Tapduk'un Dergahı

Ahmet ÖZDEMİR
************

Nezihe Araz "Hangi köydenmiş, kimin nesiymiş bize ne? Bütün bunları bilmiyorsak da bir Yunus var ki tanıyoruz ve tanıdığımız kadarı hepimize yetiyor. Bu Yunus dünyamızı da, ahretimizi de abat etmeye yetecek çaptadır. Âşık Yunus'tur bu, Dertli Yunus'tur bu, Miskin Yunus'tur bu, Derviş Yunus'tur bu" diyor. Doğru, hepsinden ötesi o Bizim Yunus...

Necip Fazıl Kısakürek'in dediği gibi:

"Bir zamanlar dünyaya bir adam gelmiş
Okunu kör nefsin, kılıçla çelmiş
Bizim Yunus
Bizim Yunus ... "

Halkın gözünde, taptaze, capcanlı yaşıyor, yaşayacak.

Kısa bir süre on üçüncü yüzyıla gidelim:

Ölümünden çok sonra kitap haline getirilen Risalet-ün-Nushiyye adlı eserine dayanılarak 1240-1241 yılında doğduğu ve 82 yıl yaşadığı öne sürülüyor. Bu varsayıma göre, Selçukluların sonu ile Osman Gazi devrelerinde hayatta olduğu anlaşılmakta. Yüzyıllardan beri halk arasında yaşayan inanca göre O'nun, Sivrihisar yakınında Sarıköy'de doğduğu kabul edilmekte.

Gerçek olan şu:

Yunus Emre, Anadolu'da birliğin bozulduğu, Moğol ordularının yakıp yıktığı, insanların umutsuzluğa kapıldığı bir dönemde, şiirleriyle bir sevgi seli oluşturan, sevgi ve hoşgörü gibi evrensel değerleri aşılayan, 13 üncü Yüzyıl Anadolu'sunun manevî mimarlarından bir Türkmen dervişi.
Geliniz varsayımların kaynağı olan menkıbeler bahçesinde bir gezinti yapalım.

Hacı Bektaşi Veli, Anadolu'ya bir güvercin kılığında gelir. Bunu haber alan ve gelmesini istemeyen Abdalan-ı Rum "Anadolu Abdalları" birer kartal olup onun yolunu keser. Kutsal güvercin Anadolu göklerini kara kartal kanatlarıyla kaplı bulur. Yarar geçer kanatları ama bir hayli de pençe yer. Kan revan içinde yedi evli bir Çepni köyüne, bugünkü Hacı Bektaş İlçesine iner, bir duvarın üstüne konar. Fakir bir köylü kadın görür yaralı güvercinin durumuna acır. Önüne yiyecek içecek bırakır. Bu nedenle Bektaşilikte, kadının yeri önemlidir.

Hacı Bektaş Anadolu'da Rum erenlerinden saygı ve sevgi görür. Hepsi ziyaretine gelir. Ama Emre adında bir ermiş gelmez. Hacı Bektaş, Emre'yi özel olarak yanına çağırttır. Gelmemesinin nedenini sorar.
Emre, "Perde arkasından çıkan bir elin kendisine nasip verdiğini, hazır bulunduğu o erenler bezminde Hacı Bektaş adlı hiç kimseyi görmediğini" söyler.

Hacı Bektaş "O elin bir işareti olup olmadığını" sorunca, "Ayasında yeşil bir ben" olduğunu anlatır. Hacı Bektaş elini uzatır. Ayasındaki yeşil beni gören Emre, kendisine daha önce el veren mürşitin karşısında bulunduğunu anlar, heyecanla üç kez "Taptuk Taptuk Taptuk!" der. O andan sonra bu ermişin adı Tapduk Emre olur.

Biz haberi Yunus'tan verelim. Yunus, Sakarya kıyılarında, Sivrihisar'ın Sarı köy'ünde oturur köylü. O yıllarda kıtlık vardır. Yunus tohumsuz kalır. Eşeğine dağdan alıç, ahlat, meyve yükler, buna karşılık biraz tohumluk buğday aramaya çıkar. İz süre süre Hacı Bektaş Tekkesi'ne ulaşır.
Derdini anlatır, alıçlarına karşılık buğday ister. Hacı Bektaşi Veli kendisine: "Buğday yerine nefes versek olmaz mı" diye sordurur. Yunus illede buğday, der.

Hacı Bektaş Veli: "Her alıca karşılık bir nefes verelim," der. Yunus kabul etmez. Hacı Bektaş, her çekirdek başına on nefese kadar çıkar. Yunus buğday, diye dayatır. Bunun üzerine Hacı Bektaş fakir Yunus'a götürebileceği kadar buğday verdirir. Sevine sevine yola çıkan Yunus'u yolda bir düşüncedir alır:

''Bu insan büyük insan olmasa bana buğday vermezdi. Bir çuval buğday böyle bir insandan daha mı değerli?" diye düşünür, pişman olur döner geriye:

"Alın buğdayı geri, ben nefes istiyorum" der. Hacı Bektaşi Veli: "Senin kilidini Taptuk Emre'ye verdik. Ona git!" der.

Söylencelerimize göre, Yunus gidip Tapduk'a başvurmuş. Bu tekkede her derviş bir iş görürmüş. Yunus'a da odun taşıma işi verilmiş. Kırk yıl sırtında tekkenin ocağına özene bezene odun taşımış. Her getirdiği odun doğru, dümdüzmüş. Taptuk Emre bir gün Yunus'a: "Dağda hiç eğri odun kalmadı mı?" diye sormuş. Yunus: "Dağda eğri odun çok, ama sizin kapınıza odunun bile eğrisi yakışmaz" diye yanıtlamış.