SANATÇI İLE SANAT ESERİ ARASINDAKİ İLİŞKİ



♦ Her sanat eseri, sanatçısının kişiliğini, dünyasını yansıtır. Sanatçıyı tanımak için en doğru ve kestirme yolun onun eserlerini okumak, dinlemek ya da seyretmek olduğunu ifade eden sözleri çokça duyarız. Tabii burada söz konusu olan sanatçının edebî ya da sanatçı kişiliğidir Fransız düşünürü Alain: “Platon’u ve onun Devlet’ini anlamak için bu konuda yüz tane kitap okuyacağıma Devlet’i bir kere okurum, daha iyi.” der. Gerçekten de sanat eserleri, yaratıcılarının aynası gibidir. Bakmayı bilen için bu aynada sanatçının kişiliğine dair pek çok ipucu saklıdır. Eskilerin tabiriyle “Üslubu beyan ayniyle insandır.” Yani, eserde sanatçıya ait üslup özellikleri, onun kişiliğinin bir ifadesi, yansımasıdır.

♦ Birçok sanat eseri, özellikle romantizme bağlı eserler, doğrudan doğruya sanatçının kendini ifade etmesinin bir ürünü olarak ortaya çıkar. Sanatçının kişiliğini özellikle gizlemeye çalıştığı eserlerde ise, sanatçının varlığı esere dolaylı olarak yansır. Sanatçı, kişiliğini ne kadar gizlemek istese de bunu tam olarak gerçekleştirmez. Seçtiği kelimelerden tutun da kullandığı imgelere kadar, anlatımıyla ilgili pek çok özellik, onun kişiliğini ele verir. Bugün hayatı ve kişiliği hakkında hiçbir bilgiye sahip olmadığımız sanatçıların ne zaman yaşadıkları, nasıl bir hayat sürdükleri, kişilikleriyle ilgili birçok özellik, üslup incelemesi (stilistik) yöntemleriyle vb. öğrenilmektedir.

Ah bir de siyasetteki kişilerin söyledikleri kişiliklerini yansıtsaydı, hayat ne güzel olurdu. Fakat hayretle görüyoruz ki hep tersi oluyor. Küçücük bir olaya hemen ağlıyorlar da, koca toplumların acıları onları hiç alâkadar etmiyor. Biz ak'ız diyorlar, ardlarında .okları kokuyor, duymuyor, hissetmiyorlar. Yoksa "siyaset" sanat filan değil mi? İyi stilistlere teslim ediyorlar kendilerini ama, uslûp pislikleri seviyelerini hep aşağıya çekiyor. İsterseniz biz yine şu darb-ı mesele dönelim:"Ayinesi iştir kişinin, lafa bakılmaz..." Asıl sanatçılara derin saygıyla... Enver Özçağlayan