Veysel Güzellemeleri

Ahmet ÖZDEMİR



Güzellemelerin bir karadı aşk, diğer kanadı doğadır. Aşık Veysel'de hayat, ve tabiat hayale sığmayan güzelliklerle doludur. Kimi zaman Veysel bir avcı. sevgilisi ceylandır.  Bahar yeli eser, dağlar kar çiçekleri ile donanır. Veysel'in bir ahdi vardır:

Esti bahar yeli karlar eridi

Kubarmış dağlarda kar çiçekleri

Kavlettim yâr ile ahdim var idi

Birlikte dermeye mor çiçekleri

 

Baharda coşarsa bu ulu toprak

Vücuda getirir her türlü yaprak

Al yeşil giyinmiş dağlara bir bak

Besleyip büyüten yer çiçekleri.

 

Yürümüş güzeller helke kolunda

Sivralan köyünde yaylâ yolunda

Devşirmiş bağlamış top top elinde

Kokular koynuna kor çiçekleri.

Ulu Tanrı özenir bezenir yaratır. Sağı solu türlü çiçeklerle donatır. Elvan elvan, burcu burcu kokan bu çiçekler arasında bir çift göz düşününüz, bir çift söz işitiniz. Yanmamanız mümkün değildir:

Bir kökte uzanmış sarmaşık gibi

Dökülmüş gerdana saçların güzel

Gözlerin ufukta bir ışık gibi

Kara bulut gibi kaşların güzel.

 

Koynundaki turunç mudur nar mıdır

Adın Huri midir, Gülizâr mıdır

Gözlerinden akan yağmurlar mıdır

Onbeş onaltı mı yaşların güzel.

 

Afat-ı devran mı bilmem ki nesin

Bülbülün avazın andırır sesin

Seher yeli gibi gelir nefesin

Aşıka bahardır kışların güzel

Bu güzelin koynundaki turunç mudur nar mıdır, adı Huri'mi, Gülüzar mı  bilmeyiz ama, Veysel için bir afet-ı devran olduğundan kuşkumuz yok.

Aşık Veysel bize yalnız doğanın güzelliklerini anlatmakla kalmaz. Onun elinde bir sihirli fırça vardır.  Şiirleri sesli bir tablodur.  Bu tabloda tabiat tüm canlılığıyla yaşamaktadır.

Veysel'in şiirlerinde sevgili selviye benzer dallar içinde. Güle benzer allar içinde. Kimi süt beyaz tenli, kimi çifte benli, kimi ahu bakışlı, kimi kor yakışlıdır.

Doğa güzeldir.  Tatlı bir nağme,  renk renk çiçekler, burcu burcu kokular, cıvıl cıvıl kuşlar, bülbüller, kanaryalar, turnalar.. Aşık Veysel bu güzellikleri birleştirirken, bir başkasının üzerine imzasını atar. Bu da çalışma güzelliğidir:

Tarlam sana üç yüz fidan aşlasam

Tarla coşar fidan çoşar el çoşar

Gücüm yetse hemen işe başlasam

Kazma coşar kürek çoşar bel coşar.

 

Muhitime örnek olsun maksadım

Sevinir evladım söylenir adım

Hız ile yürürdüm olsa kanadım

Yolcu coşar ayak coşar yol coşar.

 

Çalışırsan toprak verir cömerttir

Emeksiz istemek dermansız derttir

Çalışmak insana büyük servettir

Kese coşar gönül çoşar el coşar.

 

Yılda bir kez çiçek açan ağaçlar

Hayatta insana ömür bağışlar

Her taraftan cıvıldaşır o kuşlar

Seher coşar bülbül coşar gül coşar

 

Güzelin zülfü küpeyi saklar

Ağacın yaprağı meyvayı koklar

Mehtap ile birleşince yapraklar

Gölge çoşar mehtap çoşar dal coşar

 

Yel değdikçe sor ki dallar ne çeker

Irgalanır durmaz çoşar hû çeker

Demişler ki bu dertleri bu çeker

Saz inler Veysel ağlar tel çoşar.

Görüylüyor ki, Aşık Veysel'e göre doğanın güzelliğinden bir tad alabilmek için de  bir emek sarf edilmelidir..

Yiğitlik, erlik, mertlik duyguları Türk halk şiirinde bol bol işlenmiştir ki, Aşık Veysel'i de bu halkanın dışında tutamayız.  Vatan sevgisini işleyen şiirlerinden daha önce söz ettik.

Aşık Veysel'de ağıt örnekleri de vardır ki, bunlardan biri bildiğiniz gibi Atatürk'ün ölümünün ardından söylemiş.

"Ağlayalım Atatürk'e / Bütün dünya kan ağladı" diye başlayan bu ağıt "Uzatma Veysel bu sözü / Dayanmaz herkesin özü / Koruyalım yurdumuzu / Dost değil, düşman ağladı." kıtası ile sona ermekte.

Biraz da Veysel'in hicviyelerinden taşlamalarından söz edelim. Bozuk düzeni, cahilliği, namertliği hicvetmiş Aşık Veysel. Taşlamalarında mizahi unsurları katmış.

Memlekete destan oldum

Karım beni beğenmedi

Eşten oldum dosttan oldum

Yarim beni beğenmedi

 

Ne söylesem "deli" dedi

"Meyva vermez çalı" dedi

"Acma bana kolu" dedi

Sarım beni beğenmedi

Aşık Veysel, geleneketen ayrı kalmış, çıkarı uğruna her bataklığa girmiş aşıkları da  hicvetmekten çekinmemiş:

Karadeniz gibi kükrer çoşarsa/ Dalgası gelince yaman aşıklar" demiştir




SONRAKİ YAZIMIZ:ÂŞIK VEYSEL VE TASAVVUF

Aşık Veysel,

Yüreği,kaleminden evvel örnek alınacak örnek insan...
Şiirlerinde o yürek coşkusunu ne güzel resmetmiştir.Hani demişsiniz ya Hocam"Şiirleri sesli bir tablodur." Harika bir benzetme!..
Adeta bakıp da göremeyenlerin kulağına fısıldayan bir doğa masalı anlatır şiirleri.

Vefayla yâd eden kaleminize selam olsun...

Saygılar Hocam.