SULTAN ŞAİRE GÜZİDE TARANOĞLU’NDA “GÖZ” KONUSU

Mustafa CEYLAN
*************

Sultan Şaire Güzide Taranoğlu, gözler üzerine en güzel şiirleri kaleme almış şairlerimizden birisidir.

“Bursa’da Zaman”ı yazan Ahmet Hamdi Tanpınar, yüreğini Bursa ile bütünleştirmişti!'. Zamanı orada yaşamıştır. Yahya Kemal Beyatlı İstanbul’la bütünleşip, İstanbul’un gizemli şiirini yazmıştır. Ahmet Haşim, “O belde” ve “Yollar” şiirlerinde olduğu gibi, tahayyül ettiği gönlünde canlandırdığı, gölgelerin ve ışıkların oyun oynadığı şehirler ve beldelerle bütünleşip, hayâl şehrinin şiirini yazmıştır. Ziya Gökalp, Ay Hanım’a “Kızıl Elma” isimli bir ideal ülkeyi kurdurur ve orada yaşamak ister. Yani, bu örneklerde de görüleceği gibi, şehirler ve insanlar şiirlerde birbirini tamamlamışlar, birbirinin yükünü çekmişlerdir. Kimi zaman, şehir sevgilisi olmuş, kimi zaman da sevgili şehir. Doğal çevre ve mekânla, kalp ve duygular halka halka iç içe girmiştir.

İşte Sultan Şaire Güzide Taranoğlu’nun sevdasında, doğal çevre, dış âlemle iç âlem birbirine girmiş, birbiri içinde erimiş gibidir. Maddeyle manâ birbirini katar katar duygu treninde çeker durur. Duygu treni, sevgi rayları üzerinde sonsuza doğru yolculuklara çıkar...

Sultan şaire Güzide Taranoğlu, sevgilisini kendisinden koparan, onu geçici sürelerle de olsa, alıp götüren şehirlere gider, gelir. O şehirler, o ayrılıklar içindeki hasret dağlarına kar yağdırır.

Sultan Şaire’mizin gönül evi'nde dinamit patlamış gibidir. Dinamit, herşeyi yerinden yıkar, yakar, söker atar. Çünkü, cam kadar aziz bildiği sevgilisinin gözlerinden ayrılmıştır. Gözler ki ne gözler... Kalbin dili olan, o’nun içindeki yangını, yeri geldiğinde söndüren, yeri geldiğinde de yangını körükleyen gözler...

Gözler olmasaydı, Türk şiirinin duygusal şiirleri de bu kadar çok olamazdı diyorum. Cumhuriyet dönemi şiirimizin temellerinden birisi gözler’dir.

Gözler, insanın içinin aynasıdır. Hüznü ve sevinci oradan seyredersiniz. Öfkeyle huzuru oradan tadarsınız. Ve âşıklar gözleriyle anlaşırlar. Bir çift gözün söylediğini, bin cilt kitap söyleyemez!...

Sözümüzün burasına bir gül koyalım da, Sultan Şaire'mize gözler bakalım neyi hatırlatıyor? İşte “Gözlerin” şiiri:

GÖZLERİN

“Ümit dolu, aşkımdır gözlerinden fışkıran
Sanki renkli bir bahçe içinde dalgalanan
Işık oldu ömrüme daha ilk gördüğüm an
Gözlerime çarpınca parıldayan gözlerin...

İçinde kaybolduğum bir çift engin dünyadır
Manalı bakışların aşkımızı ihyadır
Sevgime büyük kuvvet bana renkli rüyadır
Gözlerime çarpınca parıldayan gözlerin...

Gözlerindir bahtıma sanki bir çift pencere
Bir bakışı kâfidir vurmak için zincire
Esir etti gönlümü, içime gire gire
Gözlerime çarpınca parıldayan gözlerin...

Sevgimin yankısını içlerinde gösterir
İtimat telkin eder, ruhuma huzur verir
Üstüme çevrilince yüreğim çığğğğ der erir
Gözlerime çarpınca parıldayan gözlerin...’"


