Ninni yavrum ninni

Ahmet ÖZDEMİR
**************

Toplum olarak bizi uyutanlara iyi ninni söylediklerini deriz. Onların ninnilerine bizim gereksinimimiz yok ama çocuklarımız annelerinin mırıldanacağı ninnilere aç büyüyorlar.

İnsanlar ninnilerle şiiri ve musikiyi tanırlar. Ölüm ağıtlarıyla dünyayı terk ederler. Ninniler, şiirin başlangıcı, ağıtlar sonudur. Ninni sözleri ve ezgisiyle doğulur, ağıtlarla ölünür. İnsanoğlu doğumundan ölümüne kadar şiir ve müzikle iç içedir. Bunun için "Hayatın Kendisi Şiir" sözü doğrudur. Ninnilerde de ağıtlarda da sevginin yansıması, müziğin duygusallığı vardır.

İnsan yaşamında ninnilerin yeri önemlidir. Çocuk, doğduğu günlerinden itibaren, içinde bulunduğu ortam ve o ortamdaki kişilerden dilini öğrenir. İlk öğretmen annedir. Onun için öz dile, ana dil denilmiştir. Annelerin belekte, beşikte öğretim aracı ninnilerdir. Çocuklar dinleyerek, öykünerek, iletimleri algılayarak, deneyimlerini ve düşüncelerini paylaşarak öğrenirler.

Ninniler evrenseldir. Anneler ninnileriyle, bebeklerinin uslu durmasını, kolayca uyumasını amaçlar. Kolayca yürümesini, büyümesini, iyi bir iş edinmesini, kız çocuk ise gelin olmasını ister.

Ninni, Divanü Lügati't Türk de "balu balu" diye adlandırılır. Öteki Türk boylarında bir birine yakın adlar almıştır. İspanyolca nana, Fransızca nani, İtalyanca ninna, Slavca'da nina-nana Türkçe'de ise nenni-ninni sözleriyle benzerlik gösterir. Nenni, nine sözcüğünü çağrıştırmaktadır. Gençler, anneler, babalar tarlada bahçede çalışırken, çocuklarla ilgilenmek onları uyutmak görevi ninelerindir. Ninelerin bu işi yaparken söylediği ezgiler zaman içinde ninni, nenni olarak adlanmış olabilir.

Ninniler kuru sözcük yığınları değildir. Annelerin dille kurdukları simgesel iletilerle doludur. Bu nedenle ninniler, şiirsel ve ezgisel yönünün dışında, annenin ruhsal durumunu, deneyimlerini dile getiren bir içerik kazanır. İşte bu içerik, çocuğun şuuruna depoladığı ilk hayat okulunun bilgileridir.
Diğer yönden, özünde ana şefkati ve sevgisi bulunan ninninin ezgiyle bebeğin kulağına girmeye başlaması, onun sevgi ve hoşgörü iklimine kapı açmasıdır. Ana dilin melodik yapısının kavranmasında ninnilerin katkısı büyüktür. Okul öncesinde ilk konuşma evresinden başlayarak çocuklarda dil gelişimi ve zevki oluşur. Çocukların ilk algısı kulakla olduğuna göre anne şarkıları ve türküleri olan ninnilerin katkısı anlam kazanır.

Günümüzde, özellikle kent hayatının baş döndürücü koşturması içinde, ninni söyleyen anneler azalmıştır. Bebekler, karyolalarının yakınlarına yerleştirilmiş mekanik bir aletten çıkan hafif müziklerle, anne sesinin sıcaklığından uzak büyümektedir.

Oysa sevgi, özveri ile anlam kazanır. Bunu atalarımızın anneleri çocuklarına zaman ayırarak yaparlardı. Süt emen çocuklarını uyutmak için kendi seslerinden yüreklerinden gelen ezgilerle ninniler söylerlerdi. Çocuklarının geleceğini bu ninnilerle yönlendirirlerdi.

Ninninin çocuğun sağlıklı bir ruhla yetişmesindeki yeri yadsınamaz. Ama, çoğunlukla büyük kentlerde yaşayan günümüz anneleri, bebeğini ninniyle uyutmaya zaman bulamıyor. Kimisi, bir tek ninniyi bile bilmiyor. Kimisi ninniyi hafife alıyor, banal buluyor, sözlerinin anlamsızlığından söz ediyor. "Dandini dandini dastana, danalar girmiş bostanı"ile alay ediyor. Bunlar ninninin kendilerine söylendiğini sanıyorlar. Oysa birkaç aylık bebeğe sözün anlamının değil, annenin sesinden akan musikisinin ve içindeki yürek sıcaklığının gerek olduğunu bilmiyor.

Yalın ve kolay anlatımlı görünüşlerine karşın ninniler, boş ve gelişi güzel söylemler değildir. Gerçek anne gibi bir anne, bebeğin uzun ömürlü olmasından, büyürken kötülüklerden uzak kalmasından başka ne dileyebilir? İşte bir ninni:

Uyudukça uykun gelsin
Büyüdükçe aklın ersin
Mevlâ'm sana ömür versin
Ninni yavrum ninni!..

Hu, hu, hu yavrum,
Ninniyle uyu yavrum,
Allah sana lütfetsin,
En güzel huyu yavrum.

Hu, hu, hu canım
Ninniyle uyu canım
Allah versin yavruma
En güzel huyu canım.