Ümit çiçeği hiç solmayan yazar: Sabahat Emir

Mehmet Nuri Yardım

Yazı dünyasına girenler, adı "yazar"a çıkanlar türlü huylara, farklı mizaçlara, olmadık davranışlara sahip olurlar. Bazen bir tebessüm onları gökyüzünde uçurur, kanatsız kuşlar gibi semanın engin maviliklerine doğru süzülür giderler. Bazen bir takdir sözü, onları şen şatır eder. Gece sabahlara kadar çalışırlar bu iltifattan sonra. Binbir aşk ve şevk ile... Bir dudak büküş, bir yan bakış, bir imalı söz gönüllerini yıkar, siler süpürür dünyalarını. Onları en çok bir okuyucunun memnuniyeti bahtiyar eder. "........ kitabınızı okudum, çok etkilendim, kaleminize sağlık..." Sorumluklarını arttırır bu mültefit sözler. Daha bir azimle sarılırlar kalemlerine, daha bir asılırlar daktilo bilgisayar tuşlarına... Bazen ömürlerini bir kaç kitaba adarlar. Ama acımazlar geçen yıllara... Yazmak onlar için bir ödev, kutsal bir görevdir zira. Çocukken başlamıştır yazı serüvenleri... Genç olmuşlardır, olgunluk yaşları gelmiştir, ardından. Sonra yavaş yavaş ömrün sonbaharına doğru yürürler adım adım. Ama onlar hep yazar, yazarlar...

Onlar toplumun vicdanıdır. Yaşadıkları acıları, gördükleri haksızlıkları, şahit oldukları çelişkileri yazar dururlar. Bazen bir şiire konu olur hayallerindeki şekiller. Bazen de hikâye veya romana dönüşür zihinlerinde canlanan sahneler... Kimi zaman bir tiyatro sahnesine taşırlar düşüncelerini, kimi zaman bir destana... Yazarlar cemiyetin aksi sedasıdır, iç sızılarıdır, muhakeme gücüdür, tefekkür aynasıdır. Fikirlerin hürce ifade edilmesini isterler. İnsanların özgürce konuşmalarından yanadırlar. Katılmadıkları görüşlerin bile seslendirilmesini arzu ederler. Hiç bir zaman kin ve nefret tohumlarını saklamazlar içlerinde. Her yazarın yüreğinde bir sevgi çiçeği vardır. Rengarenktir bu çiçek, rengahenktir. Hiç bir zaman da solmaz. Gün begün açar, gelişir, büyür ve yeryüzünü kaplar. Muhabbet, insanın ayrılmaz parçasıdır. Sevgi insanın da yazarın da temel gıdasıdır.

Bir yazarı anlatmak kolay mı? Değil. Onun iç dünyasını, geçirdiği hafakanları, yaşadığı med cezirleri, zihin dünyasındaki başkalaşımları, hayal dünyasındaki fırtınaları, ruh iklimindeki geniş ufukları dile getirmek ne mümkün? Her yazar ayrı bir dünyadır. Dolayısıyla bu tür portre biyografi yazılarını kaleme almaya çalıştığımda bir korku kaplar yüreğimi. Ya onu anlatamazsam... Ya okura onun gerçek kişiliğini yansıtamazsam... Bu yazıda da o endişeleri göreceksiniz sevgili okuyucular... Ama bazı yazılar ertelenemez. Her kitabın bir kaderi vardır, her yazının da... O kaderin sevkiyle karalarız satırları... Bazen kalemin ucu maviye çalar, bazen kırmızıya... Ama kalem kutsaldır, yazı mukaddes... Vakti saati gelince kalem yazmalıdır.

