Orhan Şaik Gökyay

Ahmet ÖZDEMİR


"Bu vatan toprağın kara bağrında
Sıra dağlar gibi duranlarındır.
Bir tarih boyunca onun uğrunda
Kendini tarihe verenlerindir.

Tutuşup: kül olan ocaklarından,
Şahlanıp: köpüren ırmaklarından,
Hudutlarda gaza bayraklarından,
Alnına ışıklar vuranlarındır...

Ardına bakmadan yollara düşen,
Şimşek gibi çakan, sel gibi coşan,
Huduttan hududa yol bulup koşan,
Cepheden cepheyi soranlarındır...

İleri atılıp sellercesine,
Göğsünden vurulup tam ercesine,
Bir gül bahçesine girercesine,
Şu kara toprağa girenlerindir...

Tarihin dilinden düşmez bu destan:
Nehirler gazidir, dağlar kahraman,
Her taşı bir yakut olan bu vatan,
Can verme sırrına erenlerindir...

......."

Size satır başlarıyla Orhan Şaik Gökyay'ın biyografisinden söz edeyim: 1902de İneboluda doğdu. Babası Filibeli muallim Mehmet Cevdet Efendi, annesi Şefika Hanımdı.

İlkokulu Kastamonu'da okudu. Ortaöğreniminden sonra Ankara Darülmuallimîn'ine gitti. 1922de mezun olduktan sonra, Giresun, Samsun ve Balıkesir'de ilkokul öğretmenliği yaptı. İstanbul Edebiyat Fakültesine ve Yüksek Muallim Mektebine girdi. Mezun olunca, öğretmenlik mesleğine döndü. Yurdun birçok yerinde edebiyat öğretmenliği ve müdürlük yaptı ve 1941de Devlet Konservatuarı Müdürlüğüne getirildi. Burada çalıştığı yıllarda Türk konservatuarının tarihçesini ve "Şahlanıp şu dağların köpüren sularından / Tutuşan gönüllere ses verdik zaman zaman / Çalkalanır içimizde ufka çarpan bir umman / İlhâm olur çağıldar şarkımızda bu vatan " dizeleriyle başlayan, Konservatuar Marşını yazdı.

Orhan Şaik Gökyay, 1944te ırkçılık-turancılık yaptığı gerekçesiyle hapse düştü. Suçsuzluğu anlaşılınca, öğretmenliğe döndü. Yurtdışında talebe müfettişliği yaptı. Londra Üniversitesinde ve İstanbul Çapa Eğitim Enstitüsünde edebiyat öğretmenliğinde bulundu. 1969da emekliye ayrıldı. 1984-1985 yıllarında Marmara Üniversitesi, daha sonraki senelerde de Mîmar Sinân Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültelerinde edebiyat dersleri verdi.

İlk şiir zevkini, edebiyat öğretmeni olan babasından aldı. İlk şiirleri lise öğrencisiyken Kastamonu Açık Söz gazetesinde çıktı. İzmir işgal edilince Ankara'da çıkan 15 Mayıs Gazetesinde "İzmir'e Tahassür" adlı vatan sevgiyle dolu manzumesini yayınladı.
Bilim dünyasında edebiyat tarihimize ilişkin araştırmalarıyla, yine bu alanda kitap ve yazıları, eski nesirden sadeleştirmeleri olan Orhan Şaik; sanat dünyasında çeviri eserleri ve halk şiirimizin geleneklerine bağlı, çoğu millî konularda lirik-epik şiirleriyle tanındı. Balıkesir'de öğretmen olduğu sıralarda çıkardığı Çağlayan mecmuasında Aya Mektuplar başlıklı nesirler yazdı. Şiirlerinde aruz veznini de kullandı. Şiirlerinde ise dünün ve bugünün duygularını dile getirmişti.

Yetmiş yılık öğretmenlik hayatında binlerce öğrenci yetiştiren Orhan Şaik Gökyay, 2 Aralık 1994 tarihinde vefat etti ve cenazesi ertesi gün Üsküdar'daki Nakkaştepe Mezarlığında toprağa verildi.

1989 yılında İ.Ü. Edebiyat Fakültesi kendisine "doktor" unvanını verdi. Tenkitlerini Destursuz Bağa Girenler adı ile yayınladı. Orhan Şaik Gökyay'ın bilim bağına zaman zaman bizim üniversitelerimizin dışında da destursuz girenler ve ondan nasiplerini alanlar olmuştu. Ölümünden sonra, 22 Ocak 1995 tarihli Milliyet gazetesinde, Hasan PULUR da bu konuyu ele almış ve yazısını; Orhan Şaik Gökyay'a "Türkçenin, Türk edebiyatının savcısıydı diyebiliriz, cinayetleri ortaya çıkarıp, katilleri yakalayıp, mahkûm eden." hükmü ile sona erdirmişti.