ŞİİR ve ANLATIM-4-

Mustafa CEYLAN
***************

Evet, TASVİR' den sonra üzerinde duracağımız üçüncü konu 'HİTAP' dır.
Hitap(Oration) , şiirin en temel unsurlarından birisidir.

Nutuk, konferans, masal özellikle hitaba dayanan edebi türler olduğu gibi romanla, hikâyeler ve makalelerde de 'hitap' önemli bir yer tutar.

Basit bir tanımlamayla, 'DAĞIN FARE DOĞURMAMASI' için, şiirinizde öz'le SÖYLEM birbirine uygun olmalıdır. Dev görünümlü bir kişinin ağzından çıkan sözcüklerin, ses tonunun 'çocuk sesine' benzemesi sizleri şaşırtır. Öyle değil mi?

Şiir: yürek aynasının yansımalarıdır. Yürek aynasından mısralarınıza düşen yansıma birebir-paralelse o şiir sizin de hoşunuza gidecektir. Yansımada noksanlık varsa, siz de şiirin noksanlığını hissedeceksiniz.

Şiir: az sözle çok şey ifade etme sanatıdır.

Düşünün ki, kürsüye çıkmış bir şair, şiirini okumaya başlamış ama, saatler geçmiş, halâ konun etrafında dolanıp duruyor. Sizi sıkmaz mı?

Yani, kelime israfı şiirin en sevmediği bir olaydır.

O halde, şiirde dolambaçlı, uzun uzadıya söz söylemek, konunun etrafında dönüp durmak iyi değildir.

Hitap sırasında çoğu kere, tek heceli, çok sesli kelimelere de baş vururuz. Ey! Vay! vb... Türk Halk Edebiyatında 'Koçaklama' ve 'Varsağı' bu tür söylemlerle dokunan nazım türlerindendir.

Hitabı, 'bağırmak-çağırmak' anlamında da ele almamalıyız.

Şiir'in güzelim gövdesine yakışmalı dilden çıkacaklar. İMGE yapmak için de, sanat yapmak için de 'uyumsuzluğa' düşmemeliyiz derim.

Temel ve çatı arasında 'ahenk' olursa seyrine doyulmaz şiir yapısının.

Şair, hitap sırasında ya BİR KİŞİ'ye-bireye; yada ÇOK KİŞİ' ye-çoğula; (bu eşya, obje, vb de olabilir) seslenir. Çoğula-çok kişiye söylenirken, onların içinden birisine hitap etmenin de yolu yordamı vardır tabi. Ne yapmanız gerekir? Kalabalığın içinden o bir kişiyi işaret 'zamir-yada sıfatlarıyla' bir şekilde çekip çıkarmayı bilmelisiniz, öyle değil mi?

Her şiir bir iklimin havasını taşır. Hüzün iklimindeki şiirinize bir anda kahkahalar attırıp, neşeli hale getiremezsiniz. Zira, o esnada 'hitap' da 'değişim' ve 'kayma' ya ihtiyaç vardır. O da istenmeyen bir durum olur...Ölü evine kahkahalarla gitmek kimsenin hoşuna gitmez her halde... Ama, şair şiirinde olmazları da oldurmalı deriz. Deriz de 'gülünç' duruma düşmesini de istemeyiz. Bu sebeple buna işaret ederiz...

Kelimeyi, zamanı, eşyayı, iç girdapları kırmalı-bükmeli-savurmalı; ancak mucizeler sergilemek için de uyumsuzluğa ve bayağılığa inmemeli.
Şiirle fotoğraf arasındaki önemli farklardan birisi 'hitap' dır. Fotoğraf, görüntüsü-fiziksel haliyle hitap eder. Şiir, kelimelerle...

DEVAM EDECEK...