şiir oyun, araştırma kitaplarının sayısı otuzu geçti.

Nail Tan'ın Kültür Ajans Yayınlarının Halk Kültürü Araştırmaları dizisi içinde 249. Kitap olarak yayınlanan son eseri "Öz, Köz, Söz" adını taşıyor.

Kitabın sayfalarını açmadan önce, adıyla ilgili birçok çağrışım aklımdan akıp gitti. Hani derler ya boğaz kırk düğüm. Söz ağızdan çıkmadan önce kırk kere düşün. Eğer sen sözün ağzından çıkmadan önce onu kırk defa boğmayı öğrenmezsen, o çıkınca seni bin kere boğabilir Kaygusuz Abdal'ın mecazi olarak kaz için kırk gün oldu kaynatırım kaynamaz, demesinde bir hikmet olsa gerek. Ne zaman özümüzü köze yatırıp pişirir söz haline getirirsek, o söz kelam niteliği kazanır.

Söz için Yunus Emre "kelec" diyor:

"Keleci bilen kişinin yüzünü ağ ede bir söz

Sözü pişirip diyenin işini sağ ede bir söz

Söz ola kese savaşı söz ola bitire başı

Söz ola ağılı aşı bal ile yağ ede bir söz"

Konuşmasını, güzel söz söylemesini bilenler kendini de dostlarını da mahcup etmezler. O kişiler, ağızdan çıkan sözün, yaydan çıkan bir ok gibi olduğunu ve ham, çiğ, pişmemiş yemeğin insanın midesini bulandırdığını bilir. Öyle sözler vardır ki insanları birbirine düşürür; kavgalara, savaşlara sebep olur. Öyle sözler de vardır ki savaşları sona erdirir, barışa katkı sağlır.

"Ardıcın közü olmaz, yalancının sözü olmaz," diyen atalarımız, sözü büyüğe, suyu küçüğe gerekli kılmışlar. Sözü gümüş ise sükût altına benzetmişler. Dil, hem ağzınızdaki konuşma ve tatma organıdır, hem yürektir, kalptir, gönüldür. Onun için; "Öz söylemezse, dil söylemez," diye bir atasözümüz vardır. Kimileri duman dese de Anadolu'nun pek çok yerinde "ateş olmayan yerde, köz olmaz," denile gelmiştir.

Öz eleştirimizi yapıp, uzattığımız sözü, "Öz Köz Söz"e getirelim.

Nail Tan'ın bu kitabı; bir ömre bedel uzun yılların birikimi olan onlarca araştırma, makale, yazıyı içeren "Türk Halk Edebiyatı Dediğin Bir Sarp Kale" adlı kitabın devamı niteliği taşıyor. "Türk Halk Edebiyatı Dediğin Bir Sarp Kale adlı eser 2012'de yayınlanmıştı. Aradan geçen iki yıl içinde çeşitli bilgi şölenlerinde okunan, dergi ve gazetelerde yayınlanan yazılar Öz Köz Söz'de bir araya getirilmişler. Ağırlıklı olarak folklorumuzda atasözlerimiz ve deyimlerimiz ela alındıkları için, kitabın adı içeriğine uygun düşmüş.

Öz Köz Söz altı bölüm halinde düzenlenmiş. İlk bölüm genel halk kültürüne ilişkin yazıları içiriyor. Atasözü, deyim, diğer kalıplaşmış sözler, halk anlatımları, âşık edebiyatı ve tekke edebiyatı konularının incelendiği yazılar "Halk Edebiyatı" üst başlığı altında toplanmış. Ayrıca halk müziğine, halk tiyatrosuna, el sanatlarına ve halk mutfağına ilişkin yazılar kitabın diğer bölümlerini oluşturuyor. Nail Tan, "Kitaptaki makale ve bildirilerin tamamı yeniden gözden geçirilmiş, tarih, isim, bilgi yanlışlıkları düzeltilmiş, bazı yazıların sonuna not konulmuştur. Bu açıdan yazdıklarımdan yararlanacakların birinci kaynağı değil, bu yazımı esas almaları gerekmektedir," bilgisini veriyor.

Kitabın özünün, Türk halk kültürü araştırmacıları için önemli bir kaynak olduğunu belirtmeliyim. (Kültür Ajans Yayınları Konur Sok. No 66/7 Kızılay Ankara, Tel: 0.312.425 93 53)

Oturum Aç
Kullanıcı Adı:
Şifre:	Şifremi Hatırlat
	Beni Hatırla