Ahmet Özdemir
07.05.2016
************



Çocuğu olmamış kimselerin merhametli olmayacağı şeklinde bir halk inanışımız var. Bir başka inanış da, çocuksuz kadınların nazarlarının değdiğidir. Yeni doğmuş bebek bu kadınların kucağına verilmez. Yurdumuzun bazı yerlerinde kadınların fazla doğum yapması ayıp sayılmış, bazı yerlerde de “Anası belli babası belli. Çocuk Allah vergisi… “denilmiş.


Folklorik tıpta gebeliğin pratik bulgular vardır. Değişik yerlerdeki değişik bulgulardan bir kaçını şöyle sıralayabiliriz:

Gebenin kirpikleri uzar, uzayan kirpikler ikişer, üçer birleşerek top top olur. Gözlerin etrafı halka halka olur. Bazı gebelerde de tam tersi, kirpik ve kaş dökülür. Kadının yüzüne sis ve lekeler gelir. Vücut ifrazatı, tükürük ve idrarda çoğalma görülür. Gebenin dudakları genişler, kalçaları büyür, yaylanarak yürüme görülür.

Göğüs büyür, ucu koyu renk alır, vücudun ısısı yükselir, ağız tadı kaçar. Çok uykusu gelir. Gebelikte en önemli değişiklik aşermedir, denilebilir.

Aşerme, gebelikten önce zevkle yenilen içilen yiyeceklere tiksinme, bazı yiyecek ve içeceklere karşı da aşırı istek duyma şeklinde tanımlanabilir. Aşeren kadınların bazısı tatlı yiyeceklere istek duyarken, bazıları da acı ve ekşileri arzular. Bir kısım gebelerin fazla uyumalarına halk dilinde “uykuya aşeriyor” denilir.

Aşermeye bazı yerlerde aşyerme, bazı yerlerde de aşverme denildiği de görülmektedir.

Aşerme ile ilgili birçok inanışlarımız var. Bunlara göre aşerme annenin çocuğunu besleme ihtiyacından doğmakta. Aşeren kadına istediği yiyeceği vermek sevap olarak kabul edilmiş. Aşeren kadın istediği yiyeceği yemezse çocuğunun şaşı, sakat, unutkan veya aptal olacağına inanılıyor. Aşeren kadın kendine ait olmayan yiyeceği yerse çocuğunun hırsız olacağına, aşeren kadının paça yerse çocuğunun sümüklü olacağına, aşeren kadın fazla bulantılı ise, çocuğunun saçının çok olacağına, aşeren kadının ayvaya aş ermesi halinde çocuğunun alim, okumuş olacağına, kadın tatlıya eşererse, çocuğunun oğlan, ekşiye eşerlerse çocuğun kız olacağına inanıla gelmiş yüzyıllar boyu.

Aşerme ile ilgili türlü rivayetler de anlatılır. Yurdumuzun dört bir yanında. Aşeren bir kadın komşusunun ağacından habersiz nar almış yemiş. Buna sinirlenen kardeşi kadını öldürmüş. Ölünün karnı açılıp bakıldığında nar tanelerinin çocuğun karnında olduğu görülmüş.

Bir başka rivayete göre, aşeren kadın bakkaldaki portakalı alarak yakasından çıkardığı iğne ile delmiş, suyunu emmiş. Doğurduğu çocuk elindeki sivri şişle su taşıyanların tulumlarını delmeye başlamış. Bu durumdan canı yananlar annesine: “Sen ne yaptın da bu çocuk böyle oldu” diye sorunca, aşerirken yaptığı haksızlığı ve hatayı anlatmış.

Gebelikle ile ilgili bazı inanışlar, gelenek ve göreneklerde tabunun önemli yeri var. Kötülük gelmesin diye birçok yasaklama işlemlerine rastlamaktayız. Bazı işlemlerin de gebeliğe olumlu yönde etki yapması umudu taşınır.

Gebe kadın, çocuğunu anne karnında ilk oynamasında kime ve neye bakarsa çocuk ona benzer diye inanılır. Bunun için sakat ve çirkin kimselere baktırılmaz.

Gebenin bu gibi kişileri hor görmemesi söylenilir. Yine çocuğun anne karnında ilk oynamasında gebe kelleye bakarsa, çocuğun gözleri çekik, yüzü korkunç olur. Ayıya bakarsa, çocuğun kıllı, ölüye bakarsa benzinin sarı, eşeğe bakarsa kulağının uzun, tavşan görürse dudağının yırtık, balık yer ve balık temizlerse ağzının balık gibi olacağına inanılmış.

Gebe tavuk eti yerse, çocuğun göğüs kemiğinin tavuk göğsüne, derisinin tavuk derisine benzeyeceği, gebe kavurma yerse çocuğun bir yerde durmayacağı, turşu yerse titiz ve afacan olacağı söylenir.

Gebeliğini saklayan kadının çocuğunun dilsiz, gebelik sırasında saçını keserse ömrünün azalacağı anlatıla gelmiş.

Eskişehir ve İstanbul’da anne gizli bir şey yer de elini vücudunun bir yerine değdirirse orada ben olur diye bilinmekte. İstanbul’da gebe iken tekke veya ziyarete gitmiş olan kadının, doğumdan sonra her yıl çocuğu ile o ziyarete gitmesinin gerektiğine inanılmakta.

Halk inanışlarına göre, çocuk ana karnında ilk oynadığı zaman kadın aynaya bakarsa veya nar tanelerini düşürmeden ayna ya bakarak yerse çocuğun güzel, çocuğun anne karnında ilk oynamasında anneye elma yedirilirse çocuğun kırmızı yanaklı, limon portakal yerse sarışın olacağını biliyor musunuz?