Seven, sevdiğine gözleriyle bakar. Gözleriyle içinde oluşan dünyayı anlatır. Sevgi gözlerde başlar, dudaklarda filizlenir. Gözlerde his olur, duygu olur, hayranlık olur, hasret olur.. Ardından, dudaklarda şiir olur, kelâm olur, kitap olur...

Seven, sevdiğini gözünün içinde taşır. Yüreğinin tam ortasına, gözbebekleriyle yerleştirir. Önce, gözleriyle, sevdiğini bir güzel süsler, düşlerindeki âlemin en nadide görüntüleriyle bezer, sonra da; o’nıı aldığı gibi kalbinim tam orta yerindeki tahta oturtuverir... Sevdiğinin gözlerinde taşınmaktır. Sevdiğinin gözlerinde taşındığım bilmek insana mutluluk verir...

Sultan Şaire Taraııoğlu’da böyle düşünür. “Sen gözlerimde” başlıklı şiiri, bunu aynen anlatmaktadır:

SEN GÖZLERİMDE

“Sen gözlerime baktığın zaman
Bir ürperti duyarım içten
Kader yıldızı gibi
Usul, usul kayarım
Eririm gözlerinin içinde sanki...
Sen gözlerimde olduğun an
Bir ürperti duyarım içten
Bütün benliğimde fırtınalar kopar,
Ölürüm sevincimden diye korkarım.
Fazla bakamam;
Sen göz bebeklerinde
Beni taşıdığın zaman...”

Taranoğlu'nun, gönlünün dilidir, gözleri. Gönlünü, gözleriyle bütünlcştimıiştir. Ayrılıklar hicran, vuslatlar sevinç göz yaşlarını akıttırır. Derki:

HEEEY!...

“Gönlüm çamaşır değil Sıkma o kadar
Sen sıktıkça
Gözümden yaş olur akar...”

Taranoğlu, gözlere tutkun bir şairdir. Çoğu şiirlerinde göz konusunu mutlaka görürsünüz. “Gözlerim her ışık gördüğü yerde / Seni arasın..” diye sevdiğine seslenir. Işık, göz fonksiyonunun esas öğesidir. Işık ve ayna, Taranoğlu’nun, şiir projesinin sütunlarıdır. Karanlık ise, ayrılıktır, acıdır, hasretin yıktığı bir zaman dilimidir. “Körler pazarında ayna satılmazmış” demiştim ben. bir şiirimde... Körün, ışıkla bir işi ve işlevi olamaz. Işık olmayınca ayna da bir işe yaramaz. Göz de...

Işık, gerçektir. Işık aşk.. Işık sevgili... Ayna, aşkı anlatan kitap. Ayna, sevgiyi çizen ressam... Göz, ışık varsa var. Ayna, ışık varsa var. şu halde, esas olan ışıktır.
Işık aşk.. Işık dost... Işık sevgili... Işık Bilal... O’nu kendi teninden alıp götüren sevgili. O’nu kendi cebinde bir mendil misâli ömür boyu taşıyacak dost...

Ve
“Gözlerdir aksettiren kalpleri, ayna gibi” der, der de ayna, akis ve gözü, ne de güzel bir araya getiriverir.

Sultan Şaire’miz, “Sevmek olmasaydı / Yaşadığımızı nereden anlardık?” derken, sevmenin gözlerde başladığını ve aynaların göz yaşı gördüğünde param parça olduğunu söylemeden edemez....

“Bilir misin aşkı benim kadar / Hiç göz yaşını gördümü aynalar” derken, gözleri gene ayna ve ışıkla yanyana getirmektedir.

İşte, Güzide anamızın gözlerle ilgili bir şiiri daha:

KALBİN DİLİ

“Kim derse inanmayın, dili yok kalbimizin
Kalbin dili gözlerdir;
Bu inkâra değer mi?..
Izdırap yaşla akar, sevinçler ışıklaşır,
Biliriz ki âşıklar,
Gözleriyle anlaşır...
Gözlerdedir sevginin umutsuzu emîni
Gözlerde sevgilinin sonu gelmez yemîni
Gözlerdir aksettiren kalpleri ayna gibi,
Gözlerdir her olayda kalplerimizin dili...”