Yörükler


Ahmet ÖZDEMİR
*************

Yörük nedir? Bu sorunun kısa yanıtı şöyle:
Yörük; Yürümek fiilinden yapılma, Anadolu' ya gelip yurt tutan göçebe Oğuz boylarını (Türkmenleri) ifade eden bir kelimedir.
Yörüklüğün tarihçesini araştırdığımız zaman, ilginç bilgilere ulaşıyoruz:
Yörüklük Türklüğün bizatihi kendisi
Türklerin ilk yurdu Orta Asya idi. Türkler Çin Seddinin ötesinde, Orta Asya' da çok çetin iklim ve arazi şartlarında göçebe hayvancılıkla geçinmeye çalışıyorlardı. Türklerin bundan sonraki yurdu olan, Hazar Denizinin doğusundaki Maveraünnehir ve Horasan Bölgesi de büyük ölçüde çölden ibaretti.
Türkler Anadolu' ya geldiler. Buranın coğrafi özellikleri Türklerin toplumsal gelişmesinde büyük bir paya sahiptir. Anadolu'nun önemli ölçüde yayla ve dağlık oluşu hayvancılık yapan Yörükler' e bildikleri ve ihtiyaçları olan bir ortamı sağlıyordu. Fakat bu yaylanın pek çok yerinde tarıma elverişli ova ve vadiler de vardı.
Yaylayı çevreleyen dağların ötesinde de bereketli kıyı ovaları sıralanıyordu. Yörükler bu kıtada büyük bunalımlara fazla düşmeden yavaş yavaş yerleşikliğe, çiftçiliğe geçişin koşullarını buldular. Anadolu' da nüfus yoğunluğunun fazla olmaması yerleşik düzene geçişin nispeten kavgasız gürültüsüz olmasını sağladı...
Günümüzde Yörüklerin nerelerde bulunduğunu söylemek için tarihi geçmişe bakmak gerekiyor:
Malazgirt zaferinden sonra bütün Anadolu'ya, 24 Oğuz boyuna mensup kabileler fetih heyecanı, yeni yurtlar bulma hevesiyle akmağa başladılar. Türkiye'de 24 Oğuz boyunun oymak ve aşiret adını almış binlerce köyü mevcuttur. Bu Türkmen aşiretleri bütün Anadolu' yu Türkmenleştirmişlerdir. Bundan da anlaşıldığı gibi Türkiye' de Yörüklerin çok bulunduğu yer diye bir şey söz konusu değildir. Çünkü Türkiye Yörüklerden oluşmuştur. Türkiye'nin mayası Yörüklerdir.
Osman Bey, Söğüt civarındaki küçük Yörük grubunun liderliğini babası Ertuğrul Bey' den 1281 yılında devralmıştı. Fakat bu sıralarda başkanı olduğu grup tarih sahnesinde tanınmayacak kadar küçük ve önemsizdi. Ancak Osman Bey'in başkanlığında yirmi yıl yaşadıktan sonra bu küçük toplum Aşiretten Beyliğe - Beylikten Cihan Devletine ulaşmıştır.
Bu bilgiden sonra günümüze gelelim. "Şu anda yurdumuzda kaç boy ve aşiret olarak Yörük yurttaşımız yaşamaktadır ve bu boy ve aşiretler hangileridir?"
Şu an yurdumuzun her köşesinde yerleşmiş Yörük boyları ve aşiretleri vardır. Isparta - Antalya civarında Hayta Aşireti, Burdur - Konya civarında Honamlı Aşireti, Korkuteli - Kozan - Kadirli civarında Varsak Aşireti, Erdemli - Mersin - Nevşehir civarında Boynuinceli Aşireti, Kayseri de Avşarlar, Söğüt - Bilecik - Eskişehir - Kütahya - Bursa - Ankara civarında Karakeçilli Aşireti Belli başlılarındandır.
Yörükler arasında birlik, beraberlik, sevgi ve saygı ile yardımlaşma vardır. Bu durum zaten Türk milletinin özelliklerindendir. Türkiye'nin çeşitli yerlerinde değişik zamanlarda devamlı yapılan şölenlerle bu tür güzellikler ve milli kültürümüz yaşatılmaya çalışılmaktadır. Eskiden olduğu gibi şimdi de Yörükler Türkiye için birleştirici bir çimento görevi görmektedir. Türk Milletinin asli cevheri olan Yörükler, bütünlüğümüzün ve bağımsızlığımızın sembolü ve garantisidir.

Türk oğlu Türk' tür özümüz bizim,
Yayladan yaylaya gider göçümüz bizim,
Tarihe şan vermiştir ceddimiz bizim,
Oğuz ile Osmanlı'dır kökümüz bizim.

Yörük yemekleri arasında; Bulgur aşı (Etli pilav), Tarhana Çorbası, Yoğurtlu Yayla Çorbası, Gözleme, Mantı, Hamuraşı, Höşmerim, Keşkek, Lokma sayılabilir.
Kıyafetlerine gelince şunları söyleyebiliriz: kıyafeti kadın ve erkek olarak nasıl oluyor?
Balıkesir, Bilecik' den Antalya' ya kadar eski Yörük erkek kılığı zeybek kılığıdır. Üç etek zıbın bir arkada etek iki de yanda etek. Ayakta kısa zeybek donu veya pamuklu, yünlü uzun pantolon. Yakasız gömlek, işlemeli cepken. Belde büyük kuşak üzerinde silahlık. Silahlığın içinde koca bıçak, kulaklı bıçak, tabanca, tarak, ayna, makas, çakmaktaşı vs. bulunuyor. Başta fes, oyalı yazma.
Kadın giyimi ise ayakta edik veya çarık, üç tek entari, cepken, kuşak, başta fes. Fesin üzerine çekilen bir örtü (Poşu, yağlık, yazma vs.)