Toprak sevgisi ve bayramı

Ahmet ÖZDEMİR


Zaman zaman folklorumuzdaki halk takvimine ilişkin yazılar yazıyorum. Yüzyıllar ötesinden günümüze kadar kutlanmakta olan mevsimsel belli günlerin çoğunu biliyorsunuz. Bunlardan biri de nevruz. 21 Mart yalnız bizde değil, Afganistan, İran gibi Farsça konuşan ülkelerle bağımsızlığını kazanan Türk Cumhuriyetlerinde bahar bayramı olarak kutlanılıyor. Kırgızistan ve Türkmenistan'da "21 Mart Nevruz Bayramı" resmi bayram olarak kabul edilmiş.
Ayrıca eski Türklerde, sürüleri otlatmaya çıkarma günleri nedeniyle 9 Mayıs'ta "örüs sara bayramı" ile 28 Ağustosta güz bayramı "soğan sara-ak ay"ın olduğunu biliyorum. Meğer Almanların da, Cermenlerin Hıristiyanlık öncesi kültürlerine dayalı, bahardan yaza geçerken kutlanan Gündönümü "Sonnen wendefeier" Bayramı varmış.
Bir kaç yıldır temmuz aylarında "Hasat Bayramı" adı altında bazı etkinlikler yapıldığını hatırlıyorum. Diyeceksiniz ki, Haziran ayında bütün bunların ne ilgisi var?
Cahilliğimi bağışlayınız. İnternette gezinmeseydim, Haziran'ı takip eden Pazar gününün "Toprak Bayramı " olduğunu bilmeyecektim. Önce yöresel bir şölen sandım. Bir de araştırdım ki, kanunla konulmuş bu bayram. 15 Haziran 1945 günü 4760 sayılı Kanunla kabul edilmiş ve ertesi gün Resmi Gazete'de yayımlanmış. Bu kanunu Bakanlar Kurulu yürütmüş. Belli ki iyi yürütülmüş(!) bu bayram. Bilgisiz görgüsüz kalmışım cahil kalmama sebep olmuş. Daha sonra bir başka kaynakta, bu günün Roma'daki "Beynelmilel Ziraat Enstitüsünde Bulgar Murahhasının teklifi üzerine bütün dünyada Toprak Bayramı olarak" kabul edildiğini, bizim de buna uyarak "Toprak Bayramı"nı ilân ettiğimizi okudum.
Derler ki "Deliye göre her gün bayram." Ancak işin içinde "toprak" olunca diyemedim. Koca Veysel'in ünlü şiirini hatırladım. Şiirin türküsünü Veysel'in yanık ve titrek sesinden duyar gibi oldum:

"Dost Dost Diye Nicesine Sarıldım
Benim Sadık Yarim Kara Topraktır
Beyhude Dolandım Boşa Yoruldum
Benim Sadık Yarim Kara Topraktır

Nice Güzellere Bağlandım Kaldım
Ne Bir Vefa Gördüm Ne Faydalandım
Her Türlü İsteğim Topraktan Aldım
Benim Sadık Yarim Kara Topraktır

Koyun Verdi Kuzu Verdi Süt Verdi
Yemek Verdi Ekmek Verdi Et Verdi
Kazma İle Dövmeyince Kıt Verdi
Benim Sadık Yarim Kara Topraktır

Ademden Bu Deme Neslim Getirdi
Bana Türlü Türlü Meyva Yetirdi
Her Gün Beni Tepesinde Götürdü
Benim Sadık Yarim Kara Topraktır

Karnın Yardım Kazma İle Bel İle
Yüzün Yırttım Tırnak İle El İle
Yine Beni Karşıladı Gül İle
Benim Sadık Yarim Kara Topraktır

İşkence Yaptıkça Bana Gülerdi
Bunda Yalan Yoktur Herkesler Gördü
Bir Çekirdek Verdim Dört Bostan Verdi
Benim Sadık Yarim Kara Topraktır

Havaya Bakarsam Hava Alırım
Toprağa Bakarsam Dua Alırım
Topraktan Ayrılsam Nerde Kalırım
Benim Sadık Yarim Kara Topraktır

Dileğin Varsa İste Allah'tan
Almak İçin Uzak Gitme Topraktan
Cömertlik Toprağa Verilmiş Haktan
Benim Sadik Yarim Kara Topraktır

Hakikat Ararsan Açık Bir Nokta
Allah Kula Yakın Kul Da Allah'a
Hakkın Gizli Hazinesi Kara Toprakta
Benim Sadık Yarim Kara Topraktır

Bütün Kusurlarımı Toprak Gizliyor
Merhem Çalıp Yaralarım Düzlüyor
Kolun Açmış Yollarımı Gözlüyor
Benim Sadık Yarim Kara Topraktır

Her Kim Ki Olursa Bu Sırra Mazhar
Dünyaya Bırakır Ölmez Bir Eser
Gün Gelir Veysel'in Bağrına Basar
Benim Sadık Yarim Kara Topraktır r."

Hepimizin sadık yâri kara toprak. Toprak bize, biz toprağa sevdalıyız. Bir dinî yazıyı hatırlıyorum. Solucanlardan söz ediyordu. Diyordu ki adını hatırlamadığım yazar: "Şu solucana bakın. Ayaklar altında ve kendi hesabına alabildiğine sevgiye muhtaç. Ama o, bu haliyle pek çok şeye merhamet etme yolunda yorgunluk bilmeyen bir yolcudur. Şefkatli toprak ona bağrını açar, o da bu sıcak ve sevgi dolu kucağın her avuç toprağına yüzlerce döl bırakır ve toprak ana onlarla havalanır, bunlarla kabarır ve her yanıyla pişer ve olgunlaşır. Toprak solucana, solucan toprağa sevgi dolu."
Aşık Veysel bir başka şiirinde "Aslıma karışıp toprak olunca / Çiçek olur mezarımı süslerim." diyor. Kimi dostluklar günü birliktir. Kalıcı değildir. Çıkar üzerine kurulmuştur. Bunlara "günün dostları" diyebilirsiniz. Gerçek dostluk, gönül dostluğudur. Kıskançlıkların, ikiyüzlülüklerin fingirdeyip fink attığı günümüzde bulmak zordur. Bunu bilen gönül gözlü Aşık Veysel aramış aramış da sonunda vefayı ve dostluğu toprakta bulmuş. Yarınki yazımda Anadolu insanına toprağın niçin ana olduğunu yazacağım.