" Can' a Can' dan... (Gülce / Gülistan)

Dertli başım eser durur, can dayanır yanar her an
Bir selâmın getirmeyen posta geçer, yağar boran.


Âh be gülüm, batan günüm; açsa nolur şu bahtımız
Bitse zulüm, susar ölüm; gel ne olur yürek saran!


Sus yüreğim sus n’ ola sus! Duymasınlar efkârını
İyi belle benim gülüm, duvarları yıkacağım!
Saçlarıma yağan karım, duymaz ki telin zarını
Bekle beni gönül erim, takvimleri yakacağım!


Sen baharım, bahar dalım; senle gelir baharlarım
Senle açar gönül falım, eyleme köşkümüz virân.

Bekle canım, dayan, desem; güllerimiz yanar mı yâr
Bil ki kanar içimde aşk, bir busenin tadında an..


Avuç avuç içtim aşkı ve sevdayı, kanamadım
Kış ortasında çileyi kaymak bildim be adamım
İşte bu yüzden vurgunum, bu yüzden gönül inadım
Seni özlemekten hüküm giydim, üzülme sen canım!

Refika Doğan-Antalya 2010

Şiirin Aruz Kalıbı: Müfteilün / mefâilün / müfteilün / mefâilün "

***


" Önce Refika hanımı haftanın şairi olmasından dolayı tebrik ediyorum. 'Gülce' yeni edebi akımın getirdiği bu yenilikleri takdir ediyorum. Heceyle serbestin, aruzla hecenin, serbest aruzun bir arada olması güzel. Ben bu akımı tanımadan önce yazdığım ve gülceye uygun olan şiirlerim var. içimden geldiği gibi kuralsızca yazılan şiirlerdir.
Ama gülceye uygun olsun diye bazen öyle şiirler okuyoruz ki,sanki iki ayrı şiiri zorla bir araya getirmişler gibi. Yani hece serbesti, serbest heceyi anlamca tamamlamıyor. Refika hanımın şiirleri bu hatalardan uzak, içten, ilhamla yazılmış şiirlerdir. Hem heceyi hem aruzu, hem de serbesti serbestçe kullanmak her şairin harcı değil. Bu anlamda Refika hanım şairdir,hem de asıl şair. Gelelim şiirimize. İçerik olarak iyi bir şiir. Anlamca hem hece, hem aruz bölümü bir birini tamamlıyor. şiirin güzelliği de bundadır. Teknik yönden bakılırsa vezinde bazı hatalar var. Demeden geçemedim. Refika hanımın eleştiriye açık olduğunu bildiğim için bu konuda yürekliyim


Dertli başım eser durur, can dayanır yanar her an
Bir selâmın getirmeyen posta geçer, yağar boran.

Şimdi 1. beyt güzel anlamlı. Tezat yaratmış burda şair. Birinci mısrada yanan can, ikinci mısrada boranda üşüyor. Selama muhtaç bir aşkın aynı anda yanması ve donması ne kadar doğalsa, şiirdeki tezat da o kadar güzel.
Ama ikinci mısrada vezin bozulmuş ilk tefileye uygun olan ' bir selamın' müfteilün değil fAilAtün olmuş müfteilün de ilk hece uzuyor. burada 1. ve 3. hece uzamış. Neden? Çünkü a harfi 3. hece olarak uzuyor başında şapka işareti var, olmasa da zihaf olacak.



Âh be gülüm, batan günüm; açsa nolur şu bahtımız
Bitse zulüm, susar ölüm; gel ne olur yürek saran!

İkinci beyt güzel 'batan gün', güruba inen, giden sevgili dönse bahtı güler, zulüm biter, ölüm susar, yaralı yüreği şifa bulur.
Gelelim teknik yone. İlk tefileye uygun 'ah be gülüm' kısmında a daki şapkaya gerek yok, zaten h ve b birleşerek heceyi uzatıyor.