Sabahat Emir Hanımefendi... Bu kendine özgü tavrı, çizgisi, duruşu olan değerli yazarla kaç yıl oldu tanışalı, görüşeli, dertleşeli, halleşeli... Tam olarak bilmiyorum. Ama sanırım Türkiye gazetesinde Kenan Akın, Ünal Sakman başta olmak üzere Tercüman ekibinin geldiği yıllara rastlamıştı o tanışma... Yani 1985'li yıllara... Demek ki 20 yılı geride bırakmışız. Ben de gazeteye o yıl davet edilmiş ve Olcay Yazıcı Beyle birlikte gazeteye röportajlar yapmaya başlamıştım. Kimler varmış o zaman gazete kadrosunda bakınız: Ahmet Kabaklı, Ergun Göze, Ayhan Songar, Tarık Buğra, Ömer Öztürkmen, İrfan Atagün, Mehmet Emin Alpkan, Sevinç Çokum, Ahmet Arvasi, Yavuz Bülent Bâkiler... Ve daha bir çok değerli yazar... Sabahat Hanım da o zaman başlamıştı yazmaya. O gün bugündür yazmaya devam ediyor. Gazete yazılarında aktüalite vardır ama bu yazıların arka plânında mutlaka onun sanat endişesini görürüz, edebiyata olan sevdasına tanık oluruz.

Sabahat Hanım, aslında okurla bağlarını koparmamak için yazar. O bu yazılarla nefes alır âdeta. Gazete yazılarına bir yıldan beridir Sanatalemi.net yazıları da eklendi. Okuyunun tepkisi, dikkati, ilgisi onun için önemlidir. Yazılarıyla vicdanlara seslenmektedir çünkü. Sesine ses ister, nidasına yankı bekler. Bazen kişilerin, kurumların yazıları hakkındaki yorumu ona ulaştığında sevinir, mutlu olur. Bu ilgi onu diri tutar. Bazen de kör kuyuya atılmış küçük bir çakıl taşı gibidir yazılan yazı. Ses seda gelmez. Böyle durumlarda her yazar gibi o da kırılır, alınır, içine kapanır. Ama hiç bir zaman gücenmez okuyucusuna. Çünkü uzaktan uzağa onu okuyan, anlayan, seven ve kendisine hak veren okuyucuları olduğunu bilir. Bazen telefonlaşırız, bazen de bir araya gelir görüşürüz. Bu görüşmelerde "Sabahat Hanım, sizin ilk ve sürekli okuyunuz benim. Dolayısıyla üzülmeyin derim." Tebessüm eder, "Zaten der. Mehmet Nuri kardeşim, ben de senin için yazıyorum. Hiç kimse okumazsa Mehmet Nuri benim yazımı okur diye düşünüyor, teselli buluyorum."

Bu anlattıklarım işin lâtifesi tabii. Yoksa bir çok yazarımız gibi Sabahat Hanım da binlerce sâdık okuyucuya sahiptir. Bizim okuyucu bazen ses vermez, yorum yapmaz yazılanlara. Ama okur. İşin hakikati bu ne yazık ki. Keşke biraz da yazarla paylaşsa düşüncelerini, yazara onu okuduğunu hissettirse... Bir telefon açsa, bir mektup yazsa, hadi bunlar zor ise bir e-posta gönderse... Ama üşenir okuyucular genelde. Sevgisini de öfkesini de belli etmek istemez. Eh ne diyelim bu da bir mizaç meselesi... Sabahat Hanım'ın düzenlenen toplantılara, edebiyat sohbetlerine katılmasını çok arzu ederim. Benim tertip ettiğim veya farklı mekânlarda yapılagelen toplantılara, programlara her zaman dâvet ederim. Gelmez bir türlü. Kadriye Hanım da bulunmaz tabii ki. Hâlbuki Tünel'de Tarık Zafer Tunaya Kültür Merkezi'nde düzenlenen bir sohbet toplantısına gelmişti de nasıl mutlu olmuştu. Gayet iyi hatırlıyorum. Bir çok eski dostunu görmüş, onlarla hasret gidermişti.

