ÜMİT YAŞAR OĞUZCAN'DAN "GÜLCE-TOKMAK" BENZERİ BİR ŞİİR

Mustafa CEYLAN
**************

Sevgililer günü geldi ya. Türk Edebiyatında en güzel aşk şiirlerinin mimarı olan Ümit Yaşar Oğuzcan'ın aşağıdaki şiirini geliniz sadece HECE açısından ele alalım.

Usta şairimiz, tıpkı GÜLCE-TOKMAK türü şiirde uyguladığımız giderek azalan, her kıta-kuple-bölüm de gittikçe bir azalan hece yapısıyla şiirini dokumuş. İk iki kıtadan sonrası tamamen düzgün bir sıralanış ve azalan hece sayıları bulunan oldukça dikkate değer bir şiir.

Önce şiiri okuyalım. Şiir şöyle :

"Seni arıyorum kalabalık caddelerde,……………............…….14 hece
Tanımadığım insanlar geçiyor, sen yoksun.........14
Perişan hayallerimin başladığı yerde,.................14
Sana sesleniyorum, duyuyor musun?................12

Beyaz güller açtı bahçelerde, sevdiğin............................13
Ya o karanfil, baygın kokulu çiçek...................12
Gel yalnızlık bahçeme beyazlar giyin................12
Anladım ki bu ömür sensiz geçmeyecek............13

Odamı süsleyen ellerini uzat,……………….......................…….12
Hazzından dile gelsin bastığın halı.............12
Açılsın sevincinden perdeler kat kat..........12
Işık ve ateş senin için yanmalı.................12

Sonra çevir düğmesini, radyonun………..................11
Sevdiğin musiki dolsun odama,............11
Dinle şarkısını büyük koronun,.............11
Beni düşün! beni düşün ağlama...........11

İçimden bir ses diyor ki sabret…………..10
Sonu gelecek bu yalnızlığın,..............10
Bütün aynalar gülecek elbet,............10
Açılacak kapılar ansızın....................10

Yalnız sen varsın beyaz gülüm,…………9
Evde bahçede ve sokakta,..............9
Bir eylül akşamı gördüğüm ,.............9
O beyaz hayalsin uzakta.................9

Yakınsın yalnızlık kadar,………….8
Uzaksın yakınmış gibi,............8
Sensiz yaşadığım yıllar...........8
Bu kadar güzel değildi............8

Yeter.. gel artık yeter……………7
Karanfiller açtı gel................7
Kış bahçesinde , güller..........7
Beyaz güller açtı gel !!".........7

Evet işte şiir bu...
Bizim GÜLCE - TOKMAK önerimize ne kadar benziyor.
Gülce-Tokmak da ise yapı şu şekildedir.

GÜLCE EDEBİYAT AKIMI
ŞİİR TÜRÜ:TOKMAK
********************
1-Şairin kendisi veya yakınlarını-dostlarını hicvedeceği bir ŞİİR çeşididir.

2-Hece vezninin çok değişik ölçü-kalıpları bir şiirin bünyesinde toplanmıştır. Batı edebiyatının 'sone' si ile bizim Halk edebiyatrımızın 'koşma' sının bir araya getirilmesi gibidir.
İstenirse her kuplenin son mısraı tamamen bağımsız olabilir.

3-Hece-ölçü ve kalıpları büyükten küçüğe vaya küçükten büyüğe doğru da dizilebilr ve çok değişik şekillerde TOKMAK türü şiirler yazılabilir.

4-Dörtlüklerdeki kafiye yapısı şairin isteğine bağlıdır.

5-Örnek bir TOKMAK NAZIM TÜRÜ'NÜN ŞEMASI ŞÖYLEDİR.(Şair dilerse bunun tersini, değişik ölçü ve kafiyelerle de yapabilir. Önemli olan, hece-ölçü- kalıplarının artan ve azalan dizilişlerinin, sıralanışının bozulmaması; daha önemlisi, geleneksel şiirimizde tek bir ölçü-kalıpla başlayıp şiir bitimine kadar devam eden sistem, burada, çeşitli ölçü ve kalıplar her kıatada-kıta bütününde sırayla azalarak veya çoğalarak bir araya getirilmiştir. 4 kuplelik bir şiiriniz var diyelim, bu 4 kuplenin 1'nci kuplesi 11 hece, 2'nci kuple 10 hece, 3'ncü kuple 9 hece ve 4'ncü kuple de 8 heceden oluşabilir.