Sus yüreğim sus n’ ola sus! Duymasınlar efkârını
İyi belle benim gülüm, duvarları yıkacağım!
Saçlarıma yağan karım, duymaz ki telin zarını
Bekle beni gönül erim, takvimleri yakacağım!

Hece bölümü akıcı çünkü ölçüden (8+8) dışarı çıkılmamış, kafiye yerinde. İçerik olarak güzel. Zamana isyan, saçlardaki aklara isyan ve hep genç kalmış yüreğin taze aşkı.


Sen baharım, bahar dalım; senle gelir baharlarım
Senle açar gönül falım, eyleme köşkümüz virân.

3. beyt güzel hatasız 'baharım', 'bahar dalım', ' baharlarım' söz oynatmış şair, hem de ustalıkla. Bir tek viran kelimesindeki a nın şapkası fazla, zaten uzamıyor ve vezin yerinde

Bekle canım, dayan, desem; güllerimiz yanar mı yâr
Bil ki kanar içimde aşk, bir busenin tadında an..

4. beyt güzel ' yanar mı yar' bölümünde yar kelimesindeki a nın uzaması hata şapkaya gerek yok. İkinci mısrada 'bir busenin' müfteilün değil müstefilün olmuş, çünkü u harfi uzuyor. süni olarak kısa okunarsa zihafdır


Avuç avuç içtim aşkı ve sevdayı, kanamadım
Kış ortasında çileyi kaymak bildim be adamım
İşte bu yüzden vurgunum, bu yüzden gönül inadım
Seni özlemekten hüküm giydim, üzülme sen canım!

Bu bentte kafiye hatası var. sonuncu mısrada da ölçü hatası
Bütünlükde şiirdeki hem hece, hem aruz bir birini tamamlıyor, konu ve anlam olarak...
Demek istediklerim bu kadar. Refika hanım sizi tekrar kutluyorum ve başarılarınızın devamını diliyorum.

Xalide Efendiyeva
Azerbaycan
28.02.2011 10:51 "

***


" ÖNCELİKLE 'CAN'A CAN'DAN' ŞİİRİ İLE HAFTANIN ŞAİRİ SEÇİLEN REFİKA HANIMI İÇTENLİKLE KUTLUYORUM...
ŞİİRİNE YORUM, TAHLİL ve DEĞERLENDİRMEM...