Sabahat Hanım'ı yalnız göremezsiniz. O her zaman ablası Kadriye hanımla birliktedir. Gezilerde de birlikteler, tatillerde de... Tiyatroda da ikisini birlikte görürsünüz, bir edebiyat toplantısında da... Ve bu dayanışma örneği iki değerli insan, şimdi hastanede birlikteler ne yazık ki. Kadriye Hanımefendi'nin rahatsızlığı dolayısıyla Sabahat Hanım, Çapa Hastanesi'nde ablasının, arkadaşının, can yoldaşının yanıbaşındadır. Kimbilir ne güzel sözler söylemektedir ablasına... Ne hatıralar anlatmaktadır gözyaşlarını içine akıtarak... Ama Sabahat Hanım bedbin görünse de bir ümit çiçeği besler her zaman yüreğinde. Onun kırılmasına izin vermez hiç bir zaman. Onu zinde ve ayakta tutan da o çiçeğin özsuyudur. Sabahat Hanım gezmeyi çok sever. Her seyahat onu daha da gönendirir. Ama her gezi dönüşünde heybesinde dizi dizi kelimeer vardır. Hevenk hevenk devşirdiği bu kelimelerle uğraşır günler boyu, yazar durur. Bazen bir yetkiliyi uyarır, tarihî eserler hakkında. Bazen vatandaşlara seslenir kültür mirasımıza sahip çıksınlar diye. Ama neredeyse dolaşmadığı köşe kalmamıştır Anadolu'nun.

Her yazar bütün duygularını, düşüncelerini, hayallerini, ideallerini kitaplarına aktarır. Bilgisi sayfalara yansımıştır, birikimi satır aralarında ışır okuyucuya... Bugün ne yazık ki, henüz yeniden yayımlanmamış olsa da Sabahat Hanım'ın neşredilmiş eserleri çok. Bunlar neredeyse bir kütüphanenin uzunca bir rafını dolduracak kadar çok. Bu durumdan kaç kişinin haberi var bilemiyorum. Ama ben bu yazıda Sabahat Hanım'ın müstesna kişiliğine dikkat çekmek istediğim gibi mükemmel eserlerini de hatırlatmak istiyorum. Ve bu güzel eserlerin bir an önce artık okuyucu ile buluşması gerektiğini düşünüyorum. Onun dil, kompozisyon kitaplarının Türkiye'de büyük bir boşluğu doldurduğunu, 1970'li ve 80'li yılların en itibarlı müracaat eserleri olduğunu belirtmem gerekiyor. Eski edebiyat öğretmenlerinin çok iyi tanıdığı ve takdir ettiği Sabahat Hanım, aynı zamanda Türkiye'de televizyon dizilerine senaryo yazan ilk edebiyatçılar arasındadır. Bir ara bazı yayıncılardan "illallah" deyince "Ya Allah" deyip kendi yayınevini kurdu: Emir Yayınevi. Bir yazar, piyasa şartlarına karşı tek başına nasıl direnebilir, nasıl ayakta durabilir? Yayınevi daha sonra kapandı tabii... Şimdi yazarımızın kitapları "mevcut" değil. Yani piyasada yok. Okuyucular yazarına ulaşamıyor. Genç okurlar ne yazık ki Sabahat Emir'i tanımıyor, okumuyor.

Ey yayıncı dostlarım neredesiniz? Neredesiniz ey sanata, edebiyata değer veren aziz yayıncılar, nerelerdesiniz? Anlaşılan o ki, bir bilinmez yerdesiniz. Bugüne kadar bir çok yazar hakkında yazılar yazdım: Ercüment Ekrem Talu, Nahit Sırrı Örik, Ziya Osman Saba, Abdülhak Şinasi Hisar, Osman Cemal Kaygılı vs. Kitapları yayımlandı daha sonra bu yazarların... Sabahat Hanımın bütün eserlerinin yayımlandığını gördüğüm gün benim bayramım olacak. Allah o günleri bana gösterir inşallah. Eskiler "fazla lâf deliye söylenir" derlermiş. Ben de bu konuyu kısa kesiyor ve ferasetinize havale ediyorum. Eh artık yazarımızın eserlerinden söz etme vaktidir. Alfabetik olarak bahsetmek istiyorum, umarım herhangi bir kitabı unutmam. Ama önce yazarımızın biyografisine göz atmak daha doğru olmaz mı sizce de.