Şematik olarak :
----------------
----------------
----------------
----------------(11 hece)
*
---------------
---------------
---------------
---------------(10 Hece)
*
---------------
---------------
--------------
--------------(9 Hece)
*
--------------
--------------
--------------
--------------(8 Hece) den oluşur. Özetle tarif edecek olur isek, kıta-dörtlüklerden oluşan bir şiiriniz başta hangi ölçüyle başladıysa sona kadar aynı ölçüyle gidiyor ya; burada TOKMAK ' da her kıtada bir önceki kıtanın bir eksiği veya bir fazlası hece sayısı ile devam edecektir diyebiliriz.

(Bu türü şiir dünyamıza öneren Mustafa Ceylan)

---------------------------(4+4+5=13 Hece) -a
---------------------------(4+4+5=13 Hece) -b
---------------------------(4+4+5=13 Hece) -a
---------------------------(4+4+5=13 Hece) -b
------------------------------------------(4+4+5=13 Hece) -b
------------------------------------------(4+4+5=13 Hece) -b
...........................................................(4+4+5=13 Hece) -b

*

----------------------------(6+6=12 Hece) -c
----------------------------(6+6=12 Hece) -d
----------------------------(6+6=12 Hece) -c
----------------------------(6+6=12 Hece) -d
------------------------------------------(6+6=12 Hece) -e
------------------------------------------(6+6=12 Hece) -e
...........................................................(6+6=12 Hece) -e veya b

*

-----------------------------(6+5=11 Hece) -f
-----------------------------(6+5=11 Hece) -g
-----------------------------(6+5=11 Hece) -f
-----------------------------(6+5=11 hece) -g
-----------------------------------------(6+5=11 Hece) -h
-----------------------------------------(6+5=11 Hece) -h
..........................................................(6+5=11 Hece) -h veya b

Böyle veya bunların tersi de olabilir.

Saygılarımızla...
GÜLCE EDEBİYAT AKIMI

*
Şimdi bu şiiri gördüklerinde "aleyhimizde bulunan"lar acaba ne diyecekler? Onlara, o ham sofu, ham armut mantıklı anlayışlarına bir bomba etkisi yapacak böyle o kadar çok örnek var ki. Rahmetli Abdurrahim KARAKOÇ üstadımızın da bazı şiirlerinde değişik hece çalışmaları yaptığını biliyorum. Yakında onları da "göktaşı" ağırlığınca sunacağım; bakalım GÜLCE'mize ne diyecek o tutucular, o statükocular, o şiiri sadece "koşma" türüne kilitleyenler. Parmak hesabıyla 11 veya 7+7 hece sayısının dışına, mısra sayısı itibariyle de dörtlük dışına çıktığında sudan çıkmış kurbağaya dönen taş dirençli, kendini tekrarcılar; bu ustaların çabalarını ve eserlerini gördükçe mosmor olacaklardır.

*
Şiiri paslı ve demir parmaklıklı kafesler ardına hapsetmeye çalışanlar, gerçek şairler olmayıp, internetin verdiği kolaylıkla şiir yazıyorlar MIŞ GİBİ yapanlardır.

*
Yol açık, meydan açık...
Koşuya devam GÜLCE...
Gün senin, gelecek senin...
*
Saygılarımla...

Evet...
Geçmişte nice usta kalemlerimiz bu ve buna benzer türlerde şiirler yazmış fakat adı konulmamıştır. İşte, Gülce' nin yaptığı da bu noktada değerlendirilip anlaşılmalı! Gülce, adı konulmayan fakat bir şekilde kıyısından bucağından geçilen nazım türlerimizi disipline ederek anlaşılır, uygulanabilir kavramlarla tanımlamış. Yani ne eskiyi, dahası asıl olanı inkâr etmiş ne de yeniyi...Ne HECE' yi, ne SERBEST' i, ne de ARUZ' u inklârla; " ben mucidim, ben icat ettim bütün bu şiir türlerini" dememiş; bilakis, var olana yeni bir soluk, yeni ve farklı bir gelişme sürecinin kapılarını açma çabasıyla kendince analiz ve sentezlerle kendi bağrında olgunlaştırdığı güllere yeni kurallar ve değerler yükleyerek edebiyatın nadide gülü ŞİİR' e - küçük ölçüde de olsa- katkı yapmaya çalışmıştır.

Bu iyi niyetli çabaların değerini, anlamını elbette süreç içinde edebiyat tarihi belirleyecektir. Küçük te olsa, bu katkılar önemsenmeyecek katkılar değildir; emek, iyi niyet, araştırma ve geniş analiz-eleştiri-tartışma ve var olan değerlerin bir arada değerlendirilmesiyle oluşturulmuş bir bütünün, bir çabanın gözle görülür sonucudur.

Emek veren cümle dostlara teşekkürlerimle, saygımla...

Tüm bu tür eskiye dayalı örnek çalışmaların bir listesini tutuyorsundur üstad sanırım. Yeri geldikçe kullanmak amacıyla elinin altında hazır olması iyi olur.