KISA BİR DEĞERLENDİRME NOTU…

Öncelikle şunu belirtmek isterim. GÜLCE EDEBİYAT AKIMI ile ilgili bilgileri tek tek inceledim. Bilgisayarıma da kaydettim. Tamamını saymadım ama 15 civarında şiir türü özellikleri ve örnekleriyle işlenmiş.
Bu vesileyle değerli Mustafa Ceylan Beyin şiirlerinden pek çoğunu okumuş oldum. Haricen de epeyce şiirini severek ve takdirle okudum.
Vuslati (Osman Öcal) Beyinde bazı şiirlerini.
Gelelim efendim Refika hanım’a…
Refika Hanım, benim için çok gerçekçi ve geniş ufuklu bir şair, yazar, araştırmacı… Yazılarını da severek okuyorum.
Akım hakkında da çok kısa bir not düşmek istiyorum. Sadece şu anki kanaatim.
Biz, “bent”imizi aşan bir milletiz. Kalıplara pek sığmayız. Irmaklar gibi gürül gürül akmayı isteriz. Geniş bir alan bulursak da baraj oluruz. Deniz oluruz, derya oluruz, Divan ve Halk edebiyatı gibi.
Kalıp mükemmeliyetçiliği getiriyor. Mükemmellik bilgi, beceri, ilham gücü, dil zenginliği vb. kültürel değerlerle mücehhez olmayı gerektiriyor.
İşte bu yönüyle bu iş elbette çok zor ve emek isteyen bir oluşum. Hele hele, adeta yüzyıllara meydan okurcasına… Her ne kadar yüzyılların hülasası olsa bile…
*
HECE ve ARUZ ÖLÇÜLERİ (VEZİNLERİ) HAKKINDA KISA BİR DEĞERLENDİRME:
Her iki ölçüde de temel olan hece’dir.
Hece ölçüsünde, dizelerdeki HECE SAYILARI,
Aruz ölçüsünde, dizelerdeki HECE DEĞERLERİ esastır.
Aruzda; her hecenin bir değeri olmasını kısaca şöyle açıklayabiliriz.
AÇIK (KISA) HECE:
Bir hece SESLİ HARFLE bitiyorsa (a, e, ı, i, u, ü, o, ö,) açık hecedir. Hece nokta ( . ) işareti ile gösterilir. (Sesli harflerin üzerinde uzatma –inceltme- olmamalıdır. Olursa aruz kusuru olur.)
KAPALI (UZUN) HECE:
Bir hece SESSİZ HARFLERLE bitiyorsa kapalı hecedir. Sesli harfle bittiği halde, sesli harfin üzerinde uzatma –inceltme- var ise yine kapalı bir hece olur.
*Dizelerin en son heceleri, ister sesliyle ister sessizle bitsin, hep kapalı olur.
*Aruzda belli kalıplar vardır. Karma denilebilecek kalıplar da bellidir.
*İlk divan şairimiz 13. yüzyılda Hoca Dehhani’dir.
Azerî şairimiz FUZULÎ,
Çağatay şairimiz Ali Şir Nevaî,
Baki, Şeyhi, Nef’î DİVAN ŞİİRİ üstadlarımızdandır.
Yahya Kemal, Mehmet Akif TÜRKÇE ile ARUZ’u en mükemmel kaynaştıran, adeta millileştiren şairlerimizdir.
*600 yıllık bir kültürle binlerce yıllık kültürümüzü birleştirme gayreti içinde olan GÜLCE / YENİ EDEBÎ AKIM temsilcileri takdire şayan bir çalışma yürütmektedirler.
Kendilerini, bu cesaretleri ve zordan kaçmayıp kültür halkalarımızı bütünleştirme isteklerini hayranlıkla ve takdirle karşılıyor, içten başarılar diliyorum.
Elimizden geldiğince destek olabilmeyi çok isterim…

GÜLİSTAN: Aruz ve hecenin dansı…
* Dertsiz baş varmola şu dünyada. Divan geleneğinde şairler hep dertleriyle hemhaldirler. Dert çekmeden ilham gelmez, dert çekmeden şiir olmaz. Gönül yanar, alışmıştır yanmalara. Bu yüzden de can dayanır. Ne dertsiz yaşanır, ne yanmalardan uzak…
Haber beklemek aşığın kaderidir zaten. Hep bekler, dosttan bir haber gelsin diye. Gözü yolarda, kulağı rüzgârdadır, oldum olası…
Uğramadan posta geçer, geçer de yağmur, boran geçmez…
* Her gün, batmaya mecburdur, sönmeye, karanlıklara gömülmeye, varlığı karanlıklarda içine almaya alışıktır. Belki de yanıp yakılanlara, yanıp tutuşanlara yeniden ümit olarak doğmak için…
Bahtının da bir gül misali açılmasını istiyor şair. Sevgiliye bir taraftan yalvarırken, bir taraftan da uzak kalmanın verdiği acının feryadını duyurmaya çalışıyor, sıcacık mesajıyla. Her an ölüyorum. Sen gelirsen bu zülüm de, bu ölümde biter. Ne olur gel de yürek yaramı sar.
* Sus gönlüm, duymasınlar efkârımı. Nasıl olsa duvarları yıkacağım. Ayrılık saçlarıma aklar düşürdü, varsın olsun. Beyazlanmanın avazını belalar mı duyacak, kederim mi iştecek… Sen yine de bekle beni gönül erim, yiğidim. Zaman denilen mefhumu ortadan kaldıracağım. Sana gelmek için takvim yapraklarını toptan yakacağım.
….
aa – ba – cdcd – fa – ga – hıjı – gibi bir şematik yapıya sahip. Tabi dörtlüklerdeki uyak biçimi büyük harflerle de gösterilebilir. O zaman beyitler normal harf sırasındaki seyriyle uyaklandırılmış olur.
Beyitler aruz’la yazılmış. Dörtlükler de beyitlere denk düşecek şekilde 16’lı hece ölçüsü ile yazılmış.
Eee işte zorluk burada. Bilmeden, tecrübe sahibi olmadan buyurun gösterin şairliğinizi.
Bilmem, biz serbest ve heceye devam mı etsek ne?..