İşte Sabahat Emir'in kısa hayatı, eserleri ve aldığı ödüler:

1943’te Manisa Kula’da doğdu. İstanbul Kız Lisesi'ni, Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü'nü bitirdi, bir süre öğretmenlik ve İstanbul'da Basma Yazı ve Resimleri Derleme Müdürlüğü yaptı. Şimdi İTÜ Türk Musikisi Devlet Konservatuvarı'nda öğretim görevlisi. Televizyon ve radyo oyunları yazdı, Gönül Dostları, Aile Bağları televizyon oyunlarından bazılarıdır. Ortaokul-lise Türkçe ve edebiyat derslerine türlerden seçmeler ve yardımcı eserler de yayınlamakta olan yazar, ilk hikâye kitabını üniversite öğrencisiyken çıkarmıştı: Ceviz Oynamaya Geldim Odana (1964). Hisar ve Varlık dergilerinde hikaye ve denemeleri görülen sanatçının sonraki hikaye kitapları Öküz Kafalı Şaban Bey Destanı (1969), Geceyle Gelen (1977), Zamane (1981). Bir Sepet Kiraz (1989). Çocuk hikaye kitapları: Ağlayan Soytarı (1978), Keloğlan Uzayda (masallar, 1980), Sancılı Bir Gün adlı romanı 1981'de yayımlandı. Türk Piyeslerinden Derlenen Türk Halk Deyimleri (1968), Büyük Eserler (1971), Mektup Yazma Sanatı (1974) incelemeleriyle Ünlü Yazarlardan Seçme Denemeler (1975) ve Ünlü Yazarlardan Seçme Hikayeler (1975) derlemelerinden sonra, basıma hazırladığı Cenupta Türkmen Oymakları (1977) adlı eserle Türkiye Milli Kültür Vakfı Armağanı Tarih Dalı jüri özel armağanını aldı (1979). Ayrıntılı biyografisi için bkz. Hisar Dergisi, Eylül 1970

Bu yazı vesilesiyle Emir kardeşlere, Sabahat ve Kadriye hanımefendilere selâmlarımı, saygılarımı, şükranlarımı ve elbette değerli hastamıza şifa dileklerimi iletiyorum. Söz veriyorum Sabahat Hanım, sevgili ablanız şifa bulsun, eve dönün, en yakın zamanda editör ve yazar dostlarımla birlikte ziyaretinize, "geçmiş olsun"a geleceğiz. O düşündüğümüz edebiyat buluşmalarına da başlayacağız inşallah... Selâm ve hürmetlerimle...

AĞLAYAN SOYTARI: Sabahat Emir'in çocuklar için yazdığı hikâye kitabı. "Özlü çocuk hikâyeleri." Emir Yayınları arasında 1978'de yayımlanmış. Kapağı usta ressam Gürbüz Azak'ın resmi süslüyor. Sadece kapağı mı, hayır. Kitap boyunca çocuk resimleri var. Hem sunuşta hem arka kapakta şu satırları okuyoruz: "Sabahat Emir adını tanıyacaksınız.Bir düzineyi aşmış 'Başvuru' kitabı ile ilk ve en çok aranan yazarımızdır.
Şu anda yüzlerce çocuk kitabına rastlayabilirsiniz. Ama, çocuklarımıza cesaret, kendine güven ve sevgi duyguları aşılayabilecek çapta eser, gerçek eser, bulmak kolay değildir. Yayınevimiz, yarınki nesillerin zengin yürek ve zengin gönül sahibi olmaların ıhedef bilir. Bu yönde yeni yeni pencereler açmayı görev sayar... Gül bahçesinde dikeni görüp üzülen değil, dikener arasında gül görüp sevinen nesil özlemimizdir. Bunun için usta yazar ve gerçek eserlere büyük görevler düşmekte... Sabahat Emir'in bu eserini gerçekten çok seveceksiniz."

AİLE BAĞLARI: Bir televizyon dizisi için kaleme aldığı senaryo.

ALİŞ İLE ZEYNEP: Yazarın bir diğer önemli eseri.

ATA SÖZLERİ VE VECİZELERİN AÇIKLAMALARI: Sabahat Emir, bu kitabında yüzyıllarca kullandığımız ata sözlerini ve vecizeleri açıklıyor. Türkçenin dil nakışları olan ata sözleri ve vecizeleri toplu olarak görebileceğimiz bir eser.

