ÖLDÜRÜLEN ŞAİRLER(68): VÂKIF


Mustafa CEYLAN
*************

XVIII. Yüzyıl Azerbaycan Edebiyatının en parlak simalarından birisi. Gence’ye bağlı Şemseddin Köyü’nde dünyaya gelmiştir. Tiflis ile Gence arasında Kazak adı verilen bölgede yaşamıştır. Bu yüzden ona Kazaklı Vâkıf adı da verilmiştir. Asıl adı Molla Penah’tır. Ağa Muhammed Şah,İbrahim Halil Han taraftarlarını yakalayıp teker teker öldürmeye başlar. Vâkıf’ da İbrahim Halil Han taraftarı olduğu için, zalimane bir şekilde, hem de oğlu ile birlikte öldürülür ve evi de yağma edilir.

*
Demiştir Ki:

“Râh-ı aşkında senin ben cân ü serden geçmişem
Pâre pâre kılmışam gönlü ciğerden geçmişem
Yanmışam pervâneler teg bâl ü perden geçmişem
Her semen-sâ turreden her sîm-berden geçmişem
Dilber-i gonce-dehen nergis-nazardan geçmişem
Lâleden el çekmişem gülberg-i terden geçmişem
Terk idüb dehrin safâsın hayr ü şerden geçmişem
Dişleri çün mahzen-i dürr-i güherden geçmişem
Kevseri unutmuşam şehd-i şekerden geçmişem
Teşne-i dîdârınam âb-ı zulâlin isterem”


*

Orta halli bir ailenin tekçocuğu. Babasının gayretiyle eğitimini tamamlamış ve zamanının bilginleri arasında yerini almıştır. Çok itibarlı, saygın bir ilim adamı ve şairdir. Bu yüzden Azeri Türkleri arasında “her okuyan Molla Penah olamaz” sözü dillerde pelesenk olmuştur.


*

Demiştir Ki:

“Gösterübdür bilmirem la’lin ne lezzet gönlüme
Döne döne anı zikr etmekdür âdet gönlüme
Andan özge gelmiyir şirin hikâyet gönlüme
Firkatinden kalmayubdur sabr u tâkat gönlüme
Kâmetinden ayrı zahirdür kıyâmet gönlüme
Va’de-i vaslında virsün istimâlet gönlüme
Sen özün tâ itmeyince bir iânet gönlüme
Çoh yeter ağyârdan cevr-i ihânet gönlüme
Afitâb-ı şevkin artırmış harâret gönlüme
Sâye-i serv-i kad-i Tûbâ-misâlin isterem”

*

Doğu Gürcistan hükümdarı Iraklı’ nın Kazaklar üzerine hücum etmesi sebebiyle şairimiz Karabağ hanlığna sığınır. On yıl Karabağ- Terterbasar’da yaşar. Daha sonra Şusa şehrine geçer. Bir süre sonra Karabağlıların gönlünde hak ettiği yeri alır. İlmi, saygınlığı ile sevilir, sayılır ve “Eşik Aağalığı” göreveini yürütür. Nadir şah’ın ölümünden sonra, sürgündeki aşiretler Penahlı Ali Bey’in önderliğinde birleşirler. Penahlıdan sonra, idareyi İbrahim Halil han alır. Ve sarayına şairleri, bilginleri toplar. Bir süre sonra da, Halil Han’ın yeğeni Batman kılıç Mehmet bey idareyi ele alır ve amcası Halil Han’ın yeniden idareyi ele geçirmemesi için onun taraftarlarını teker teker yok etmeye başlar. Vakıf’da onlardan birisidir. Öldürülür…