Tebrik ve takdirlerim zatı âlinizedir efendim.
Dostça ve sağlıcakla aklın.

Hikmet Çiftçi 1
26.02.2011 15:48 "

***



'Haftanın Şairi' Sıfatıyla Beni Onurlandıran ' Gerçek Dostlar Birliği' Grubu Saygıdeğer Yönetimi ve Değerli Kalem Dostlarıma;


Büyük zahmetlere katlanarak yaptığınız onur verici, edebî kalıcılıkla taçlanan yorum ve çözümsel değerlendirmelerinize içtenlikli teşekkürlerimle, memnuniyet duygularımı ifade etmek istiyorum öncelikle.

Emek ve samimiyetle harmanlanan her çalışma, mutlaka, aynı samimiyetin olumlu ve yansız irdeleyişiyle, kalıcı ve yapıcı bir anlam, bir değer kazanacaktır. Böyle bir çözümlemenin katkısı ( içeriğindeki olumluluk ya da olumsuzluk ifadesiyle birlikte ) kişiye ve edebî olguyadır mutlaka. Bu bağlamda, sizlerin derinlik dolu değerli yorum ve çözümlemelerinizin şahsımdaki anlamı da büyük ve derindir, teşekkürler...

Eleştiri bunun için vardır, bunun için gereklidir ve bunun için zaruridir! Yeter ki dayanaklarımız sağlıklı bir yapıya, ele alınabilir bir temele dayandırılsın!

Ne mutlu bana ki, eleştirilmeye lâyık, naçizane bir eser ortaya koyabilmişim! Eleştirinin nevi ister olumlu ister olumsuz olsun; kayda değer bir şeyin, dürüst ve açıkça ele alınışı, eleştirilmeye değer görülüşüdür as' lolan.

Sizin de ifade ettiğiniz gibi Aruz, kendine has özel konumu nedeniyle kolay bir vezin değildir, ama zor da değildir! Bu iki köprü ucunda asıl olan, orta noktayı bulabilmek... Öyle ki; “ hem anlam hem kalıp hem de uyak ve diğer yazım kurallarının en az hata ile en çok doğruya yaklaştırılma çabası “ diyebiliriz, hedeflenen...

Aruz' da kalıba uygunluk ile Türkçe yazım kurallarını harfiyen uygulama sorunu birlikte aşılmaya çalışılır. Bazen biri diğerini iter, bazı çeker. İşte bu noktada kalem, inceden inceye çizer bildiği bütün yol haritalarını, mümkün mertebe. Hece kısımlarındaki uyaklarda da keza... Her ne kadar kök kafiyeyi temel saysak da; bazen tam, bazen yarım, bazen sarmal vs. kafiye örgüleriyle, mısraları Aruz' dan ve kendi içindeki ahenkten koparmaksızın, anlam ve yapı bütünlüğü sağlanmaya çalışılır elden geldiğince. Bunu ne kadar, nasıl ve hangi ölçülerde başarıp başaramadığımızın ölçeği ise, siz değerli dostların derinlikli, çözümlemeli irdeleyişlerinde yatar.

Bir kez daha teşekkürlerimle, saygı ve dostluk selâmlarımla...

Özverili çalışmanızı bir kez daha takdir ediyorum Refika hanım. Selam ve saygılar.