BİR SEPET KİRAZ: Sabahat Emir'in kitaba adını veren "Bir Sepet Kiraz" hikâyesinin de bulunduğu 18 hikâyeden oluşan bu eserinin genel konusu, sosyal hayatımızdaki insan ilişkileri, insan duygu ve düşünceleridir. Yazar eserlerini bu kitapta kısa hikâye formunda kaleme almıştır. İlk baskısı 1989'da Kültür Bakanlığı tarafından yapılan Bir Sepet Kiraz'ın iki yıl önce Ankara'daki Elips Yayınları da bir baskısını gerçekleştirmişti. Yazar, eserin önsözünde sanat ve edebiyat anlayışını anlatırken, "hikâye" türüne bakışını da ortaya koyuyor. Okuyalım:
"Sanata eğilimimiz aslında çocuklukta başlar. Tatlı ninni ezgilerinin ardından masal dünyasına çeviririz gözlerimizi. Alabildiğine dal budak salan hayallerimiz bu dünyanın renkli ve gizemlisonsuzluğu içinde doyum kazanır. Bu dünyanın olağanüstü esintileriyle kendi dünyamızı gönlümüzce yeniden yaratır, gerçeğin dar sınırlarını alabildiğine genişletiriz. Gönlümüzce Kaf Dağının Sultanı, gönlümüzce periler ülkesinin devi oluruz.Bazen de gönül yuvasında kendince şarkılar söyleyen minik bir serçe... Büyüyüp bakışlarımızı yedi kat gökyüzünden yeryüzüne çevirince gittikçe gelişmeye başlayan 'gerçekçilik' duygusu bizi olağanüstü merakından yavaş yavaş uzaklaştırır, engin hayallerimize bir sınır koyar.Masal merakı yerini hikâyeye bırakır. Hikâye, hayatımızın vazgeçilmez bir parçası olur. Söyleşilerimiz bile birbirini izleyen küçük, kimi kezacı, kimi kez tatlı hikâyeciklerden oluşmaz mı?
Bence 'hikâye', hayatımızın kenar süsü, edebiyat dünyasının da altın anahtarıdır. Hikâyeyi seçmem, sanatımda hikâyeye ağırlık vermem bu yüzdendir. Benim 'hikâye'yi bırakamadığım gibi 'hikâye' de beni bırakmıyor.
Kitabımı, gönüllerinde 'Bir Sepet Kiraz' gibi nice dilekler taşıyan sevgili okuyucuarıma armağan ediyorum. Takdir onlarındır. Sabahat Emir Beşiktaş, 1989"

BÜYÜK ESERLER: 1971'de ilk baskısı yapıldı. Dünyaca tanınmış şaheserlerin özet, inceleme ve eleştirilerini içine alan ve şaheserleri değerlendirme hususunda güvenle başvurabileceğiniz kaynak kitap.

CENUPTA TÜRKMEN OYMAKLARI: Sabahat Emir 1977'de neşredilen bu eseriyle Türkiye Milli Kültür Vakfı Armağanı Tarih Dalı jüri özel armağanını aldı (1979).

CEVİZ OYNAMAYA GELDİM ODANA: Yazarın yayımlanan ve hikâyelerden meydana gelen ilk kitabı. 1964'te basıldı. İkinci baskısı 1984'te yayımlandı.

DEYİMLER SÖZLÜĞÜ: Örnekleriyle Açıklamalı Deyimler Sözlüğü. Her kütüphaned ebulunması gereken büyük küçük herkesin faydalanabileceği sözlük.

FİKİR YAZILARI NASIL YAZILIR: Yine yazarın bir başvuru kitabı daha. Fikir yazılarının nasıl yazılacağını gösteren mühim bir kaynak kitap.

GECEYLE GELEN: Yazarın "Köprü", "Kırık Ayna ve diğer hikâyelerinden meydana geliyor. İlk baskısı 1977'de yapıldı. Yazar bu eserini "annemin anısına" diye sunuyor okura. Türkiye Milli Kültür Vakfı Edebiyat ödülü verilen eser Güçlü Yayımcılık tarafından 1988'de neşredilmiş. Güzel kapak Şahin Karakoç'a ait.

GÖNÜL DOSTLARI: Bir televizyon dizisi için yazarın kaleme aldığı senaryo.

