Sivas Kongresi

Ahmet ÖZDEMİR
**************

"Karanlık ufuklardan bugün söktü nur şafak,
Kurtuluş türküsünü çağırdı Kızılırmak.

Yayladan bu haberi ovalara indirdi,
Hıçkıran memleketin gözlerini dindirdi.

Bu Tanrısal sevinci denizlere götürdü,
O ki Türk'ün bahtını Karadeniz'de gördü.

Bugün şahlandı işte, bugün köpürdü, taştı.
En büyük ülküsüne Türklük bugün ulaştı.

Yer yer kabaran hisler bugün burda toplandı,
Türk önüne geçilmez patlamış bir volkandı.

Türk'ün ölmezliğini bugün gösterdi yaydı,
O ne kutsal imandı, nasıl kımıldamaydı.

Anayurt bir kalb gibi geldi burda birleşti.
İman yüklü gönüller bir anda çelikleşti.

Göründü kurtuluşun, birliğin aydın yolu,
Yıkılmaz bir kaleye benzedi Anadolu.

Burcunda Atatürk'ün gür sesi dalga dalga,
Dalgalandı, hız verdi inanmış ulu halka.

Bu seste bütün Türk'lük, bütün bir vatan vardı,
Bu seste toplananlar O'na inanmışlardı.

Sivas bu mutlu güne o gün açarken kucak,
İnanmıştı ki vatan bu günle kurtulacak.

Atatürk'ün güveni bize kutsal bir miras,
Umutsuzluk içinde o gün umuttu Sivas.

Bugün de içimizde aynı duygu, aynı hız,
Ne Ata'dan ayrılır, ne yolundan saparız..."
Evet Vehbi Cem Aşkun'un şiirinde söylediği gibi umutsuzluklar içinde umuttu Sivas.


Amasya Genelgesi üzerine yurdun her tarafından seçilen delegeler Sivas'a gelmeğe başlamıştı. Mustafa Kemal 2 Eylül 1919 günü Sivas'a geldi. Sivas halkı Mustafa Kemal'i şehrin dışında parlak ve candan sevinç gösterileri ile karşıladı. 4 Eylül 1919'da ise, millî egemenlik ilkesine dayalı yeni Türk Devleti'nin kuruluşuna temel olan Sivas Kongresi, o zamanlar "Mekteb-i Sultanî" olarak kullanılan bir binanın salonunda, 38 delegenin iştiraki ile toplandı. Sonradan bu sayı 41'e ulaştı.
Bu delegeler şunlardı:
Mustafa Kemal (Atatürk), Hüseyin Rauf (Orbay)- Sivas, Bekir Sami (Kunduh)-Sivas, Fevzi (Baysoy)- Erzincan, Raif (Dinç)- Erzincan, Refet (bele)-Canik Samsun, Kara Vasıf -Antep, İsmail Hami (Danişment) -İstanbul, İsmail Fazıl (Cebesoy) -İstanbul, Hikmet (Boran) - İstanbul, Ahmet Nuri- Bursa, Osman Nuri (Özpay)- Bursa, Hüseyin (Bayraktar)- Eskişehir, Hüsrev Sami (Kızıldoğan)- Eskişehir, Halil İbrahim (Sipahi)- Eskişihir, Mehmet Şükrü (Koçzâde)- A. Karahisar, Salih Sıtkı (Kesrioğlu)- A. Karahisar, Bekir (Gümüşioğlu)- A. Karahisar, Abdurrahman Dursun (Yalvaç)- Çorum, Mehmet Tevfik (Ergun)- Çorum, İbrahim Süreyya (Yiğit)- Alaşehir, Macit (Suner)- Alaşehir, Mehmet Şükrü (Dalamanlı)- Denizli, Yusuf (Başağazâde)- Denizli, Necip Ali (Küçüka)- Denizli, Hakkı Behiç (Bayiç)- Denizli, Sami Zeki- Kastamonu, Nuri (Tatlızâde)- Kastamonu, Halit Nami (Mengi) Bor Niğde, Mustafa Soylu (Niğde), Yusuf Banri (Tatlıoğlu)- Yozgat, Osman Remzi (Öğüt)- Nevşehir, Mazhar Müfit (Kansu) - Hakkari, Hasan Bey, Süleyman (Bosnalı Bosnaklı)- Samsun Canik, Nuh Naci (Yazgan)- Kayseri, Ahmet Hilmi (Kalaç)- Kayseri, Ömer Mümtaz (İmamzâde) -Kayseri, İhsan Hamit (Tigrel)- Diyarbakır, Necati (Kurtuluş)- Bursa, Asaf (Doras)- Bursa.
Sivas Kongresi sekiz gün sürdü. Daha kongre açılmadan, bazı kimseler Mustafa Kemal'in başkan olmasını istemiyorlardı. Bu düşüncelerini O'na da açıklamışlardı. Fakat ilk günü Mustafa Kemal başkanlık makamına çıktı ve coşkulu bir konuşmayla kongreyi açtı. Birçok kimsenin muhalefetine karşın başkan seçildi.
Kongre, çetin koşullar içinde toplanmıştı. İşgal kuvvetleri ve İstanbul hükümeti kongrenin toplanmasına engel olmak için birlikte çalışıyorlardı. İşte birkaç örnek:
İstanbul Hükümeti, Kongreyi dağıtmak için harekete geçmişti. Harput Valiliğine atanan Ali Galip'e, Sivas'ı basması, kongreyi dağıtması emrini verdi. Ali Galip Malatya'da kuvvet toplayarak baskına hazırlandı. Fakat durumdan haberdar olan Mustafa Kemal tedbir alarak Ali Galip'i İstanbul'a kaçmak zorunda bıraktı.
Sivas Kongresi sona erince Mustafa Kemal, Damat Ferit Hükümetine, halkın duyduğu nefreti bildirerek; milli emellere hizmet eden bir hükümetin kurulmasını istedi. Kabul edilmeyince, Sadrazama telgraf çekerek meşru bir hükümet iş başına geçinceye kadar merkezle ilişkisini kestiğini bildirdi.