KELOĞLAN UZAYDA: Çocuklar için bir kitap. Masallardan oluşan eser 1980'de yayımlandı.

KÖPRÜ- UZAK KENTİN İNSANLARI: Sabahat Emir'in en önemli eserlerinden biri.

MEKTUP YAZMA SANATI: "Örnekleriyle Mektup Yazma Sanatı"nın ilk baskısı 1974'te çıktı. Güzel ve özlü mektup yazmanın sırlarını öğreten,bu konuda en güzel örneeri içine alan kılavuz bir kitap.

OKUL SÖZLÜĞÜ: Orta dereceli okullar için bir müracaat eseri.

ÖKÜZ KAFALI ŞABAN BEY DESTANI: Küçük cep kitabı. 1969'da basıldı. Küçük hikâyelerden meydana geliyor. İlginç bir isim ve ilginç bir kırmızı kapak. Arka kapakta fiyatı "4 lira" yazıyor. İthaf ilk sayfada: "Sevgili ablalarım Mürüvvet ve Kadriye'ye ithafen..."

ÖNEMLİ GÜNLER HAKKINDA KOMPOZİSYON: Yine öğrenciler için bir başvuru eseri. Faydalı, açıklayıcı bir kitap.

ÖRNEKLERİYLE KOMPOZİSYON VE YAZMA SANATI: "Örnekleriyle Kompozisyon Yazma Sanatı" da bir kılavuz kitap. Yazı yazmak isteyen büyük küçük herkesin güvene başvurabileceği bu konuda en büyük yardımı ve desteği sağlayacak bir kaynak. İlk baskısı 1968'de gerçekleşti.

RESİMİ OKUL SÖZLÜĞÜ: İlkokullar için. Çocukların sıkılmadan karıştırabileceği bir sözlük.

SANCILI BİR GÜN: İlk baskısı 1980'de Emir Yayınları arasında yapıldı. Yazarın ilk romanı. Arka kapakta şu satırları okuyoruz: "Herkesin hayatında apansız geliveren; kişinin türlü bireysel ve toplumsal sancılarla kendi üzerine düğümlendiği bir yirmidört saat vardır.bu sancılara, bu sancılarla birlikte gelen eleştiri, suçlama ve iç sınavlara göğüs gerebildiği, o çetin yirmidört saati aşabildiği an, insan yargılarla dolu bir dünden aydınlık bir yarım umudu yaratabilecektir. Yani, kendi kendisinin doğumunu sağlayabilecektir.

Yazar Sabahat Emir, bu ilk romanında temel bağlantılardan yoksun, sevgisizlikler, samimiyetsizlikler, özü kaybetmekle başlayan huzursuzluklar ve sun'i ilişkiler ortamında çaresiz kalakalan günümüz bir yarı aydın kadının bu çetin yirmidört saati aşabilme serüvenini kendine özgü üslûbu ile ele almaktadır."

TASVİR VE TAHLİL: Kompozisyon bilgileri için bir müracaat eseri daha. Daha çok öğrenciler için.

TÜRK PİYESLERİNDEN DERLENEN TÜRK HALK DEYİMLERİ: 1968'de yayımlandı. Deyimlerin derli toplu bir şekilde toplandığı ilk eserlerden biri.

ÜNLÜ YAZARLARDAN SEÇME DENEMELER: 1975'te ilk baskısı yapıldı. Günümüzde gittikçe ilgi ve beğeni kazanan deneme türünün en seçkin örneklerini çine alan bir antoloji.

ÜNLÜ YAZARLARDAN SEÇME HİKÂYELER: 1975'te ilk baskısı yapıldı. Dünyaca tanınmış yazarların birbirinen nefis hikâyelerini içeren güzel bir antoloji.

ZAMANE: Hikâyeler... 1980'de basılan Zamane yazarı "anneciğimin hâtırasına" diye adanmış. Birbirinden güzel 15 hikâye var kitapta. Bu hikâyeler arasında "Çocuk ve Yarın", "Özgürlük Çiçekleri", "Düğmeler" ve "Zamane" de bulunuyor. Kapak Nur ve Olcay Okan'a ait.

Kaynak:sanatalemi.net